……………………………………………………………………………………………………………………………………………..

Julius Martens, ikertzaile famatua, hilda aurkitu dute bere bulegoan. Abentura honetan, kasua ikerketatuko dugu, detektibe forense bihurtuz. Hilketaren eszenatokian sartuko gara eta zenbakiak jarraituko ditugu. Zenbaki bakoitzak gainditu behar dugun ataza desberdinera eramango gaitu.

Aurrera!

………………………………………………………………………………………………………….

https://sites.google.com/site/profesorjulius/

Egilea: Pilar Etxebarria / Leioako Berritzegunea

Kriminologiaren aditu-taldeak eszenatokian proga batzuk aurkitu eta hartu dituzte. Lehendabiziko susmoekin txosten bat burutu da. Ezinbestekoa da irakurtzea kasuan

sakontzen hasteko.

Txostenaren aurretiazkoak: Julius Martens irakaslearen kasua

Taldeetan (lau ikasle) antolatzen dugu eta abatarra aukeratzen dugu: 1.Taldea: Bones

2.Taldea: CSI 3.Taldea: Monk

4.Taldea: Numbers

5.Taldea: Fringe

6.Taldea: Elementary

Ondo? bikaina!, 5 puntu lortu ditugu!

PROIEKTU HONEN BIDEZ HURRENGOA IKASIKO DUGU:

Zientifikoki ikertu ahal diren arazoak identifikatzea Lanak planifikatzea

Hipotesiak sortzea eta konfirmatzeko ala ez argudiozko azalpenak ematea

Informazioa bilatzea, identifikatzea, sailkatzea eta interpretatzea, formato eta iturri

desberdinetan.

Datu esperimentalak biltzea, antolatzea eta interpretatzea formato desberdinetan.

Ikerketa baten emaitzak komunikatzeko txostenak burutzea, bide idatziak, ahozkoak eta

digitalak Sortzailea izatea erantzunen bilaketan.

Hiztegi eta hizkera zientifikoa zuzen erabiltzea.

Gure lan pertsonalean autonomoak eta arduratsuak izatea.

Taldean lan egitea, ataza guztietan kooperatiboak, begirunearekin eta laguntza emanez.

Eztabaida eta foroetan aktiboki parte hartzea

Laborategiko materiala zuzen erabiltzea, zaintzea eta segurtasun-arauak errespetatzea

Magnitudeak neurtzea eta dagozkien unitateetan adieraztea.

Zientziaren aplikazioari buruzko testuinguru desberdinak ikustea eta gure eguneroko biziztan

zientziaren garrantzia jakiaraztea. Sistema materialak eta eguneroko nahasteak sailkatzea.

Substantzien banaketa eta identifikazioari buruzko metodoak deskribitzea.

Metodo hauek materialen propietate fisikoekin parekatzea.

Laborategiko esperientziak garatzea nahaste banatzeko metodo desberdinekin.

Soluto eta disolbatzailea identifikatzea nahaste homogeneoen azterketan.

Disoluzioak prestatzea .

Disoluzioa baten konzentrazioa kalkulatzea eta emaitzak gramo litroko eta porzentaian adieraztea.

Kaixo Taldeak , aurretiko txostena behin irakurrita, jo eta ke aritzen gara. Kasuari

ebidentzia zientifikoak emateko ataza batzuk burutzen joango gara. Aldi berean

prozesu osoa dokumentatuko dugu.

Gure zuzendariak, Jones Dotorea, ikerketan zehar zuzenduko eta koordinatuko gaitu.

Gure etsai nagusia denbora da. Horregatik, ataza garaiz bukatzen dugunean puntuak

lortuko ditugu. Honela ez bada, penalizazioa jasoko dugu eta beste aparteko ataza bat

garatu behar izango dugu lana berreskuratzeko. Puntu gehiago eskuratu ahal ditugu

Jones Doktoreak proposatzen dizkigun beste ataza batzuekin.

Kasua aurrera ateratzeko, ikerketaren pausoa guztiak garatzeak garrantzi handia du,

baita ez galtzea era, azkenean, gure txosten forensea epaiketa batean aurkezteko

informazio guztia izan behar dugulako. Atazak epez gainditzeko, ezinbestekoa da

elkarlanean aritzea. FORO atalean, Jones Doktoreari zalantzak galdetzeaz gain,

ikasitakoa gure kideekin partekatzeko aukera izango dugu eta, beharrezkoa

denean, laguntza eskatu edo eskeini. Kooperazioak ere aparteko puntuak lortzeko

balio izango du.

Nahiz eta taldean lan egin, behin bukaturik, ekoizpena nork bere PORTFOLIOan

kokatuko du. Era honetan, pertsonalizatu edo handitu ahal izango du. Doktoreak bere

onarpena emango digu eta ikerketaren emaitzen jarraipena egingo du EPAIA atalean,

non ebaluazio-modua ere kontsultatzeko aukera baitugu.

Lan bukatu ondoren froga handia gaidetzea gai izango gara.

Aurreko txostenean krimenaren eszenatokian hartutako froga batzuk aipatzen dira.

Lan planifikatzen hasiko gara. Lehenengoa, talde bakoitzean ideiak antolatzen ditugu

hurrengo galdesortan, gero ikerketa-talde guztiekin elkartrukatu eta osotzeko.

Gure ikerketaren pauso batzuk planifikatzea gai gara?

Zer ikerketatu behar dugu? Zeintzuk dira frogak? Zein da gure hasierako hipotesia?

Zer jakin behar dugu kasua irtenbideratzeko? Informazio, nondik atera ahal dugu?

Zein izango da gure azken ekoizpena?

Pixka bat gehiago argitu gara? Noski. 50 puntu

Gure ikerketa hasteko Jones Doktorearen bulegora joan behar gara. Berak

gidatuko gaitu...tok tok, sorpresa berriak dauzkagu...

Despacho de la Doctora Jones

Kaixo, Jones Doktorea naiz, ikerketaren zuzendaria. Eseri, mesedez, prozesua

bideratuko dut zuekin batera.

Txostenak adierazi duenez, Martens

Irakaslearen bulegoan zeunden froga batzuk ditugu eskuetan. Autopsiak Julius Martens

alergia batzuek jota hil dela egiaztarazten du. Beraz, froga hauetariko batzuk heriotzaren kausa izan daitekeela

pentsatzen dugu, hau da gure lehenengo hipotesia.

Frogak, azken finean, substantzia kimikoak dira, aztertu behar ditugun sistema materialak. Geure burua ikerketan janzteko estrategia batzuk proposatzen dizkizuet.

Aurrera!

Banaka, materiaren propietateak eta sailkapenari buruzko informazioa eskuratzen eta barneratzen dugu. Ariketa interaktiboekin osotzen dugu.

INFORMAZIOA

Materiaren definizioa: espazioa bolumena okupatzen den guztia eta masa duen guztia. Materiaz inguratuta daude, landare bat, zakur bat, edaten dugun ura edo arnatzen

dugun airea materia dira, solidoak, likidoak edo gasak izanda.

Natura substantziez eta substantzien nahasketez osaturik dago, hala, arrokak hainbat substantziaz osaturik daude; edozein gizakiren gorputza ere substantziaz osaturiko

sistema materiala da, eta bai itsasoko ura eta airea ere. Sistema materialak puruak edo nahasketak dira. Nahasteak, duten itxuraren arabera, bi motatakoak izan daitezke:

sistema homogeneoak eta sistema eta heterogeneoak. Hona hemen sailkapena.

Substantzia purua, baldintza fisikoak edonolakoak izanik ere, konposizioa aldatzen ez duen materia da. Substantzia puruak ezin dira substantzia sinpleagotan deskonposatu prozedura fisikoak soilik erabiliz. Bi motatako substantzia puruak daude:

Elementuak: edozein prozedura erabilita ere, substantzia sinpleagotan ezin

deskonposa daitezkeen substantzia puruak dira. Taula periodikoan aurki ditzakegu: oxigenoa, hidrogenoa....

Konposatuak: prozesu kimiko baten bidez substantzia sinpleagotan deskonposa daitezkeen substantzia puruak dira, ura (oxigenoa+ hidrogenoa) edo gatza

(sodio kloruroa: sodioa+ kloroa)

Nahastea zenbait substantzia puru konbinatuz sortutako materia da. Substantzi puru desberdin horiek prozedura fisikoen bitartez banan daitezke. Bi nahaste mota daude:

Nahaste heterogeneoak: osagaiak begi utsez bereizten dira. Adibidez: ura eta olioa, granitoa (kuartzo + feldespato + mika).

Nahaste homogeneoak edo disoluzioak: osagaiak ezin dira bereizi begi bistan. Proportzio gehienetan dagoena disolbatzailea da et gutxiena solutoa deitzen da. Adibidez: gatza uretan disolbatuta, itsasoko ura...

Materialen nahasteak bai Naturan, bai gure inguruko bizitzan arruntak dira, kafea, entsalada edo aspirina bat, adibidez.

Egin hurrengo ariketak:

Sistema materialak sailkatzen

Substantzia puruak eta nahasteak

Orain taldeka antolatzen gara. A3 tamainuko kartulina eta post-itak hartzen ditugu.

1) Lana banatzen dugu, bakoitzak hurrengo kontezptuetatik bost hartzen ditu eta pos -it baten kokatzen ditu, bere definizioarekin batera.

SOLIDOA / LIKIDOA / GASA / MATERIA / MASA / BOLUMENA / SUBSTANTZIA PURUA / KONPOSATUA / ELEMENTUA / ATOMOA / METODO KIMIKOAK / METODO

FISIKOAK / HANASTEAK / DISOLUZIOAK / NAHASTE HETEREOGENEOA / NAHASTE

HOMOGENEOA / TAULA PERIODIKOA / SOLUTOA / DISOLBATZAILEA / NATURA

2) Guztion artean kontzeptu-mapa egiten dugu A3ko kartulinan, post-it guztiak kokatzen, geziekin eta esaldiekin konektatzen eta eguneroko bizitzaren adibideak

jartzen.

3) Behin eginda, mapari argazki bat ateratzen diogu eta gure portfoli digitalean kokatzen dugu.

Kontzeptu-mapa on bat egiteko orientabideak:

Ideia edo kontzeptu nagusiak erdian kokatzen dira eta besteak inguruan Zeozer komuna daukatenak marra batekin lotzen dira eta lotura esaldi batekin

azaltzen da Ideia gehiago sortzen direnean, lotzen joango dira Mapa birpasatzea

Ataza egiteko saio bat emango duzue. .

10 puntu gehitzen ditugu, aurrera!

Ondo, orain materiari buruzko oinarrizko kontzeptuak ikasi ditugu, baina ikerketatu

behar ditugun frogak nahasteak dira. Nola aztertuko ditugu? Beren osagaiak nola

banatzen dira? BIDEOGELARA pasatzen gara, sartu mesedez.

GEHIAGO?

Frogak Auzetegi Nagusiaren aurrean aurkeztu behar

direnez, kontzeptu hauek ondo azaltzea ezinbestekoa

izango da eta hau erreza da gure ondoan dauden sistema

materialen adibideak erakusten badizkiegu. Taldean lana

banatzen, bakoitzak bilatuko ditu bere etxean: bi substantzia puru, bi nahaste

homogeneoak eta bi heterogeneoak. Adibide hauen argazkiak Pinterest taula batean

kokatuko ditugu, deskripzio batekin lagunduta . Era honetan erakusketa birtual txiki

bat izango dugu prest.

Eginda?, 10 puntu gehiago!

Bideogela

Ongietorriak berriro, bideogelan gaude. Gure hurrengo pausoa krimenaren eszenatokian aurkitutako froga guztiak, banan banan, nola azter ditzagun ezagutzea da.

1.-Lehendabizi nork ondorengo informazioa irakurtzen du. Nahasteak banatzeko

metodoak azaltzen dira.

Nahaste heterogeneoak banatzea

Nahaste homogeneoak banatzea

2) Gero, hurrengo koadroa betetzen dugu. Horretarako, 6 talde eratzen ditugu, talde bakoitzak metodo batez arduratzen da eta taulan laburbiltzen du, metodoen "adituak"

bezala.

Banatze metodoak

Horretarako erabiltzen da ( solidoak,

likidoak...banatzeko)

Oinarritzen den propietate fisikoa

Gure..... froga banatzeko erabiliko

dugu

3) Ondoren, taldeak berantolatzen ditugu, talde bakoitzean aurreko "aditu" bat izateko

moduan. Nork besteei bere metodoa azaltzen die taula osoa bete arte. Emaitza gure

portfolioan kokatzen dugu.

Saio batean egin behar

10 puntu gehitzen ditugu...

... eta gainera, superkimikoen txapa.

Ikasten ari garenari buruzko hausnarketa egiteko mementua heldu da. Bakoitzak

pentsatzen du:

Zer ikasten nabil? Zein den proiektuaren fasea esaldi gutxitan

laburtzeko gai naiz?

Zer da zailena? nola gainditu ahal dut?, nork lagundu ahal dit?

Zer da gehien gustatzen zaidana?, nori eman diezaoket laguntza?

Zure zalantzak, zailtasunak edo kide baten laguntzaren eskaintza FOROan sartu,

mesedez.

Bikaina, frogak aztertzeko prest zaudete.

Zoazte berriro krimenaren eszenatokira eta

jarraitu zenbakiak. Gogoratu ni ere FORO an

beti egongo naiz edozein laguntza emateko.

Ur baso kutsatua

Ikertuko dugun lehenengo lagina edalontzi batean

zegoen isuri bat da. Ura dirudi, baina oso kutsatuta

dago, substantzia batzuk nahastuta. Batzuk ondo

ikusten dira, arkatzaren txirbilak, klip metalikoak,

area eta koipea. Ez dakigu zeozer gehiago uraren

disolbatuta dagoen.

Julius Martensen herioatzaren karia gatza da,

edalontzian aurkituko dugu?

Jones Doktorearen bideogelan ikasitako nahaste metodoak aplikatu behar ditugu.

Taldeka lan egiten, nahastea laborategian aztertzen dugu, bere osagai guztiak banatu

arte. Egiten dugun heinean, hurrengo CHEKING-ORRIA beteko dugu, erabilitako metodoak eta emaitzak ere idazten.

LAGINAREN EDUKIA

BANATZEN DUGUN SUBSTANTZIA

BANATZE METODOA ARGAZKIA/ BIDEOA

Ura, klipak,

txirbilak, area, koipea eta ?

Materialak:

Nahaste problema (250 ml. ura, substantzia disolbatuta, arkatzaren txirbilak, area puxka bat, 25 ml. koipe, klip metalikoak)

Prezipitatu-ontziak Matrazeak

Kristalizadorea Petriren kaxak

Inbutuak

Irabiagailua Dekantazio-inbutua Pipetak Laborategiko euskarriak

Matxardak Iragazpapera

Imanak Sukaldeko iragazki txikia

Prozedura:

1. Klip metalikoak eskuratzeko, banaketa

magnetikoa metodoa erabiltzen dugu. Imana

nahastera hurbiltzen dugu klipak harrapatzeko.

2. Arkatzaren txirbilak iragazketaren bidez

banatzen ditugu. Sukaldeko iragazki txiki batekin

hartzen dira.

3. Orain, area banatzeko ere iragazketa erabiltzen

dugu, baina iragazpapera erabiliz. Nahastea denbora pixka bat jalkitzea utzi eta

gero, koipea beste edalontzi batera pasatzen dugu apurka apurka, iragazketa ez

oztopatzeko. Ondoren, matrazea hartu eta iragazpapera bere ahoan kokatzen

dugu. Nahastea irabiatzen dugu eta iragazten dugu. Paperean area geratuko da

eta matrazean laginaren gainerakoa. Azken honi,

behin prozesu hau bukaturik, koipea berriro

gaineratzen diogu.

4. Ura eta koipea ikusten dira. Bi substantziak

banatzeko dekantazio metodoa erabiltzen da.

Dekantazio-inbutuaren muntai egin ondore,

nahastea pasatzen dugu. Giltza apurka apurka

irekitzen da, ura osoa prezipitatu-ontzia izan arte.

5. Orain nahaste homogeneoa besterik ez dugu

ontzian. Nahaste honetan ea zeozer disolbatuta

dagoen ala ez, pipetarekin ml batzuk hartzen ditugu

eta Petriren kaxa batera pasatzen ditugu. Aste

batzuk itxaron eta gero, ura guztiz lurrundu arte,

kristalizazioaren bitartez substantzi bat agerian geratuko da.

Lana egiteko saioa bat dago

Bikaina! 50 puntu gehitzen dizkiogu eta beste lagin baterako prestatzen gara.

GEHIAGO?

Aparteko 10 puntu gehiago izan ahal badituzu, hurrengo jarduerak egin dezakezu

(banaka edo taldeka). Horretarako Manuel Díaz Escaleraren irakaslearen

bloga kontzultatu eta gero, etxean egin eta emaitzen argazkiak ikasgelara ekarri behar

dituzu.

Hacer una columna de densidades

Cristalizaciones: columnas de sal

Katilua zerealekin

Julius irakasleari zerealak jatea oso gustatzen zitzaionez, bere bulegoan normala zen halako katilu bat aurkitzea. Orain bai, burdin

gabeko zerealak beti. Katilua hartu eta lagina aztertuko dugu burdinaren bila.

Emaitzak aurreko CHEKING-ORRIARI gaineratzen dizkiogu.

LAGINAREN EDUKIA BANATZEN DUGUN

SUBSTANTZIA BANATZE METODOA ARGAZKIA/ BIDEOA

Ura, zerealak eta ?

Materialak

Zerealak burdinez aberastua (11 mgr, gutxienez)

Ura Prezipitatu-ontzia

Plastikozko poltza hermetikoa Imana

Prozedura (Bideoa)::

1. Prezipitatu-ontzia zerealak urarekin jartzen ditugu.

2. Ondo nahastzen dugu pasta homogeneoa lortu arte.

3. Pasta plastikozko poltzan kokatu ondoren, hermetikoki ixten dugu.

4. Imana pasatzerakon, burdina agertuko da.

Lortzeko, saio erdia eman behar dugu.

Ondo! 25 puntu gehiago gehitzen ditugu

Zuizidio-oharra

Hartutako beste froga batzuen artean, errotulkiz idatzitako suizidio-oharra dago. Egindako galdeketen arabera, Julius

Irakasleak inoiz ez zuen errotulkiz idazten, boligrafoz baino. Beraz, poliziak susmatzen du norbaitek idazti zuela oharra

krimena izan dela izkutatzeko asmoz.

Susmagarri nagusien errotulkiak eman dizkigute, beren

bulegotan bilduta, azterketa egiteko. Errotulki baten tinta

pigmentuz osotutako nahaste homogeneoa denez, banatu behar

dugu eszenatokian zegoen laginarekin konparatzeko.

Horretarako beste metodo bat erabiliko dugu: kromatografia.

Kolorezko errotulkiak aztertzen ditugun heinean, gure CHEKING-ORRIA beteko dugu kromatografiaren emaitzekin :

LAGINAREN EDUKIA

BANATZEN DUGUN SUBSTANTZIA

BANATZE METODOA ARGAZKIA/ BIDEOA

Kolorezko tintak

Materialak:

Iragazpapera Prezipitatu-ontzia

Ura edo alkohola Tinta desberdineko 4 errotulki

Prozedura:

a) Iragazpapera zulotzen dugu erdian

c) 4 errotulkiekin marrazten dugu borobil moduan

d) Zuloan, beste iragazpapera biribilkatuta sartzen

dugu eta ura edo alkohol pixka bat duen prezipitatu-ontzian sartzen dugu.

e) Ura edo alkohola igoko du iragazpaperaren bidez eta tinten osagaiak banatuko dira

apurka apurka.

Saioa erdia daukagu

Ondo! 25 puntu gehiago!

GEHIAGO?

Bilatu informazio Interneten eta egin kromatografia desberdinak landareen hosto

berdeak edo ardoa erabiltzen. Banatu beren osagaiak eta saia zaitez identifikatzen.

Idatzi zeintzuk diran iragazpaperean bertan eta ekarri ikasgelara.

Jarduera honek 10 puntu

balio ditu.

Loreontzia

Julius Irakaslearen bulegoa zorrotz aztertu da, eta detektibe batek ikusi du loreontzi baten lurra eraginda

zegoela. Agian aproposa egin zen lurraren artean gatzaren hondakin batzuk ezkutatzeko. Nahasketa

banatzera goaz, oraingo honetan beste teknika aplikatzen: lixiabiazioa.

Ohikoa denez, emaitzak CHEKING-ORRIAn adierazten ditugu:

LAGINAREN EDUKIA

BANATZEN DUGUN SUBSTANTZIA

BANATZE METODOA ARGAZKIA/ BIDEOA

Lurra +?

Materialak:

Lurra

Gatza Ura Prezipitatu-ontzia Petriren kaxa Pipeta Iragazpapera

Prozedura (bideoa)::

1. Nahastea prezipitatu-ontzian kokatu ondoren, ura botatzen diogu eta gero

irabiatzen dugu. 2. Denbora bat itxaroten da lurra ontziaren fondoan jalkitu arte.

3. Lurra hau iragazten dugu eta geratzen den nahaste homogeneoa beste edalontzi batean kokatzen dugu.

4. Pipeta baten bidez lagin bat hartu ondoren, Petriren kaxa batean jartzen dugu. 5. Itxaron behar dugu ura osoa lurrundu arte ea gatzaren kristalak agerian

geratzen diren ala ez.

Saio erdia dugu egiteko

25 puntu gehiago lortuta!

Jarraitu baino lehen, oso komenigarria da etena egitea orain arte ikasitako guztia birpasateko. Eman denbora bat zure etxean. Hurrengo animazioak lagungarriak

izan daitezke:

Sustancias puras y mezclas Jugando a separar

Erretilua

Julius Irakasleak beti jantokiko erretilua hartzen zuen eta bere bulegora eramaten zuen, bakardadean bazkaltzea gustatzen zitzaiolako, beren ikerketari

denbora guztia ematen. Erretilua lurrean zegoen eta

bere edukia guztiz sakabanatuta, ziur gorputza jausterakoan arrastatuta. Detektibeek erretiluak

dituen elikagai batzuk hartu dituzte, froga baten bila.

Susmagarri batek kutsatzaile bat sartu ote du? Azter ditzagun!

Orain arte nahaste homogeneoak eta hetereogeneoak aztertu ditugu. Baina badaude disoluzioak ez diren beste nahaste homogeneo batzuk. KOLOIDEAK dira, begi bistan

ikusi ezin ditugun oso partikula finuez osatuta daude, esekiduraz. Partikula hauen tamainua 10-7 cm. eta 10-3 cmen artean dago eta mikroskopioz besterik behatzen

dira. Kasu honetan, ez dugu disolbatzailea eta solutoa desberdintzen, baizik eta “fase sakabanatzailea” y “fase sakabatuta”.

Salvador Hurtado irakaslearen mikroskopia birtuala erabiltzen dugu.

Erretiluan aurkitutako hondakinak, nahaste koloidalak dira? Identifikatzeko, "TYNDALL EFEKTUA erabiliko dugu. XIX. mendearen erdian, John Tyndall -ek demostratu zuen argiaren dispertzioa atmosferan,

airean esekiduraz dauden partikulen ondorioa zela. Guk efektua erabiliko dugu disoluzioa esekidura

koloidala desberdintzeko. Argi-izpiak likido bat zeharkatzen dutenean eta likidoa koloidea bada, izpia

sakabanatzen da. Honela ez bada, isuria disoluzioa edo substantzia puruaren aurrea gaude. Bideoan ondo ikus dezakegu.

Gainera, koloide mota batzuk daude, faseen nahastearen arabera:

Emultsioak: likido bat beste likido batean Solak: solidoak likidoetan edo beste solidoetan. Aerosolak: likidoak edo solidoak gaseetan. Gelak: likidoak beste likidoetan Aparrak: gasak solido edo likodoetan

Gure CHEKING-ORRIA betetzen dugu.

LAGINAREN

EDUKIA

KOLOIDEA / EZ

KOLOIDEA KOLOIDE MOTA ARGAZKIA/ BIDEOA

...

Materialak

Ura, gazta, gurina, esnea, maionesa, sagardoa, laranja-sukua, kafea, jogurta

Laser- erakuslea Prezipitatu-ontziak

Beirazko hagaxka Errotulkia / etiketak

Prozedura

10 prezipitatu-ontzi hartu eta zenbakitzen ditugu. Ontzi bakoitzeari 25 ml ur gaineratzen diogu Ontzi bakar bat urarekin uzten dugu (pilotoa) eta besteetan 10 ml /gr.

elikagaien lagina. Hagazkaz ondo irabiatzen dugu lagina sakabanatu arte. Laser-erakuslea pasatzen dugu desberdintzeko.

Saio erdia lortu behar da.

25 puntuak!!!

Eta, laborategiko ataza guztiak osotu baditugu,

"laborategiko superteknikariak " txapa kokatzen

gaineratzen diogu geure buruari..

Ikasten ari garenari buruzko hausnarketa egiteko mementua heldu da. Bakoitzak

pentsatzen du:

Zer ikasten nabil? Zein den proiektuaren fasea esaldi gutxitan laburtzeko gai naiz?

Zer da zailena? nola gainditu ahal dut?, nork lagundu ahal dit? Zer da gehien gustatzen zaidana?, nori eman diezaoket

laguntza?

Zure zalantzak, zailtasunak edo kide baten laguntzaren eskaintza FOROan sartu,

mesedez.

Beno, kasuaren froga guztiak ikertzea bukatu dugu eta orain

informazio pilo daukagu. Ebidentzia batzuk oso argi daude, baina

arazo pendiente bat argitu behar dugu oraindik Ikertu dugun

lehenengo frogan gatza aurkitu dugu edalontzian, baita loreontzien

lurrean ere. Hala ere, Julius irakasleak gatza nabarituz gero, ez lukeen edatuko inolaz

ere. Beraz, disoluzioa prestatua zegoen berak ez nabaritzeko dastatzerakoan.

Epaimahileen aurrean hau posiblea dela demostratu behar dugu, hots, disoluzioak

prestatzen ikasi beharra daukagu. Jones doktorearen laborategian sartzen gara.

GEHIAGO?

Koloideak asko erabiltzen dira elikaduran,

farmazian, industrian eta abarrekoan.

Bilatu 3 adibide garrantzitsuak erabilera

bakoitzerako:

Elikadura

Etxebizitzan erabiltzen diren produktu kimikoak

Botikak Naturan

Jarduera honek 10 puntu balio du

Laborategia

Esan dugun bezala, Julius irakasleak

gatza nabarituz gero, ez lukeen

edatuko edalontzian zegoen likidoa.

Disoluzioa apropos prestatuta zegoen

horretarako.

Epaimahaileen aurrean hau demostratzeko, disoluzio batzuk prestatu

behar ditugu. Baina, aldez aurretik disoluziei buruzko informazio

gehiago ikasiko dugu.

Dakigunez, disoluzioak nahaste homogeneoak dira. Ikerketa honetan lan egiten ari gara solidoak likidoetan disolbatutako disoluzioekin, baina mota guztietako disoluzioak

daude (solido bat beste solido batean, gasa likidoetan...). Disoluzio batean, kopuru gehiago duen substantzia DISOLBATZAILEA deitzen da eta kopuru gutxiagoan

daudenak SOLUTOAK. Adibide batzuk:

Disoluzioaren egoera

fisikoa Disolbatzailea Solutua Adibidea

Solidoa Solidoa Gasa Izotza, airea baitu disolbatuta

Solidoa Solidoa Solidoa Kobrea, zinka (letoia) eta beste aleazio batzuk

Likidoa Likidoa Gasa Karbono dioxidoa uretan

Likidoa Likidoa Likidoa Edari alkoholdunak, gasolina

Likidoa Likidoa Solidoa Azukrea uretan, gatza uretan

Gaseosoa Gasa Gasa Airea

Gaseosoa Gasa Likidoa Aire hezea

Gaseosoa Gasa Solidoa Airean dagoen hautsa

Bakoitzak bilatzen du Interneten disoluzio mota desberdinetako adibideak. Gero, taldean, "folio birakaria" dinamika jarraitzen dugu, hau da, folio huts batean batek adibide bat idazten du eta besteari luzatzen dio...eta honela guztiek gutxienez 8 adibide izan arte. Ondoren, aurreko taula bezalako batean antolatzen ditugu. Amaitzeko, komunena jartzen dugu ikasgelan

eta, adibide gehiagorekin aberazten dugu gure taula.

Kontzentrazioaren adierazpena

Disolbatzailea eta solutoaren kopuruek

disoluzioa baten KONTZENTRAZIOA zehazten

dute. Kontzentrazioa ez dago disoluzioaren

kantitatearen menpe, baizik eta beren osagaien

proportzioa. Proportzio honen arabera,

ondorengo sailkapena egiten da:

Disoluzioa diluitua: solutoaren proportzio txikia

da, dizolbatzailearenarekin konparatuz.

Disoluzioa kontzentratuta: solutoaren proportzio altua da, dizolbatzailearenarekin

konparatuta.

Disoluzioa asegabea: ez du solutoaren kantitate gehiagorik onartzen, kopurua

gainditzen bada, solutoa prezipitatzen da.

Kontzentrazioa adierazteko modurik ohikoenak honako hauek izan ohi dira:

Masa: solutoaren gramoak / disoluzioaren litroko

Portzentaia: solutoaren gramoak / disoluzioaren gramoko X 100

Adibidez, gatza eta urako disoluzio bat harturik, 60 g/litroko dela esaten dugunean, ez

dugu esan nahi disoluzioaren litro oso bat egin behar dugula, baizik eta litro bat izango

bagenu, solutoaren (gatza) 60 gramo egongo liratekeela.

1.adibidea: disoluzio bat prestatzen dugu, gatzaren 20 gramo urari botatzen, 500 mililitroko bolumena izan arte. Zein da bere kontzentrazioa masaz adierazita?

2. adibidea: gatzaren 2 g. eta azukrearen 3 gramoko disoluzioa prestatu dugu, uraren 100 gramotan. Soluto bakoitzeko masaren % kalkulatzen dugu.

Kasu honetan, gatza solutoa da eta ura disolbatzailea. Disoluzioaren bolumena 500 ml = 0,5 litro Beraz: Kontzentrazioa masaz = 20 g / 0,5 l = 40 g/l.

Lehendabizi, solutoak (gatza eta azukrea) eta disolbatzailea (ura) identifikatzen ditugu. Disoluzioaren masa osoa nahasketan dauden substantzia guztien masa izango da, hots, 2 g + 3 g + 100 g = 105 g. Beraz: Gatzaren % masaz = (2 g / 105 g) · 100 = 1,9 %, disoluzioan gatzaren % Azukrearen % masaz = (3 g / 105 g) · 100 = 2,8 %, disoluzioan azukrearen %.

Orain ariketa batzuk egitea komeni zaigu, kalkuluak ondo

ikasi arte. Irtenbideratzeko "Boligrafoak erdian" dinamika

jarraitzen dugu. Lehendabizi norberak ariketa pentsatzen du

ezer idatzi barik. Ondoren, taldean pentsatu duguna

komunean jartzen dugu ariketaren ebazpena ateratzen.

Orduan bai, nork bere koadernoan idazten ditu emaitzak.

Ariketak 1

Ariketak 2

Prest gaude disoluzioekin lan egiteko. Gogoratzen dugu galdera: zein da hiltzaileak

bota duen gatzaren kopurua zaporea ez nabaritzeko? Ura eta gaztaren disoluzio batzuk

prestatu behar ditugu, kantitate berarekin (100 ml) eta kontzentrazio desberdinarekin,

prozeduraren pausoak azaldu eta beste taldekideekin frogatu "kata" bat eginez.

Hasteko disoluzio bat prestatzen dugu, adibide moduan: 70 gr./l 100 mililitroko

matrazean.

Materialak:

Balantza

Erloju-beirak

Matraze aforatuak

Prezipitatu-ontziak

Koilarak

Hagazkak

Inbutua

Plastikozko edalontziak

Ura eta gatza

Prozedura (Bideoa):

1. Kalkulatzen dugu zenbat solutoa

behar dugun emandako kontzentrazioa lortzeko.

2. Koilararekin hartzen, erloju-beira batean kokatu eta gero, balantzan pisatzen

dugu. Noski, erloju-beirarena kentzen zaio.

3. Solutoa edalontzi batean jartzen da disolbatzaile pixka batekin arrastatuz, aldi

berean irabiatuz

4. Nahastea matraza aforatura inbututik pasatzen dugu, disolbatzaile osoa

gaineratzen, disoluzioaren bolumena osotu arte.

5. Plastikozko ontzi batean jarri eta dastatu, gatza nabaritzen da?

Aurreko disoluzioan gatza nabaritzen bada, orain kontzentrazioa gutxiagoko beste hiru

prestatzen ditugu, prozedura bera jarraitzen.

Disoluzioa 100 cc Pausoak Konzentrazioa + edo - konzentratua

1

2

3

Ataza behin eginda, bakoitzak txosten batean antolatuko du eta posta elektronikoz

bidaliko dit. Erabili nahi duzuen formatua (testua, diapositibak, horma-irudia...).

Hasierako hipotesia:

Hipotesia demostratzeko egin dugun

esperimentua:

Erabili dugun materiala:

Prozedura:

Emaitzak:

Ondorioak:

Disoluzioari buruz ikasteko, esperimentua eta

txostena egitek 4 saio emango ditugu.

Gaindituta? ba...honek 100 puntukoa da!!!!...

Eta zientzialari nagusien domeka:

Ikasten ari garenari buruzko hausnarketa egiteko mementua heldu da. Bakoitzak

pentsatzen du:

Zer ikasten nabil? Zein den proiektuaren fasea esaldi gutxitan

laburtzeko gai naiz? Zer da zailena? nola gainditu ahal dut?, nork lagundu ahal dit?

Zer da gehien gustatzen zaidana?, nori eman diezaoket laguntza?

Zure zalantzak, zailtasunak edo kide baten laguntzaren eskaintza FOROan sartu,

mesedez.

Detektibeek Julius Irakaslearen kide batzuen bulegoak miatu

dituzte, hiltzailearen arrastoen bila. Era berean galdeketa batzuk

burutu dituzte eta informazio osoa luzatu digute. Aztertu eta

lortu ditugun datu esperimentalekin konparatu behar dugu.

Susmagarrien deklarazioak aztertzera goaz.

Susmagarriak

Detektibeek Julius Irakaslearen kide batzuen bulegoak miatu dituzte, hiltzailearen

arrastoen bila. Era berean galdeketa batzuk burutu dituzte eta 6 pertsona susmagarri identifikatuta daude. Informazio osoa txosten batean luzatu digute. Goaz aztertzera

!

Txostena irakurmen kooperatiboaren bidez aztertuko dugu, gero

datuak taula batean antolatzeko. Saio erdia dugu, tik tak...

Detektibeen Txostean: Julius Martens irakaslea Aurretiko oharrak Julius Martens irakaslea fama handiko zientzialari zen. Bere ikerkuntzak Howard Unibertsiatean garatzen zituen. Pasa den hilabetean hilda aurkitu zute normalean lan egiten zuen bulegoan. Gela hankaz gora zegoen, ea den dena lurrean eta tiraderak irekitak. Irakasleak merkataritza-produktu batean lan egiten zuen eta bere aurkikuntzak diru kopuru ugari suposatuko luke, bai bere buruarentzat, bai Unibertsitatearentzat. Ikerketa honen ikerlana ez da aurkitu bulegoan, beraz, lapurtu diotela susmatzen dugu. Krimenaren eszenatokian froga batzuk hartu eta laborategira eraman dira identifikatzeko: edalontzi bat ur kutsatuarekin, katilua zerealekin, suizidio-oharra tintaz idatzita, loreontzi bat eta jantokiko erretilua. Ikerketak Unibertsitaeko langile guztiekin berba egin da, batez ere, hurbil dauden pertsonak, ikerketa antzekoetan lan egiten dutenak. Elkarrizketa hauetan informazio

interesgarriak atera dira. Hauetariko bat ezinbestekoa, bere idazkari pertsonalak esan digu elikadura-alergia batzuk zituela. Autopsiak adierazi du, substantzia alergenoaren kausa, bihotzeko bat eman diola. Ondorengo bi elementu hilgarria izan liteke: gatza eta burdina. Ikerketak, beraz, hilketa izan dela dio. Galdeketen emaitzak Itaunketa batzuk egin ondoren, detektibeek sei pertsona susmagarri aukeratu ditutze eta beren bulegoetan zehatz mehatz arakatu dute, ebidentzien bila. Hona hemen emaitzak.

Helen Bones Doktorea. Bones Doktoreak Martensen ikerketen atzean zegoen aspaldi. Unibertsitatean hainbat urte eman ditu eta oraindik ezta

artikulurik ez diote argitaratu. erreta dago. Lekuko batzuek ikusi dute, krimenaren egun berean, nola sartu zen Martesen

bulegora bizpahiru aldiz eta haserre atera. Berak esaten du laborategian zegoela, baina inork konfirmatu ahal du. Batzuek

adierazten dute haien artean amodio-kontu bat zegoela, baina susmoak besterik ez dira. Bere bulegoan gatza-hondakin batzuk

aurkitu dira erretilua batean, mahonesa eta kafearekin nahasturik. Normalean tinta gorriko errotulkia erabiltzen du.

Tom Watson irakaslea. Martens irakasleak duen ikerketan lan egiten zuen, baina orain arte ez du emaitzarik lortu. Unibertsitatean oso ezagunak ziren haien arteko eztabaida gogorrak, batzuetan irainak ere entzunda. Inork ez du Martensen bulegoan sartu edo atera ikusi, are gehiago, bere idazkariak zehaztatzen du azken garaietan bere etxean bertan lan egiten zuela eta bakarrik posta elektronikoaren bidez komunikatzen zuela berarekin. E-mail baten datak konfirmatzen du krimenaren

egunean ez zegoela Unibertsitatean, baina agian beste pertsona batek, beren ordez, idatzi ahal zuen, inoren susmoak izateko. Bere bulegoan bai gatza

bai zerealak aurkitu dira jantokiko erretiluan. Aldi berean, gatza, esnea eta zukua. Errotulki berdea erabiltzen du.

Harold Bond Zuzendariak. Oso gaztea izan arren, goi mailako

pertsona dela pentsatzen dute guztiek, urte gutxitan bere Departamenduaren zuzendaritzan egoeta lortu duelako. Julius

Martensekin lan egiten zuen, beren arteko harreman adeitsua izanda. Azken bolada honetan, nahiko urduri zebilen,

Martensen ikerketak oso luzatzen direlako eta berak ekoizpena dirutza ordainduko dion enpresa batekin salduta duelako. Egun

hartan bi klase eman eta gero, bere bulegora jo zuen. Loreontziaz beteta dago eta bere erretiluan zerealak, zukrea eta

gazta zeuden. Beti errotulki urdinez idazten du. James Mathews Zuzendariordea. Eskarmentu gehien duen irakaslea da Unibertsitatean. Hala ere, bere lanak inozi ez dira aipagarriak izan, baina Fakultatean emandako dedikazio-urteak eta bere ezaguera administratiboei esker, kargua lortu du. Ez du harreman onik Julius Martensekin, beti egon da kritikatzen pertsona desordenatua eta kaotikoa izateagatik. Galdetegian erantzun du hilketaren momentuan bakarrik zegoela bere bulegoan sartuta. Martesen bulegoan aurkitutako loreontzi antzekoak ditu eta bere janariaren artean, esnea eta laranja-

zukuaz gain, burdinazko zerealak ere aurkitu dira. Errotulki gorria eta urdina erabiltzen ditu.

Henry Walter Idazkaria. Martens Irakaslearen idazkaria izan da azken lau urte hauetan. Bere lan guztiak eguneratu eta garbira

pasatzera laguntzan zuen, bere ikerketaren aurrerapenak guztiz ezagutzen zituen, beraz. Fakultatean komentarioak egitea

gustatzen zitzaionez, irakaslearen haserreak maiz jasotzen zituen. Ikasle batzuek esan dute gorrotatzen zuela eta, honela jarraituz

gero, ikerketaren berri Watson Irakasleari luzatzea pentsatu zuela. Krimenaren momentuan Julius Martesen ondoko bulegoan

zegoen, jaten eta musika entzuten. Bere erretiluak kafea, mahonesa, gurina, gatza-hondakin batzuk eta zerealak burdinekin zituan. Beti

erabiltzen du boligrafoz, baina noizean behin errotulki gorriak edo urdinak ere bai. Sara Martens Bekaduna. Irakaslearen alaba da. Unibertsitatean ikasten dabil eta, orain dela sei hilabete, Bond Zuzendariarentzta bekadun moduan egiten du lan. Handik geroztik, bere aitaren harremana ez da bat ere ona izan, berarekin batera eta ez "gazte sasijakintsu eta Paly Boy" honekin aritzea nahi zuelako. Askotan eztabaidatzen zuten pasabideetatik. Errotulki gorri eta berdeak erabiltzen ohi zituen. Bere aitari bezala, kafea, gazta eta

nahonesa gustatzen zaizkio, baina berak alergiarik ez duenez, beti gatzarekin jaten du.

Esanguratsua iruditzen zaiguna azpimarratzen dugu.

Hurrengo koadroa betetzen dugu. Nor da hiltzailea?

SUSMA

GARRIAK

GATZA

ZEREALAK

BURDINAREKIN

LORENTZIAK

ERROTULKIA

ELIKAGAI-

HONDAKINAK

ERRUGABEA

EDO

ERRUDUNA

Zorionak! Hiltzaila nor izan den badakizu! 25 puntu gehiago.

Datu hauekin txosten forensea egiteko prest gaude.

Txosten forensea

Azken atazara heldu gara. Ikertutako guztiarekin, talde bakoitzak susmagarri batez

arduratuko da eta, laborategian egindako froga guztien bitartez azaltzen, txosten bat

idatziko du. Txostena epaiketan ahoz aurkeztuko dugu gure susmagarria defenditzen

edo akusatzen, progarekin eskuetan, ea erruduna edo errugabea den azaltzen.

Txostena diapositibetan egin behar da eta Jones Doktoreka zein epaimahaileek

ebaluatuko dute.

Proiektuaren azken ekoizpena da. Buruz belarri lan egin behar dugu, landutako

informazio osoa, modu ulergarria eta ondo antolatuta, barneratzeko. Aurrera!

Txostenaren egitura:

Txostenaren egileak

Krimenaren eszenatokia: zer gertatu da eta hartutako frogak

Susmagarria: krimenaren harremana eta bere bulegoan aurkitutako frogak

Frogen analisia: prozedura eta emaitzak (susmagarri honi eta Julius Irakaslearen bulegoan aztertutakoei dagozkienak)

o Ur edalontzia

o Katilua zerealekin o Errotuki-tinta o Loreontzia o Erretilua o Gatzaren disoluzioa

Ondorioak

Bi saiotan egingo dugu.

Txostenak 100 puntu bali ditu gehi

ikertzaile berezien txapa.

Epaia

Gure ikerketaren emaitzak jarraituko ditugu eta, aldi berean,

ebaluazioaren tresnak eta irizpideak.

TALDEA: ...............

Atazak Puntuak Txapak Penalizazioa Berreskurapena Guztira

Abatarra (5 puntu)

Planifikazioa (10 puntu)

Mapa de conceptos (10

puntos)

Metodoen taula (10

puntu)

Ur-edalontzia ( 50

puntu)

Katilu zerealekin ( 25

puntu)

Suizidio-Oharra (25

puntu)

Loreontzia ( 25 puntu)

Erretilua (25 puntu)

Disoluzioak ( 100

puntu)

Susmagarriak ( 25

puntu)

Txosten Forensea (100

puntu)

Txapak (bakoitza 25

puntu)

Froga golbalizatua (100

puntu)

APARTEKO ATAZAK (10

puntu bakoitza)

Nahsteen erakusketa

birtuala

Dentsitate-zutabeak

Kromatografiak

Koloideak

APARTEKO PUNTUAK

(PORTFOLIO

PERTSONALA)

Ataza guztiak garaiz (50

puntu)

Ataza guztiak ondo

landuta eta

sormenarekin

aurkezturik (25 puntu)

Partaidetza aktiboa eta

begirunekoa taldeetan

eta eztabaidetan (25

puntu)

Foroan irtenbideratuko

zalantzak ( bakoitza 5

puntu)

Kide bati laguntza eman

(50 puntu)

Kontzeptu-mapa ebaluatzeko kontrol zerrenda

Irizpideak 1 2 3 4 5

Materia eta nahaste kontzeptuak zuzena eralazioatuta daude

Hizkera zientifiko egokia erabiltzen da

Sistema materialak substantzia puruak eta nahasketan

sailkatuta daude

Nahaste homogeneoak eta hetereogeneoak desberdintzen

dira

Sistema materil batzeuk propitateak eguneroko bizitzaren

adibideekin eralzionatzuta daude.

Kontrol zerrenda: nahasteak banatzeko metodoari buruzko taula

Irizpideak 1 2 3 4 5

Banatze-metodoak aipatzen dira

Banatze-metodoen deskripzioa dago

Banatze-metodoak materialen propietate fisikoekin eralazionatuta daude

Metodo bakoitzean modu zientifikoan ikertu ahal duen arazoarekin parekatzen

da

Informazioa zuzenean identifikatu, sailkatu eta interpretatzen da

Kontrol zerrenda: laborategiko cheking orriak

irizpideak 1 2 3 4 5

Kasu bakoitzean aplikagarriak diren banatze-metodoak

identifikatzen dira

Lana ondo antolatuta eta planifikatuta dago

Datu esperimentalak ondo antolatuta, bilduta eta interpretatuta

daude

Laborategiko materiala modu egokian maneilatzen da.

Laborategiko arauak errespetatzen dira eta erabilitako materiala

ondo zainduta

Kontrol zerrenda: disoluziei buruzko ikerketa

Irizpideak 1 2 3 4 5

Ikertu behar den arazoa identifikatzen da eta lanak ondo

planifikatuta daude

Hipotesiak ematen dira

Ikerketarako beharrezkoa den informazioa bilatu, sailkatu eta

interpretatzen da

Esperientzia egokiak diseinatzen eta garatzen dira

Datu esperimentalak ondo antolatuta, bilduta eta interpretatuta

daude

Laborategiko materiala modu egokian maneilatzen da.

Konzentrazio-magnitudeak neurtzen dira eta modu zuzena

adierazita daude

Hipotesia egiaztaratzeko ala ez argudiozko ondorioak ematen

dira

Galderak erantzuteko sormena adierazten da

Emaitzak komunikatzeko txostenak lantzen dira

Bai norbanako lanean, bai talde lanean, ahalegina eta autonomia

erakusten dira

Kontrol zerrenda: txosten forensea

Irizpideak 1 2 3 4 5

Gai ondo ulertuta dagoela demostratzen da

Hiztegi zientifiko egokia erabiltzen da

Mintzamena argia eta zuzena da

Deskripzioak eta argudioak zuzenak dira eta ebidentzia

zientifikoetan oinarrituta

Publikoen galderei ondo erantzuten zaie

Taldekideen esku-hartzeak orekatuta izan dira

Proga globala: integrazio-egoera

Ikerketaren zehar sistema material desberdinak, disoluzioak, nahaste kimikoak eta

nola banatzea ikasi ditugu. Era berean, ikerketa metodlogia zientifikoaren bidez

garatzea eta emaitzen komunikazioa. Orain, egoera desberdin batean aplikatzeko gai

zara?

Ataza hau egiteko saio bat duzu. Osotu eta gero, e-mailez bidali.

Izen-abizenak:

1) Ikusi hurrengo bideoaren lehenengo 1.45 minutu:

Urtegietatik datorren ura sistema materiala da. Zein?:

Zergatik arazten da ura? aukera azazu:

1. Sistema materiala likidoa delako 2. Banatu behar diren elementu batzuez osotutako substantzia purua delako

3. Substantzia disolbatuta eta esekiduraz osotutako nahaste homogeneoa delako 4. Nahaste hetereogeneoa delako, beren osagaiak gatza solubleak izanda.

2) Bideoan nahasteak banatzeko prozesu batzuk aipatzen dira. Zeintzuk identifikatzen dituzu? Egin "Cheking-orri" bat:

Banatzen den

substantzia

Erabilitako

banaketa-metodoa

Metodo oinarritzen den

propietate fisikoa

Ezagutzen duzun

adibide bat

1.

...

3) OMEren aburuz, munduko gaixotasunen % 80k badu zerikusirik ura kutsatuta eta zikinarekin. Argazkian agertzen den bezalako dispositiboak badaude, ura garbitzeko iragazkiekin. Imajina ezazu etxeko ur- araztegi bat inprobisatu behar duzula hurrengo materielekin: plastikozko botilak,

kafe- txanoak eta etxeko iragazkia. Idatzi prozesuaren pausoak eta nola konprobatuko zenuke esekiduzko elementuak geratzen diren ala ez.

4) Igeritoki baten ura arazteko, 20 g. kloro gaineratzen dira 10.000 l uran. Zein da disoluzio

henen konzentrazioa solutoaren g./ disoluzioaren litroko?

0.002 g./l 2 g./l 0.20 g/l

5) Jende pilok sukadean erabiltzen duen koipea harrazkatik botatzen jarraitzen du, uraren kutsatzaile garrantzi bat dela jakin barik. Litro bat koipek (0,91 kg) mila litro ur kutsatzen du. Ur kutsatu honen 250 ml har aztertzeko, zein izango litzateke bere

konzentrazioa solutoaren gr / disoluzioaren litroko? Azaldu kalkulo guztiak.

Ikasten ari garenari buruzko hausnarketa egiteko mementua heldu da. Bakoitzak

pentsatzen du:

Zer ikasten nabil? Zein den proiektuaren fasea esaldi gutxitan

laburtzeko gai naiz? Zer da zailena? nola gainditu ahal dut?, nork lagundu ahal dit? Zer da gehien gustatzen zaidana?, nori eman diezaoket

laguntza?

Zure zalantzak, zailtasunak edo kide baten laguntzaren eskaintza FOROan sartu,

mesedez.

Autoebaluazioa

ATALAK IKASGELAN EGINDAKO LANARI

BURUZKO KOMENTARIOAK

Denbora ondo erabili dugu?

Lana ondo banatu dugu taldean?

Bakoitzak besteei laguntza eman die?

Gure ustez, onena zera izan da...................

Eta gure zailtasuank........

Gehian gustatu zaigun lana zera izan da...........

Honetan hobetu behar dugu.....

Irakaslearentzako iradokizunak......

Gida didaktikoa

"Julius Irakaslearen Kasua" DBHko 2.maialari zuzendutako ikas -

proeiktua da. Diseinatzeko ideiak Graham Gardner irakaslearen

workshop batean oinarritu naiz ( Inter-Community School -

Zürich-Suiza): The detective mystery: an interdisciplinary

foray into basic forensic science). SciGirls2, superdetectives

saioaren bideoak ere lagungarriak izan dira.

Misterio-abentura bezala antolatuta dago, gamifikazio-teknikak aplikatzen. Ikasleek

fikziozko hilketa bat ikertu behar dute, detektibe forensearen papera hartuz,

laborategiko froga batzuk aztertu eta epaiketa batean aurkeztu. Mamian, "Materia,

Oinarri metodologikoak:

Ikas-proiektua da, ataza batzuetan banatuta dago, denak azken ekoizpen bati begira.

Gamifikazio-teknikak erabiltzen dira: eszenatokia, jolas-arauak, puntuazio-sistema, badgetak, abatarrak, aholkularia (Jones Doktorea), etsaia (denbora),

mailak, apartekoak... Ataza bakoitzean ikas-jardueren sekuentzia eta baliabideak ematen dira. Era

honetan, ikasleak autonomiarekin ikasi ahal du, ikasten du "eginez". Irakasleak bere ikaskuntzaren entrenatzaile eta tutore bihurtzen da, proiektuan zehar

adibideak, orientabideak, laguntza puntuala...ematen. Ikasleak sakontzeko aukera du aparteko atazen bitartez.

Balibide anitzak erabiltzen dira ikas-estilo desberdinei erantzuteko. Gaitasunak garatzen dituen ikas-jarduera konplexuak proposatzen dira

(zientifikoa, matematikoa, komunikatiboa, soziala...) Ekintzailetza, sormena eta pentsamendu kritikoa garatzeko ikas -jarduerak

proposatzen dira: Web-aplikazioen erabilera, ideien garapena, planifikazioak, eztabaidak, ebaluazioak, erabakiak hartzekoak...

Gaitasun digitala etengabe eta era naturalean lantzen da. Talde kooperatiboetan lantzen da, denon partaidetza ziurtatzeko dinamika

egituratuak erabiltzen. Atazak taldeka egiten diren arren, nork bere portfolioa du. Era honetan, ikasle

bakoitzak taldean inplikatu behar izateaz gain, puntu gehiago ere lor ditzake bere lana pertsonalizatzen edo handitzen.

Ideien elkartrukea, zalantzak edo zailtasunak irtenbideratzeko gunea

proposatzen da foro baten bitartez. Foro honetan ikasleek zein irakasleak parte hartu ahal dute, elkarren arteko laguntza bultzatzen da. Bideokonferentziekin era osotu ahal dugu.

Ebaluazioa:

Etengabeko ebaluazioa egiten da puntu eta txapa-sistema baten bidez (badges). Ataza bakoitzari puntuazio zehatza dagokio eta aurrerapenak edo

lorpenak atal berezi batean erakusten dira ("Epaia"). Atal honetan ere ebaluazion erabiltzen diren tresnak agerian daude ( kontrol-zerrendak,

ebaluazio-irizpideak). Atala digitala izan daiteke (kalkulo-orriaren bidez, esate baterako) eta ikasgelan bertan paperez, horma-irudi moduan. Metodo

honekin, etengabeko feed-backa lortzen da, hots, talde batek ez badu lana garaiz bukatzen, penalizazio izango du, baina aldi berean berreskuratzeko ataza

estra. Gainera, norbanako lana baloratzen da (atazen aurkezpena, aparteko atazak), baita taldeetako partaidetza ere (taldean, foroan, kide baten laguntza

ematea...)

Ikerketa behin bukatuta, froga globalizatua pasatzen zaie. Norbanako frga izan arren, ez da ohiko azterketa, baizik eta proiektuaren barruan dagoen beste

ataza (hori bai, garrantzitsua, 100 puntuko balorazioarekin), ikaslea ikasitakoa beste testuinguru batean aplikatzeko gai den ikusteko (Integrazio-egoera) .

Oso komenigarria da hamabostero ikasleek bere ikas-prozesuari buruzko hausnarketa egitea, minutu batzuk ematea. Proposatzen den "Ikas-

egunerokoa" da. Emaitzak, zalantzak, zailtasunak, lorpenak...foroan laguntza eskatzen edo eskeintzen islatzen da.

Proiektuaren amaieran lantaldearen autoebaluazioa planteatzen da, hobetzeko ondorioak ateratzeko helburuekin.

Kalifikazioa puntu-sistema honetatik ateratzen da eta orekatua izan behar da.

Saioak:

1. saioa. Proiektua aurkezten dugu eta taldeak egituratzen ditugu. Talde bakoitzak, orientabideak irakurriz, lehenego planifikazioa egiten du txantiloi batean. Ikasle bakoitzak bere portfolian kokatzen du.

2.saioa. Materiaren sailkapenari buruzko kontzeptu nagusiak ikasten dira animazio interaktiboaren biez. Talde bakoitzak kontzeptu-mapa egiten du.

3.saioa: Nahaste-metodo nagusiak ikasten eta taula batean sailkatzen ditutze. "Puzzle" dinamika kooperatiboa erabiltzen da. Etena egiten da ikas-egunerokoan hausnarketa egiteko eta foroan lehendabiziko zalantzak idazteko.

4.saioa: laborategian lehenengo froga, ur edalontzi kutsatua, aztertzen dugu. Nahastea da eta osagaiak banatzeko ikasitako metodoak aplikazten dira: banatze magnetikoa, iragazpena, dekantaziao, kritalizazioa. Emaitzekin cheking-orria betetzen dute.

5.saioa. laborategian jarraitzen dugu frogak ikertzen. Zereal batzueten burdin identifikazten dute eta errotulki-tintekin kromatografia egiten da.

6. saioa. Oraingo honetan gatza areatik banatzen dugu lixibiazioa erabiltzen. Aldi berean koloideak identifikazten dira, Tyndall efektua aplikatzen. Honekin

cheking-orri osotzen dute. Berriro ikas-egunerokoa pasatzeko momentu aproposa da.

7., 8. eta 9.saioak. Disoluzioak eta konzentrazioak lantzen dira. Lehendabiziko teoria dinamika kooperatiboen bidez ikasten da, gero laborategian berriro,

benetako disoluzioekin lantzeko. Ikerketa txiki bat planteatzen da. Ikas -egunerokoa berriro.

10. saioa. Pertsona susmagarriak aztertzen dira irakurmena partekatuaren bidez, hiltzailea nor den azkenean identifikatzen. Talde bakoitza susmagarri

batez arduratzen da (erruduna edo errugabea) eta txostena hasten du. Etxerako lana proposatzen da.

11.saioa. Ikasgelan saio hau lana antolatzeko eta azken zalantzak irtenbideratzeko erabiltzen dugu.

12.saioa. Talde bakoitzak bere txostena ahoz erakusten du, besteek, irakaslea barne, ebaluatzen duten bitartean (koebaluazioa)

13.saioa. Proiektuari buruzko hausnarketa egiten da eta lanaren balorazioa 14.saioa. Norbanako froga pasatzen da. Ikasitakoa beste tesiunguru batean

aplikatu behar dute, uraren arazketa.

Ikas-sekuentzia oso zabala dela jakinda, irakasle bakoitzak moldaketak egin ditzake.

Edukiak:

Informazioa tratatzeko prozedurak: behaketa, planifikazioa, bilaketa,

sailkapena, ulermena, ebaluazioa, adierazpena eta komunikazioa. Taldean lan egiteko eta kooperazio jarrerak bultzatzeko estrategia eta

dinamikak Ikaskuntza eta motibazioa autoerregulatzeko teknikak

Metodologia zientifikoa testuinguru errealetan aplikatzeko irizpideak ate arauak: behaketa, identifikazioa, eztabaida, hipotesiak ematea,

esperimentazioa, ondorioak ateratzea eta emaitzen komunikazioa. Lan zientifikoekin lotuta dauden jarrerak (jakinmina, interesa, sormena,

pentsamendu kritikoa, ahalegina, autonomia, ardura...) bultzatzeko estrategiak. Jarduera zientifikoan aritzen diren pertsonei buruzko estereotipoak gainditzeko

estrategiak. Laborategiko materialaren zainketa, portaera-arauak eta segurtasuna lantzeko

prozedurak Sistema homogeneoak eta hetereogeneoak. Substantzia puruak. Eguneroko bizitzarako sistema materialak: disoluzioak eta koloideak. Nahasteak banatzeko teknikak: iragazpena, dekantaziao, banaketa magnetikoa,

lixibiazioa, kromatografia. Metodologia zientifikoa garatzeko Ikerketa proiektua.

Ebaluazio-irizpideak

1. Ikerketak egitea metodolgia zientifikoa aplikatzen

2. Hizkera zientifikoa modu egokian erabiltzea, ikasleen mailari dagokion testuinguruan

3. Laborategiko materiala eta segurtasun-arauak modu zuzena sailkatu eta erabiltzea.

4. Ideia zientifikoak beste arlo batzuetako aplikazioekin erlazionatzea.

5. Sistema materialak aztertzea, substantzia eta nahasteak desberdintzen eta banaketa-metodoak aplikazten

Ebaluazio-indikatzaileak

Ikusi "Epaia" atala

Susmagarri-koadroaren irtenbidea. Hiltzailea idazkaria da, noski.

SUSMA GARRIAK

GATZA X X

X X

ZEREALAK+ BURDINA

X

X X

LOREONTZIAK

Bai Bai

ERROTULKIA Gorria Berdea Urdina Gorria eta urdina

Gorria eta urdina

Gorria eta berdea

ELIKAGAI-HONDAKINAK

Mahonesa, kafea

Gazta, esnea, zukua

Zerealak, zukrea, gazta

Zukua, esnea

Kafe, maionesa, gurina

Kafe, gazta, maionesa

ERRUGABE

EDO ERRUDUNA

BALIABIDEAK:

Euskaraz

Begoña Artigue: Materia gure inguruan: nahasteak eta substantziak Anaya digitala: materiaren dibertsitate ata egitura Ostadar: azter dezagun materia

Agrega: DBHrako 'Natur Zientziak' arloko 25 sekuentzia didaktiko. Hiru.com: disoluzioak Paz irakaslea: materiaren sailkapena Zientzia1: materiaren sailkapena

Gaztelaniaz

Clasificación de la materia Clasificación de la materia

Proyecto Ed@d: separación de mezclas Manuel Díaz: Experimentos caseros de FQ

Libros vivos:La materia. Mariano Gaite: Iniciacion interactiva a la materia Simulaciones de Salvador Hurtado: Filtración /Cromatografía /Clasificando

sistemas materiales Ambientech: materiales EducaChile: jugando a separar mezclas IES Carrús: disoluciones IMÁGENES: animation factory / Criminal Case Wikia /

INTERESGARRIAK DIREN BESTE GAI BATZUK

Identificación de cenizas Identificación de fibras y tejidos

Materiales hidrófobos Microplásticos

Microesferas