GENETIKA ETA HERENTZIA

MEIOSIA

Meiosia murrizketa-zatiketa da, zelula ama diploide batetik lau zelula alaba haploide sortzen dira; zelula alaba bakoitzak zelula amaren ADN-a kantitatearen erdia du.

MEIOSIA

Gonadetan gertatzen da meiosia eta gametoak sortzen dira prozesu honetan eta sortzen diren zelulak guztiz desberdinak dira, hau da, zelula haploideak.

MEIOSIA

Meiosiaren 1. zatia:Interfase I ADN-a bikoiztu

egiten da.

I. profasea Kromosoma ikusgaiak bikoteka jartzen dira ADN zatiak trukatuz.Mintz nuklearra eta nukleoloa desagertzen dira

MEIOSIA

I. Metafasea: Kromosomak binaka jartzen dira zelularen ekuatorean.

I. Anafasea: Ardatz mitotikoak kromosoma homologoak banandu eta zelularen muturretara eramaten dituzte.

MEIOSIAI. Telofasea: Nukleoak osatzen hasten dira berriro.

I. Zitozinesia: Zelula zatitu egiten da.

GAMETOAK

Ugalketa sexualean parte hartzen duten zelulak dira.

Gameto ar eta emearen fusioa gertatzen denean, ernalkuntza prozesuan, zigoto izeneko zelula bat sortzen da.

DNA

Organismo bizi bakoitzaren informazio genetikoa gordetzen den lekua da, informazio hori bere ondorengoei transmititu egingo dena.

Osagaiak:-Fosfato talde bat-Base nitrogenatuak(adenina, guanina,

zitosina eta timina)- D-erribosa

KROMOSOMAK

Kromosomak ADN-az osatuta daude eta banako bakoitzaren informazio genetikoa gordetzen dute.

Guk 23 kromosoma pare ditugu, hau da 46.

Emakumeak guztiak X formakoak ditugu, gizonak, ordea, bat Y formakoa.

GENEA

Kromosomen parte bat dira, eta gene hauek dira banako horren ezaugarri fisikoak zehaztuko dutenak.Geneak gure gurasongandik heredatzen ditugu eta horregatik hain antzekoak gara, baian baita ahaide antzinengandik jaso ditzakegu eta horrela zure gurasoek ez duten ezaugarri bat izan.

Adibidez: begien kolorea, ilearen kolorea...

DNA-tik PROTEINARA

DNA informazio genetikoa daukan kate bikoitza da eta ARN-a kate bakarra, hauetako 3 mota daude:

-ARN transferentea: aminoazidoekin lotu eta erribosometara erman, proteinak eratzeko.

-ARN erribosomikoa: proteinekin lotzen da eta erribosomak ertu, gero proteinak sintetizatu.

-ARN mezularia:ADNaren informazioa kopiatu eta erribosometara eraman.

ADN-tik PROTEINARA

Informazio genetikoa ADNan dago, eta transkripzio izeneko prozesuaren bidez ARN mezularira (ARN-m) pasatzen da. ARN mota honek proteinen sintesia zuzentzen du, kodoi izeneko hiru nukleotidoen sekuentzien bitartez.

KODE GENETIKOA

Kode genetikoa azido nukleikoetan dagoen eta proteinen sintesia ahalbidetzen duen informazioaren multzoa da.Bizidun batek dituen proteinak espezifikoak dira, beste bizidunek dituztenetatik bereiziak. 20 aminoazido desberdin daude eta horregatik hainbat konbinazio ezberdin agertzen dira.

HERENTZIABi aleloek beren informazioa

proportzio berean adierazten dutenean gertatzen da bitarteko herentzia; Fenotipoan bi aleloek adierazitakoaren nahasketa agertzen da. Ondorengoak heterozigotoak dira eta fenotipoan gurasoen tarteko ezaugarriak daude, beraz, alde batetik markatzen gaitu gure arbasoetatik jasotzen ditugulako ezaugarriak, baina, bestetik, ausaz konbinatzen dira horiek.

MENDELGregor Johann Mendel

abade eta zientzialari austriarra zen. Genetika modernoaren aita dela esan dezakegu; bere ikerketekin biologiaren atal honi oinarri sendoak jarri baitzizkion.

MENDELEN LEGEA

Mendelek ilarrak erabiliz burutu zituen bere ikerketak.Lehenengo legea azaltzeko hazi horiko ilarrak eta hazi berdekoak gurutzatu zituen Mendelek. Horretarako, ilarraren kolore bateko polena ilarraren beste koloreko estigman sartu zuen, eta gurutzatutako landareen haziak erein zituen. Gero, ondorengoen haziaren kolorea aztertu zuen.Haziaren kolore horia zehazten duen genea A bada, eta kolore berdea zehazten duena a, gurutzaketa honako hau izango da: AA x aa. Gurutzaketa honetako ondorengo guztiek Aa izango dute genotipoa, eta fenotipo horia izango dute, A genea gainartzailea baita.

DOMINANTZIA ETA KONDOMINANTZIA

Genetikan, alelo gainartzailea fenotipoan beti agertzen dena da, organismoa homozigotoa izan ala heterozigotoa izan. Alelo-pare bateko alelo gainartzailea fenotipoan agertzen da beti.

Genetikan, bi aleloen artean kodominantzia dago indar berarekin agertzen direnean fenotipoan, hots, alelo gainartzaile edo azpirak orrik ez dagoenean. Alelo kodominanteak dituzten bi landare homozigotoak gurutzatzerakoan, esaterako, ondorengo edo hibrido guztiek bikote sortzailearen tarteko fenotipoa izango dute.