Blanco Diéguez, Noemí Bugallo López, Bibiana García Ferreiro, Noelia

O papel do educador/a social na intervención biopsicosocial

Intervención socioeducativa nas condutas adictivas.

Manuel Isorna Folgar Jose María Failde Garrido 4º Grao Educación Social

Universidade de Vigo Ano académico: 2012/2013

Índice

Introdución:

Da coca a cocaína//A Cocaína// Efectos// Epidemioloxía// Perfil

Intervención

Demanda// Avaliación e Análise// Tratamento// Seguemento//

Seguemento Recaída//

Caso Práctico

Papel E. Social

Bibliografía

Da coca a cocaína

A coca obtense das follas do arbusto (Erytoxylon coca) planta orixinaria dos Andes e que se cultiva en América do Sur, en Indonesia e nalgún estado africano (Pascual F.,2001).

Nas sociedades precolombinas, empregábase como planta medicinal e como obxecto para os rituais, aparecendo imaxes vencelladas ao consumo (Pascual F. 2001).

A cocaína: expansión

Sigmund Freud ensaiou o

seu uso como sustancia para o tratamento de diversas

enfermidades.

A cocacína: sustancia

É un composto cristalino C17 H21 NO4 de cor branco e sabor amargo, soluble en auga que reacciona cos ácidos formando sales. A droga presentase comunmente en polvo, obtido a partir da pasta base con clorhídrico e extraese acetona-etanol.

A cocaína: modo de consumo e vías de consumo

Seguindo a Becoña, E. e Vázquez, F. (2001) distínguense dous tipos claramente diferenciados, o episódico e o crónico.

Vías de consumo

• Inhalatoria

• Intravenosa

• Tópica

Efectos Xerais

Estimulante do SNC Diminue a sensación de fame, sono e

fatiga, e esta excitación vai seguida de esgotamento e depresión

Tratase dun estabilizador da membrana que bloquea a captación neuronal de

catecolaminas (noradrenalina e dopamina).

Potencia os efectos da actividade nerviosa que se manifesta a través da euforia, locuacidade, aumento da actividade motora e magnificación do pracer,

taquicardia, vasoconstrición e hipertensión arterial

Inhibidor selectivo da recaptación da serotonina e da noradrenalina

Sistema de recompensa mesolímbico

Efectos a Medio-Longo Prazo

Ademais de crear adicción, pode producir problemas físicos e psicolóxicos, afectando ao funcionamento cerebral: alteracións do estado de animo, insomnio, crise de ansiedade ou depresión, chegando a incluso a cadros

de paranoia, psicose e esquizofrenia (Bermejo, A. e Tabernero MºJ, 2012)

Alteracións cardiovasculares e neurolóxicas, infarto de miocardio, hemorraxias cerebrais e trombose cerebral, impotencia, alteracións

menstruais, infertilidade, e problemas grastrointestinais segundo o PNSD (2007).

Aparecen danos vencellados a vía de administración.

Via nasal:perda de olfato, hemorraxias nasais e incluso perforación do tabique nasal

Administración parental: reaccións alérxicas tanto a propia droga como os compoñentes cos que se adultera, así como outras infeccións.

En España a cocaína é a segunda sustancia psicoactiva ilegal de maior prevalencia de consumo, o 10.2% da poboación residente de 15-64 anos probouna algunha vez na vida e o 2.6% fixo no último ano e un 1.2% no último mes (OED, 2011).

Epidemioloxía

Consúmese maioritariamente en polvo, sendo a prevalencia de consumo de cocaína base ou crack moi baixa (OED, 2011).

A continuidade no consumo de cocaína non é elevada, en 2009 unha cuarta parte dos que probaran algunha vez esta droga consumirana nos últimos 12 meses e, aproximadamente, unha sétima parte consumírana nos últimos 30 días segundo os (OED, 2011).

A idade media do primeiro consumo mantense nos 20.9

anos no que se refire a cocaína en polvo, e no que se refire

a cocaína en base aumentou situandose en 23.1 anos. O

inicio do consumo atopase entre aquelas que se

comezaron a consumir máis tarde, a partir dos 20 anos

(OED, 2011).

A prevalencia de consumo foi significativamente máis elevada en 2009 entre homes que entre mulleres. Estando as proporcións máis altas entre os consumidores que se atopan entre os 15-34 anos de idade (OED, 2011).

Perfíl

Bobles, Saíz, González e Bascarán (1998) o perfil do consumidor é o seguinte: Varón de entre 20 e 40 anos, estar socialmente integrado, un nivel sociocultural e económico superior a media. Porén tamén e empregada por grupos mais marxinais, ou persoas con outras condutas aditivas, presentando un perfil que difire en gran medida do anterior.

Intervención

Modelo Autocontrol

Perspectiva Biospsicosocial

Demanda de tratamento

Obxetivo: coñecer as causas polas que unha persoa

acode a tratamento e se considera se ten un problema ou non.

Consideracións: motivación, estadios de cambio,

recursos disponibles, apoio do seu entorno, itento de abandono da substancia por sí mesmo, etc.

Técnicas: entrevistas motivacionais, escalas para

evaluar a motivación e mailos estadios de cambio.

(Becoña e Vázquez ,2001)

Avaliación e análise funcional Obxetivo:

coñecelas áreas onde é máis necesario e inmediato realizar cambios.

coñecelas áreas onde hai que realizar cambios a curto e medio prazo.

coñecelas áreas onde os cambios a través do tratamento o poden

levar a una vida normalizada.

Consideracións: realizar evaluacións individuais, familiares,

sociais, etc.

Técnicas: coñecelas áreas onde os cambios a través do

tratamento o poden levar a una vida normalizada.

(Becoña, e Vázquez,2001)

Avaliación e analise funcional

Valoración do estado psicolóxico actual do suxeito e

recollida de información sobre

antecedentes psicolóxicos familiares.

Datos da historia persoal do suxeito.

Datos relevantes da historia do consumo.

A detección de psicopatoloxía e patoloxía mental

asociada.

Apoio psicolóxico para o mantemento da motivación cara

o tratamento.

(Beneit, García, Mayor, 1998).

Avaliación e análise funcional

Información relativa a

modalidade do tratamento máis adecuado o caso.

Tratamento de aspectos

disfuncionais que sustentan a

drogodependencia: baixa autoestima,

ansiedade, impulsividade, intolerancia a

frustración, etc.

Facilitación o usuario de técnicas para o autocontrol

e resolución de conflitos.

Entrenamento en HHSS.

Valoración da dinámica e

relacións familiares.

Estrutura e dinámica familiar

en relación coa adición.

Modificación de aspectos

disfuncionais.

(Beneit, J. García, C. Mayor, L. 1998).

Tratamento

Fase I: deixar de consumir cocaína

Fase II: deshabituación psicolóxica

Fase III: mellorar o estado físico

Fase IV:: prevención da recaída

Fase V:: tratamento dos síntomas e trastornos

psicopatolóxicos asociados.

Fase VI: : adquisición de un novo estilo de vida

sen cocaína

Fase VII: mellora da actividade laboral

Becoña, E. e Vázquez, F. (2001)

Seguemento

Debemos ter en conta que o proceso non debe rematar

inmediatamente despois de confirmarse a efectividade do

tratamento.

Técnicas:

• Técnicas de observación.

• Técnicas para medir os niveis en sangue.

• Técnicas de autoinforme.

• A entrevista.

• Técnicas proxectivas

Seguemento- Recaída

Marlatt e Gordon (1985) clasificaron os determinantes

da recaída en dúas grandes categorías:

Intrapersoais

Interpersoaisais

Marlat (1999) propuxo un programa de prevención de

recaídas deseñado para conseguir o autocontrol.

Caso práctico 1º Avaliase o consumo, a

necesidade de consumo e as situacións de alto risco.

Escoitase as preocupacións e revísanse e discútense as

tarefas programadas na sesión anterior

2º Introdúcense e discútense os temas e relacionase o tema da sesión e os problemas e as

preocupacións do usuario.

3º Explorase o grado de comprensión do usuario

asígnanse as tarefas para casa e revísanse os plans para a

semana e anticípando situacións de risco potencial.

Sesión típica de tratamento

(Becoña e Vázquez,2001)

Papel do educador ou educadora social

Recepción e análise das demandas.

Observación e detección das necesidades e características da persoa e do entorno.

Deseño, execución e avaliación do plan de traballo socioeducativo individualizado.

Favorece a autonomía e a mellora das competencias e aptitudes individuais, contribuindo ó cambio e a transformación social.

Organiza, estrutura e desenvolve actividades.

Redución do estrés

Relaxación

Habilidades sociais

Afrontamento recaidas

Asertividade

Papel do educador ou educadora social

Tramita propostas de derivación.

Tramita e realiza o

seguimento de prestacións

individuais

Traballará no autocontrol e

nas reacciones de ira.

Conduce terapias

individuais e grupais.

Busca que se modifiquen e

adquiran determinadas

pautas educativas, laborais e persoais.

Papel do educador ou educadora social

Educa en coñecementos, habilidades e destrezas que permiten enfrontarse as situacións de alto risco.

Informa, orienta e asesora acerca das prestacións e os recursos sociais do territorio que poden facilitar a acción socioeducativa.

Implica ás familias.

Elabora informes socioeducativos.

Traballa en equipos interdisciplinares e en relación con outros recursos

Organiza, planifica, programa, desenvolve e avalía a súa intervención.

Bibliografía Becoña, E. e Vázquez, F. (2001). Heroína, cocaína y drogas de síntesis. Madrid: Síntesis. Bobes, J., Lorenzo, P. e Sáiz, P. (1998). Éxtasis (MDMA): un abordaje comprensivo. Barcelona: Masson. Beneit, J., García, C. e Mayor, L. I. (1997). Intervención en drogodependencias: un enfoque multidisplinar. Madrid: Síntesis. Marlatt, G.A., Barrett, K. e Daley, D.C. (1999). Relapse prevention. En M. Galater e H. D. Keller (eds.). Textbook of substance abuse treatment. 2. 353-366 Washinton, DC: The American Psychiatri Press. Marlatt, G.A., e Gordon. J. (1985). Relapse prevention. Maintenance strategies in addictive behavior change. Nueva York: Guildford press. OED (Observatorio Español sobre drogas y otras toxicomananias) (2011). Situación y tendencias de los problemas de drogas en España. Informe 2011. Delegación del Gobierno para el Plan Nacional sobre Drogas. Madrid: Ministerio de Sanidad y Política Social. Recuperado o día 6 de novembro de 2013 en: http://www.pnsd.msc.es/Categoria2/observa/pdf/oed2011.pdf Pascual, F. (2001). Aproximación histórica a la cocaína. Adicciones. 13 (2), 7-22.