Filosofía e Cidadanía 1º BacharelatoBloque III. O ser humano.
Tema 8. O estudo psicolóxico do ser humano
1. SENSACIÓN E PERCEPCIÓN
O ser humano está aberto ao mundo por medio dos seus sentidos. Por
eles chéganlle constantemente mensaxes do mundo exterior (cores, formas,
sons, etc.) e do seu propio organismo (sensacións de movemento, de
equilibrio, de posición, etc.).
Agora ben, o ser humano non percibe esas mensaxes dun xeito
desordenado ou inconexa, senón dun xeito integrado e coherente; non percibe
un mosaico de sensacións, senón un mundo composto de obxectos sólidos,
estables, as percibe cun sentido completo.
1.1. SENTIDOS E SENSACIÓN
Definición SENTIDOS: Os sentidos, mediante os seus órganos receptores,
recollen información tanto do mundo que nos rodea
como do noso propio corpo.
Esta información comeza cun estímulo que recolle o
órgano receptor correspondente, transfórmao nun
impulso nervioso e chega á corteza cerebral que recibe
estes impulsos e intégraos dentro da totalidade da vida
psíquica do individuo.
Estímulo - Órgano receptor - Nervio - Zona da corteza cerebral RespostaEste esquema xeral e común a todos os sentidos.
Definición SENSACIÓN: A sensación sería a resposta autónoma e illada de
cada un dos nosos sentidos á súa estimulación polo
medio, resposta que sería independente de toda
interpretación.
Esquema: Estímulo Órgano sensorial Cerebro Resposta.
E R
Páxina 1 de 21
Filosofía e Cidadanía 1º BacharelatoBloque III. O ser humano.
Tema 8. O estudo psicolóxico do ser humano
SELECCIÓN ESTÍMULOS:
1. Limiares
Os sentidos, como apuntamos, non captan calquera enerxía do mundo
físico, só aquelas que poden estimulalos, é dicir, provocar un tipo de
resposta:
É máis, nin sequera os estímulos que estamos en condicións de recibir
provocan sempre unha sensación; teñen que alcanzar unha determinada intensidade para facerse conscientes.
O ser humano ten uns límites en cada gama de estímulos. Estes límites
denomínanse Limiares Absolutos.Limiar Máximo: é a máxima cantidade de estímulo que podemos
captar.
Limiar Mínimo: é a mínima cantidade de estímulo que podemos captar.
Por exemplo, o oído humano capta entre as 16 vibracións sonoras por
segundo (menos xa non se perciben) e as 20.000 a partir das cales
deixa de oírse.
Esta selección de estímulos a nivel cuantitativo móstranos o carácter vital
da sensibilidade: os limiares absolutos determinan o que debemos captar
do ambiente.
Ademais destes limiares absolutos, a sensibilidade ten outro sistema de
regulación selectiva de estímulos: os Limiares Diferenciais. Dentro de
cada gama xenérica de estímulos captamos diferenzas entre o máis ou
menos sonoro, o máis ou menos doce, coloreado, etc. A conciencia capta
estas diferenzas, co que a nosa orientación no mundo é máis completa que
se só captásemos un matiz de cada cor ou un par de sabores.
2. Atención Os estímulos que nos chegan do medio son múltiples e non é posible
atender a todos. De todos os estímulos que inciden de continuo sobre os
nosos sentidos, percibimos só algúns; só somos conscientes dun número
moi limitado deles.
Páxina 2 de 21
Filosofía e Cidadanía 1º BacharelatoBloque III. O ser humano.
Tema 8. O estudo psicolóxico do ser humano
A selección máis importante realízase por medio da atención: a nosa
atención céntrase nun conxunto determinado de estímulos e ven
determinada por:
a. condicionamentos externos que proceden da mesma estrutura dos
estímulos.
b. condicionamentos internos como poden ser os intereses, as
necesidades, as expectativas, etc. (condicionamentos da nosa
atención que non dependen dos estímulos).
a. Condicionamentos externos ou estrutura dos estímulos:
i. Intensidade do estímulo: As cores brillantes, os obxectos grandes, os
sons fortes, etc., reclaman a nosa atención.
ii. Contraste entre os estímulos tamén constitúe un factor determinante
para a nosa atención. Se entre un grupo de persoas vestidas con
cores tenues aparece alguén cunha vestimenta de cores brillantes, a
nosa atención se polariza. Nun grupo de xente de estatura normal, un
xigante ou un anano reclamarán a nosa atención.
iii. Tamaño dos estímulos: Os obxectos grandes captan a nosa atención
con máis probabilidade que os obxectos pequenos.
iv. Cambio dos estímulos é outro factor que inflúe na nosa atención.
Entre obxectos quedos, un que se mova será máis atendido. Nunha
habitación percibimos mellor calquera pequeno cambio que se
introduza mentres que nos pasa desapercibida a estrutura habitual.
v. Repetición dos estímulos é tamén un factor determinante, algo que
non se percibiu nunha soa presentación pode acabar por ser atendido
se se presenta en veces sucesivas. A publicidade, por exemplo,
segue en xeral este sistema: diversas mensaxes -auditivos, visuais,
etc.- repítense en distintas ocasións, insírense en xornais, TV, radio,
carteis, ata que chegan á conciencia. Unha repetición demasiado
frecuente, provoca a adaptación e a habituación do suxeito e pode
producir o decaemento da atención.
Con todo, é preciso ter presente que estas sensacións "puras",
independentes de todo elemento interpretativo, non existen na realidade, polo
menos no individuo xa desenvolvido psiquicamente.
Páxina 3 de 21
Filosofía e Cidadanía 1º BacharelatoBloque III. O ser humano.
Tema 8. O estudo psicolóxico do ser humano
O que existe na realidade, como fenómeno psíquico completo, é a percepción.
1.2. PERCEPCIÓN
Definición: A percepción é o resultado da interpretación das impresións
sensibles por medio dunha serie de estruturas psíquicas que non
proceden xa da estimulación do medio senón que pertencen ao
suxeito.
Este acto global de captación de sensacións e interpretación.
Características:
É un fenómeno activo e non pasivo.
A percepción é selectiva
É o resultado da síntese dos datos que recibo e da achega da miña
conciencia, preparada histórica e culturalmente, para construír a partir de
eses datos o concepto.
Factores: Os datos proporcionados polos sentidos, que constitúen, por así dicir, o
material que ten que ser interpretado. A filosofía e a psicoloxía,
denomínallos "datos sensoriais" ou "sensacións puras".
As disposicións básicas da nosa mente: que son "elementos
configuradores", que fan que percibamos os datos sensibles segundo
determinadas leis ou pautas, e que contribúen a dar ós datos sensoriais
unha primeira organización.
Unhas disposicións adquiridas ou esquemas anticipadores, ligados á
adquisición e uso da linguaxe, que introducen unha nova organización e
sentido nas nosas percepcións.
As resonancias emotivas: que non son propios da natureza nin comúns á
especie humana, senón que teñen que ver coa cultura e coas experiencias
de determinados grupos ou individuos, e que condicionan a percepción dos
obxectos segundo o papel que tiveron ou teñen nas nosa vidas.
Páxina 4 de 21
Filosofía e Cidadanía 1º BacharelatoBloque III. O ser humano.
Tema 8. O estudo psicolóxico do ser humano
1.2.1. Leis da Percepción: tendencia natural do ser humano a percibir dun
determinado xeito, baixo unhas leis que rexen o modo de percibir.
i. Lei de Proximidade: en igualdade de circunstancias, os estímulos
máis próximos son percibidos como formando figura, isto é, os
estímulos máis próximos tenden a percibirse como formando parte
dun mesmo obxecto. Así, por exemplo, na figura vemos catro grupos
de círculos (catro parellas) no canto de percibir oito círculos.
ii. Lei de Semellanza: de igual modo, os estímulos semellantes
agrúpanse en figuras homoxéneas. No debuxo vemos dous
rectángulos formados por cadrados e outros dous rectángulos
formados por triángulos. Agrupamos as figuras iguais, en lugar de
"velas" horizontalmente; é dicir, cada grupo de obxectos semellantes
(cadrados e triángulos) intégranse nunha figura.
iii. Lei de Continuidade: Baixo iguais condicións, aqueles estímulos que
poden agruparse nunha figura sobresairán do fondo e serán
agrupados xuntos. No debuxo atopámonos cunha serie de pequenos
círculos. De modo espontáneo tendemos a agrupar nunha serie
continua todos aqueles que se poden incluír nunha figura máis simple
(por exemplo, unha liña ondulada). Os que non se poden agrupar ou
se agrupan con máis dificultades quedan marxinados.
Páxina 5 de 21
Filosofía e Cidadanía 1º BacharelatoBloque III. O ser humano.
Tema 8. O estudo psicolóxico do ser humano
iv. Lei de Clausura: Tendemos a completar ou clausurar as figuras
incompletas, buscando así unha maior estabilidade e simplicidade
perceptiva. Así, no debuxo vemos unha serie de liñas trazadas, que
tendemos a "pechar", buscando figuras xeométricas que teñan
significado.
Todas estas leis e outras moitas que foron propostas, poden resumirse
nun principio que en certo xeito inclúe a todas. O chamado Principio da Boa Forma, segundo o cal “a forma percibida é sempre a mellor posible, é dicir, a
máis regular, simple, simétrica e significativa”.
O poder organizar os estímulos en figuras con sentido é algo básico na
percepción humana, posto que dota ao mundo que nos rodea de significado e
faio, en suma, máis manexable. En principio, percíbese a mellor figura, isto é, a
máis simple.
Agora ben, esta capacidade organizativa da percepción humana ten as
súas quebras. O organizar os estímulos como un todo pode conducirnos a
xulgar mal das propiedades das partes. Case todas as ilusións perceptivas baséanse no feito de que a captación global non nos permite xulgar con rigor
sobre os elementos. Por exemplo, na ilusión de Mueller-Lyer, a percepción
global indúcenos a xulgar que a recta de arriba é máis curta, sendo ambas as
iguais. Este carácter contextual das ilusións pode ilustrarse con numerosos
exemplos entre eles destacamos a ilusión de Zöllner, na que unhas liñas
paralelas percíbense coma se non o fosen.
Páxina 6 de 21
Filosofía e Cidadanía 1º BacharelatoBloque III. O ser humano.
Tema 8. O estudo psicolóxico do ser humano
Ilusión de Zöllner
Ilusión de Tichener Ilusión de Mueller-Lyer
Páxina 7 de 21
Filosofía e Cidadanía 1º BacharelatoBloque III. O ser humano.
Tema 8. O estudo psicolóxico do ser humano
ANEXOS
Ilusión de Zöllner
Páxina 8 de 21
Filosofía e Cidadanía 1º BacharelatoBloque III. O ser humano.
Tema 8. O estudo psicolóxico do ser humano
Ilusión de Tichener
Ilusión de Müller-Lyer
Páxina 9 de 21
Filosofía e Cidadanía 1º BacharelatoBloque III. O ser humano.
Tema 8. O estudo psicolóxico do ser humano
Ilusión de Ponzo
Páxina 10 de 21
Filosofía e Cidadanía 1º BacharelatoBloque III. O ser humano.
Tema 8. O estudo psicolóxico do ser humano
Páxina 11 de 21
Filosofía e Cidadanía 1º BacharelatoBloque III. O ser humano.
Tema 8. O estudo psicolóxico do ser humano
Páxina 12 de 13
Top Related