Erromatar arkitektura-
-
Upload
joserra-msm -
Category
Education
-
view
1.193 -
download
4
Transcript of Erromatar arkitektura-
Errepasoa
Sarrera
Erromatar kultura eragin desberdinetako emaitza da: Erroma inguruko kultura primitiboak
(nekazariak eta gerlariak ziren) Etruriar zibilizazioa: urbanoa, arbasoei
kulto ematen ziotela Grekoa eta Helenistikoa: hau da kopiatu
nahi zuten eredua.
Sarrera
Emaitzak: Italiar jatorrizkoak:
Zentzu praktikoa (funtzionalismoa) Zabalkuntza militarra (inperialismoa)
Etruriengandik Zentzu errealista Arbasoen kultua
Greziatik Filosofia Literatura Artea
Sarrera
Erromatar arteko ezaugarri orokorrak Praktikoa eta utilitarioa da Lan publikoak eta ingeniaritzarekiko
interesa Monumentalitatea Aurrerakada tekniko handiak Kolosala Erromatar boterea erakusteko Konmemoratibo eta propagandistikoa da
Ezaugarri Orokorrak
Barne espazioko garrantzi berezia Arteko ikuspuntu intelagrala
konbinatuz: Edertasuna eta suntuositatez Erabilgarritasuna eta zentzu
praktikoarekin Eraikuntzak hiritar espazioan
integratuak daude.
Ezaugarri Orokorrak
Eraikitzeko sistema: Dinteldua:
Grekoengandik kopiatua Espazioak lerro zuzenez ixten dira
Gangatua Etruriarrengandik hartua Arkuen erabilera Kanoi gangak
Kupulen erabilera Horma sendoak kanpoko euskarrien
erabilera saihesteko
Ezaugarri Orokorrak
Materialak: Kareharria Zementua Morteroa
Arkuak: Erdi puntuko edo semizirkularrak erabiltzen
zituzten Arkuen gainean dintelak erabiltzen zituzten Frontoiak horiekin konbinatzen ziren
Ezaugarri Orokorrak: Eraikitzeko Teknikak
Opus incertum Opus testaceum Opus reticulatum
Opus spicatum Morteroa oinarrietan Kanoi ganga
Ezaugarri Orokorrak
Hormak era hauetan egiten ziren:
Silareak Igeltserotza Adreilua
Ezaugarri Orokorrak
Materialen konbinaketa hormetan:
Ezaugarri Orokorrak
Greziar formen asimilazioa:
Orden arkitektonikoak gehiago erabiltzen ziren era dekoratibo batean praktikoan baino Ordenen superposizioa Ordenen erabilera hormari itsatsiak elementu dekoratibo bat sortzen zuten Orden klasikoez gain beste bi gehiago erabiltzen zituzten:
Konposatua Tuskaniarra
Erromatar Urbanismoa
Hiriak erromatar bizitzako erdigunea ziren Azpiegiturak beharrezkoak ziren
Ura eta estolderiaren beharra Garraioak eta defentsa Espazio publikoak eta merkatuak
Efektu psikologikoa: boterea eta kontrola Hiriak elkarrekin lotzeko beharra
zegoen, galtzaden bidez
Erromatar Urbanismoa
Hiriaren oinplanoa kanpamenduan oinarritua zegoen
Bi ardatz nausi zituen Cardus E-M Decumanus I-H
Bi ardatzak elkartzen ziren tokian zegoen forum
Beste espazioa laukietan banatzen zen eta hauetan insulae edo etxebizitzen blokeak zeuden
Erromatar Urbanismoa
Hiriko parterik garrantzitsuena forua zen, non ekintza politikoak, ekonomikoak, administratiboak, sozialak eta erlijiosoak antolatzen ziren.
Eraikuntza nagusiak forum honetan zeuden
Hiri handietan antzokiak, zirkoak, estadioak eta odeoiak zeuden.
Caesar Augustae (Zaragoza) oinplanoa
Galtzadak
Galtzadak beharrezkoak ziren inperioko edozein tokitara iristeko
Komunikazioa eta kontrol politikoa errazten zuten.
Galtzadak
Bideek oinarri sendoak zituzten Material desberdinak kapa desberdinetan
jartzen ziren Distantziak neurtzeko Milliarium edo aldeetan
kokatzen ziren harriak erabiltzen zituzten.
Section of a Roman paved road
Galtzadak
Errepide hauek ez ziren erabat lauak Parte desberdinak zituzten
Erdikoa altuagoa zen eta ganbila zen, horrela ura aldeetara erortzen zen
Aldeetan kanalak zeuden
Zubiak Erromatar arkitektoek maisu lanak egin zituzten, zubiak oso
garrantzitsuak zirelako kominikabide bezala eta hirietara iristeko, hiriak askotan ibai ertzetan eraikitzen zirelako.
Kokapena defentsa etaa azpiegiturako arazoei erantzuten zien (abastezimendua eta drenajea).
Ezaugarriak: Arku zorrotzerik ez. Eraikuntzak silarezkoak dira. Errepideak 5 metro baino gehiagoko zabalera dauka. Errepidea laua edo konbatu xamarra da. Pilare errektangeluarrak oinarrietan, gero hiruki edo zirkular ura
mozteko zatiekin.
Akueduktuak
Akueduktuak erabiltzen ziren geografiako akzidenteak iturri eta ibaien artean salbatzeko.
Ez ziren bakarrik eraikitzen bailarak gurutzatuz baizik eta mendiak ere zulatzen ziren tunel luzez iturriak eta uraren maila mantentzeko.
Hirietara ura eramateko erabiltzen ziren.
Portuak eta Faroak
Erromatar itsasontziak portuen artean mugitu beharra zeukaten seguritatez eta abiadura zehatz bat ziurtatuz inperioko merkatal harremanak normalak izateko.
Portu hauetan hainbat ekintza egin behar ziren eta horretarako beharrezkoak ziren: ateak almazenak eta
bulegoekin, malekoiak itsasontziak lotzeko, errepideak itsasontziak lurrera
eraman ahal izateko, edateko uraren iturriak eta makineria merkantziak
mugitzeko. Gainera, seinaleak egiteko sistema
bat beharrezkoa zen sarrera errazteko.
Harresiak
Hirien defentsa arazo nagusi bat zen erromatarrentzako haien zibilizazioa eta hiritarrak babestu behar zutelako.
Erromatarrak lehenak izan ziren defentsa desberdinen eraikuntzak hobetzen, harresien bidez.
Forumak Forumak hirietako gune kulturala ziren. Normalean bi kale nagusien gurutzean aurkitzen ziren: cardo maximus eta decumanus. Erdia portikodun enparantza bat izaten zen eta honen inguruan eraikuntzak zeuden Tenpluak, eskolak, basilikak, merkatuak eta baita termak ere gune honen inguruan edo
honekin ondo komunikatuak zeuden. Askotan ikuskizunetako eraikuntzak –Zirkoak, antzokiak, anfiteatroak- honen inguruan
zeuden ere. Forumak pertsona garrantzitsuen bilgunea izaten ziren.
Arkitekturako Tipologia
Erromatar arkitektura barruan sartzen dira: Eraikuntza erlijiosoak: tenplua Eraikuntza zibilak:
Publikoak: basilikak, bainu-etxeak Ikuskizunak: antzokia, anfiteatroa, zirkoa Ohorezkoak: Garaipen arkuak eta zutabeak Domestikoa: etxea, bila, jauregia Funerarioak: hilobiak
Ingeniaritzako lanak: Zubiak Akueduktuak
Erlijiosoak: Tenplua
Greziar eredua kopiatzen zuen
Portiko bat eta fatxada nagusi bakarra zuen
Pseudoperipteroa izaten zen normalean
Cella erabat itxita zegoen
Podium batean eraikita dago
Eskailerak inguruan izan beharrean, bakarrik fatxada nagusian daude.
Erlijiosoak: Tenplua
Beste tenplu motak bazeuden ere: Zirkularra: Greziar
tholos-aren antzekoa Panteoia: egitura
laukiak eta zirkularrak konbinatzen zituen eta jainko guztien ohorez egiten zen.
Eraikuntza Zibilak: Basilika
Tribunaletako egoitza zen
Errektangeluarra da eta nabe desberdinak ditu
Erdiko nabea altuagoa da eta aldeetako argia jasotzen du
Eraikuntza abside batean bukatzen da
Gangekin estaltzen da Kanoi gangak erdiko
nabean Ertz gangak alboko
nabeetan
Eraikuntza Zibilak: Bainu-etxeak
Bizitza publikorako espazioak ziren
Gela desberdinak zituzten: Aldatzeko gelak Tenperatura
desberdineko gelak: Frigidarium (hotza) Tepidarium (epela) Caldarium (beroa)
Igerilekuak Gimnasioa Liburutegiak
Caracallaren Bainu-Etxeak
Ikuskizunak: Antzokia
Grekoaren antzekoa da baina ez dago mendixka batean, erabat eraikita dagoela baizik
Eszenatoki semizirkularra dauka
Jendearen mugimendua erretzeko ateek vomitorio izena dute
Orkestrarik ez dauka, erromatar antzerkian koroa agertzen ez delako
Beste parteak antzoki grekoarenak bezalakoak dira.
Meridako erromatar antzokia
Ikuskizunak: Anfiteatroa
Bi antzokien fusiotik sortzen da.
Abereekin egindako ikuskizunak eta gladiadoreen borrokak hauetan egiten ziren.
Urez betetzen ziren batzuetan itsas batailak antzezteko.
Ikuskizunak: Zirkoa
Zaldien eta Koadrigen lasterketarako tokiak ziren.
Ikusleentzako cavea dauka, eta erdian badago elementu zentral bat inguruan bueltak emateko, spina.
Ohorezko Monumentuak: Garaipen Arkuak Normalean hirietako sarrera
nagusian egoten ziren bidaiariei Erromatar biztanleen indarra eta adorea gogoratzeko.
Hasieran egurrezkoak ziren eta haietan kanpainetatik ekarritako gauzak jartzen ziren erakusteko.
Bilakatu ziren inskripzioaz betetzen.
Erromatar sorrerako elementu honek arrakasta izan du historian zehar eta beste garaietan ere eraikitzen ziren.
Arkuak ez ziren eraikitzen bakarrik batailak gogoratzeko, baita probintzietako mugak markatzeko erabiltzen ziren ere.
Ohorezko Momumentuak:Zutabeak
Erliebez dekoraturikoak ziren.
Gertakari garrantzitsuak kontatzeko erabiltzen ziren.
Pertsona baten ohorez eraikitzen ziren.
Famatuena Trajanoarena da, Erroman. Erliebeak espiralez egiten dira eta Danubioko kanpaina kontatzen dute.
Etxeak: Insulae
Hirietako etxeak ziren. Hirietako espazio falta
konpontzeko altueran eraikitzen ziren.
Beheko solairuan dendak -tabernae- zeuden eta beste solairuetan tamaina desberdineko apartamentuak.
Gela guztiak erdiko patio batera ematen zuten non lorategi bat egoten zen.
Etxeak: Domusak Hirietako biztanle aberatsen etxeak ziren. Egitura nagusia patioen sistema baten
inguruan antolatzen zen: sarrerak -fauces- sarrera ematen du Pasillo txiki batera -vestibulum-. Honek eramaten du portikodun patio batera
-atrium-. Honen erdian impluvium, erortzen den ura
hartzeko eta gero hau metatzeko pila dago compluvium.
Bi aldeetan -alae- zerbitzarien eta esklaboen gelak, sukaldeak eta letrinak daude.
Erdian, tablinum edo egongela, eta ondoren, triclinium edo jangela.
Atrium –ek argitzen zituen aldameneko gelak.
Tablinum-eko bi aldeetan pasillo txikien etxeko parte nobleenetara eramaten zuten.
Bigarren patio portikoduna peristylium, handiagoa zen, lorategi batekin.
Gelaz inguraturik zegoen -cubiculum- eta exedra bilerak eta banketak egiteko gela zen.
Etxeak: Bila
Hirietatik kanpo kokatuak, nekazal ustiakuntzen zentroa ziren -villae rustica-, edo pertsona garrantzitsuen etxebizitzak -villae urbana-.
Bila hauetan etxeko parteak izateaz gain lorategiak eta beste eraikuntzak egoten ziren, bainuak bezala.
Ukuiluak, bodegak, almazenak eta abar izaten zituzten.
Jauregiak
Enperadorearen etxebizitza izaten ziren.
Gela ugarien serie batez osatuak zeuden.
Oinplanoa erregularra izateko joera zuen.
Dioclecianoren Jauregia Splitz-en