EUROPA FEUDALA
description
Transcript of EUROPA FEUDALA
![Page 1: EUROPA FEUDALA](https://reader033.fdocuments.co/reader033/viewer/2022061518/56814fd8550346895dbd9c9d/html5/thumbnails/1.jpg)
EUROPA FEUDALA
7. GAIA DBH 2
![Page 2: EUROPA FEUDALA](https://reader033.fdocuments.co/reader033/viewer/2022061518/56814fd8550346895dbd9c9d/html5/thumbnails/2.jpg)
FEUDALISMOA
Karlomagnok inperioa administratzeko Feudoak sortu = nobleen artean lursail handiak banatu
Erregeak eta nobleek = leialtasun-ituna egin Feudoa eman = babesa eskaini
Noblea basailu bihurtu Obedientzia
Errespetua
Aholkularitza
Laguntza militarra
Feudalismoa IX-XIII mendeetan
garatu zen
![Page 3: EUROPA FEUDALA](https://reader033.fdocuments.co/reader033/viewer/2022061518/56814fd8550346895dbd9c9d/html5/thumbnails/3.jpg)
Gizarte feudalak 3 estamentu/talde (jaiotzez; ia ezinezkoa aldatzea): Noblezia: lurjabe handiak eta zaldunak Kleroa: otoitz egiten dutenak
Apezpikuak Monjeak Apaizak
Nekazariak: lan egiten dutenak Bilauak/libreak Jopuak/esklabuak
Eliza Katolikoak eragin handia gizarte feudalean: Gurtza-ekintzak arautu Erritu pertsonalak arautu Ordutegiak eta egutegiak ezarri Zenbait egunetan borrokatzea debekatzen zuen (jai egunak) Eragin handia zuen Aita Santuak monarkengan….
![Page 4: EUROPA FEUDALA](https://reader033.fdocuments.co/reader033/viewer/2022061518/56814fd8550346895dbd9c9d/html5/thumbnails/4.jpg)
MONARKIA FEUDALA ETA NOBLEZIA
Monarka/erregea hierarkian gorena (primus inter pares)
Nobleak bezala jaun feudala zen (boterea feudoan bakarrik)
Jaun feudalak:
Nobleak
Dukeak
Markesak
Kondeak…
Goi-kleroko kideak
Apezpikuak
Abadeak
Nobleen zaldun basailuak
![Page 5: EUROPA FEUDALA](https://reader033.fdocuments.co/reader033/viewer/2022061518/56814fd8550346895dbd9c9d/html5/thumbnails/5.jpg)
Jaun feudalen eginkizunak:
1. Zergak biltzea
2. Justizia administratzea Zigorrak eta isunak ezartzeko auzitegiak zituzten
3. Txanponak egitea Beren txanponak zituzten
Inbasioak: IX-X. mendeetako inbasioak Europan:
Hungariarra/magyarrak
Normandiarrak/bikingoak: eskandinaviako marinelak
Sarrazenoak: pirata musulmanak
![Page 6: EUROPA FEUDALA](https://reader033.fdocuments.co/reader033/viewer/2022061518/56814fd8550346895dbd9c9d/html5/thumbnails/6.jpg)
Gazteluetako bizitza: Gotorleku harresidunak
Jaun feudalen bizileku
Erasoan feudoko kide guztiak gazteluan babesten
ziren
![Page 7: EUROPA FEUDALA](https://reader033.fdocuments.co/reader033/viewer/2022061518/56814fd8550346895dbd9c9d/html5/thumbnails/7.jpg)
FEUDOA: EKONOMIAREN OINARRIA
Zer dira feudoak? Feudoetan nekazariak bizi
Ekonomia feudalaren oinarria nekazaritza
Feudoak autarkikoak = elikagaiak beraiek sortu
eta bizitzeko beharrezkoa fabrikatu
Feudoaren erdigunea =
1. Gaztelua (jauna noblea)
2. Monasterioa (jauna kleroa)
Nekazarien etxebizitzek normalean herrixka sortu
![Page 8: EUROPA FEUDALA](https://reader033.fdocuments.co/reader033/viewer/2022061518/56814fd8550346895dbd9c9d/html5/thumbnails/8.jpg)
![Page 9: EUROPA FEUDALA](https://reader033.fdocuments.co/reader033/viewer/2022061518/56814fd8550346895dbd9c9d/html5/thumbnails/9.jpg)
![Page 10: EUROPA FEUDALA](https://reader033.fdocuments.co/reader033/viewer/2022061518/56814fd8550346895dbd9c9d/html5/thumbnails/10.jpg)
Feudoaren sailak:
Jaunaren erreserba: jaunak lurrik onenen jabego zuzena (jopuek landu)
Mansoak: nekazariei utzitako lursailak
Jabego erabilgarria: errenta ordaindu, uzta eman…
Basoak: Jaunarenak
Nekazarien lana
Nekazaritza-lanak oso gogorrak
Familiako kide guztiek lana (haur eta zahar ere)
Lan-baldintza txarrak
Labore nagusiak
Zerealak (garagarra, oloa, garia eta zekaleak)
Lekak
Mahatsondoak, barazkiak eta frutak
Ongarri gutxi (abereena) = lugorriak utzi behar = ekoizpen urria
![Page 11: EUROPA FEUDALA](https://reader033.fdocuments.co/reader033/viewer/2022061518/56814fd8550346895dbd9c9d/html5/thumbnails/11.jpg)
Bizi-baldintzak
Biztanleen bi talde:
1. Jopuak: ez ziren libreak (jaunaren baimena behar
denerako: ezkontzeko, haurrak izateko…)
2. Bilauak: lurra lantzearen truke uzta eman. Ordaintzen
ez bazuten jopu bilakatu
Nekazarien elikadura urria eta txarra (ogi beltza,
zopak, barazkiak eta arrautzak)
Etxebizitzak oso kaskarrak + osasungaitzak
(abereekin bizi)
![Page 12: EUROPA FEUDALA](https://reader033.fdocuments.co/reader033/viewer/2022061518/56814fd8550346895dbd9c9d/html5/thumbnails/12.jpg)
MONASTERIOAK: ERDI AROKO KULTURAREN GUNEAK
Kristauen kultura Kultura nabarmenki kristaua Monasterioak nabarmentzeko arrazoiak:
1. Kultura-gune handiak Monasterioetako liburutegietan klasizismoko obra
nagusiak gorde
2. Garrantzi handiko irakaskuntza-lana Idazten-irakurtzen bakarrak eta lurra lantzeko teknika
berriak sortu
3. Laguntza-eginkizuna Erromesei laguntza + ospitaleak sortu
![Page 13: EUROPA FEUDALA](https://reader033.fdocuments.co/reader033/viewer/2022061518/56814fd8550346895dbd9c9d/html5/thumbnails/13.jpg)
Ordena monastikoak Ordena monastikoa = Aita Santuak
araututakoaren arabera bizi diren monje/monjak Lehen ordena = Benediktar ordena (San
Benedikto Nursiakoak sortu) Hiru boto:
Pobrezia Kastitatea Obedientzia
Beste ordena batzuk Zistertarren ordena (XI) Frantziskotarren ordena (XII) Domingotarren ordena
![Page 14: EUROPA FEUDALA](https://reader033.fdocuments.co/reader033/viewer/2022061518/56814fd8550346895dbd9c9d/html5/thumbnails/14.jpg)
Monasterioetako bizitza
Monasterioak oso arautuak
Monjeek otoitz eta lanean eguna (beti isilik)
Zereginak gizarte-mailan:
Eskulanak: soroa landu, etxe-abereak hazi…
Osasun-laguntza
Lan intelektualak: nobizioak hezi, obra klasikoak itzuli,
liburuak kopiatu…
![Page 15: EUROPA FEUDALA](https://reader033.fdocuments.co/reader033/viewer/2022061518/56814fd8550346895dbd9c9d/html5/thumbnails/15.jpg)
![Page 16: EUROPA FEUDALA](https://reader033.fdocuments.co/reader033/viewer/2022061518/56814fd8550346895dbd9c9d/html5/thumbnails/16.jpg)
Monasterioaren egitura
Eliza: lekurik garrantzitsuena
Klaustroa: patio arkupeduna, erdian lorategia
Paseatu, irakurri eta solas egin
Errefektorioa: jantokia
Kapitulu-gela: bilera lekua
Scriptorium: eskuizkribuak idazteko eta
kopiatzeko lekua
Ostatua: bidaiariak eta erromesak lo egiteko
![Page 17: EUROPA FEUDALA](https://reader033.fdocuments.co/reader033/viewer/2022061518/56814fd8550346895dbd9c9d/html5/thumbnails/17.jpg)
ARTE ERROMANIKOA: ARKITEKTURA
Mendebaldeko Europan garatu XI-XII.m (eskualde batzuetan XIII.m)
Arte erromanikoaren helburua Bibliako irakaspenak zabaltzea = erlijiosoa eta
didaktikoa
XI.m egonkortasun politikoa + ekonomikoa =
artearen zabaltzea bultzatu
![Page 18: EUROPA FEUDALA](https://reader033.fdocuments.co/reader033/viewer/2022061518/56814fd8550346895dbd9c9d/html5/thumbnails/18.jpg)
![Page 19: EUROPA FEUDALA](https://reader033.fdocuments.co/reader033/viewer/2022061518/56814fd8550346895dbd9c9d/html5/thumbnails/19.jpg)
![Page 20: EUROPA FEUDALA](https://reader033.fdocuments.co/reader033/viewer/2022061518/56814fd8550346895dbd9c9d/html5/thumbnails/20.jpg)
Arkitekturaren ezaugarriak Erromatar elementuak ditu Eraikinik garrantzitsuenak elizak Ezaugarriak:
Sendotasun handia Harrizko horma lodiak Horma-bularrak indartu Leiho txikiak (gutxi)
Gurutze latindarreko oinplanoa Zinborioa: kupula edo dorre oktogonala Erdi-puntuko arkuak + erromatar kanoi-
gangak Kanpandorreak (+ elizari itsatsitako klaustroa)
![Page 21: EUROPA FEUDALA](https://reader033.fdocuments.co/reader033/viewer/2022061518/56814fd8550346895dbd9c9d/html5/thumbnails/21.jpg)
![Page 22: EUROPA FEUDALA](https://reader033.fdocuments.co/reader033/viewer/2022061518/56814fd8550346895dbd9c9d/html5/thumbnails/22.jpg)
ARTE ERROMANIKOA:ESKULTURA ETA PINTURA
Eskultura Arkitekturaren menpe Bi eginkizun nagusi:
Irakastea Fededunengan debozioa piztea
Ezaugarri nagusiak: Sinbolismoa: helburua behatzaileen
espiritua mugiaraztea. Irudiak trinkoak eta proportzioak deformatuta
Zurruntasuna: konposizioen frontaltasuna
![Page 23: EUROPA FEUDALA](https://reader033.fdocuments.co/reader033/viewer/2022061518/56814fd8550346895dbd9c9d/html5/thumbnails/23.jpg)
Gehienak erliebedunak Kokalekua normalean:
Portadan (tenpluko sarreran) Kapilan (barrualdean eta klaustroan) *Kapitelak: apaingarri ugari zituzten
Figuratiboak: eszena erlijiosoak Geometrikoak: irudi geometrikoak Landaredunak: landare-irudiekin
![Page 24: EUROPA FEUDALA](https://reader033.fdocuments.co/reader033/viewer/2022061518/56814fd8550346895dbd9c9d/html5/thumbnails/24.jpg)
Pintura Helburua:
Erlijioa irakastea Espiritualtasuna sustatzea
Hormak, gangak eta absideak estaltzen zituzten
![Page 25: EUROPA FEUDALA](https://reader033.fdocuments.co/reader033/viewer/2022061518/56814fd8550346895dbd9c9d/html5/thumbnails/25.jpg)
Ezaugarriak:
Adierazkortasuna eta sinbolismoa:
giza irudi estatikoa eta
espiritualizatua (eskuak eta begi
izugarri handiak)
Frontaltasuna: perspektibarik ez
dagoenez
Oso kolore biziak: trazu lodi eta
bakunak
Pantokratorra: Kristo Maiestatikoa
mandola izeneko zirkulu edo obalo
baten barruan, bedeinkapena
ematen eta ebanjelioak eskuan
Ama Birjina: Mandorla baten barruan
(haurra magalean)