ERRENAZIMENDUA: ARKITEKTURA
OINPLANO ZENTRALA (simetrikoa)
Kupula handi
batekin estalitako eraikinak
EUSKARRI SISTEMA: GANGATUA ETA ARKITRABATUA
ESPAZIO ARGITUA
S. LORENZO, BRUNELLESCHI
ESPAZIO ARGITUA
S. GIOVANNI IN LATERANO (ERROMA)
SANTA MAGGIRIORE, ERROMA
EUSKARRI SISTEMA: GANGATUA ETA ARKITRABATUA
REDENTOR ELIZA,
VENEZIA
EUSKARRI GANGATUA
ETA ARKITRABATUA
STA. MARIA DELLA SALUTE (Venezia)
EUSKARRI SISTEMA: GANGATUA ETA ARKITRABATUA
SAN ROQUE, VENEZIA
EUSKARRI GANGATUA ETA ARKITRABATUA
KUPULA-ZINBORRIOA
KUPULA - ZINBORRIOA
SANTA MARIA DI FIORI (BRUNELLESCHI)
DEKORAZIO ELEMENTUAK HARMARRIA
GRUTESCO
ERRENAZIMENDUAREN ETAPAK:
- QUATTROCENTOA (XV)- Florentzian bereziki zentraturikoa. - Artista nagusienak arkitekturan:
- Brunelleschi (Santa Maria di Fiori-ko kupula)- Alberti
- CINQUECENTOA (XVI)- Aldi klasikoa, errenazimendu betea
- Manierismoa
BRUNELLESCHI:
SANTA MARIA DEI FIORI-KO KUPULA
BRUNELLESCHI:
SANTA MARIA DEI FIORI-KO KUPULA
ALBERTI: PALAZZO RUCELLAI
ALBERTI: SANTA MARIA NOVELLA
CINQUECENTO (XVI)- XVI.MENDEAN ESTILO ERRENAZENTISTA EGONKORTUKO DA.
- ERROMA KULTURAREN GUNE BIHURTUKO DA.
- AITA SAINDUAK ARTE PRODUKZIO BULTZATUKO DU.
- ETAPAK:
- Aldi Klasikoa: Errenazimendu betea (XVI.hasiera)
- Manierismoa (XVI. erditik aurrera)
- EZAUGARRI OROKORRAK
- Proportzionaltasuna, simetria, perspektiba, soiltasuna, monumentalitatea, argitasunaren trataera, oinplano zentralak…
CINQUECCENTOKO ARTISTAK
1. Donato Bramante
2. Michelangelo
3. Palladio (Venezian)
DONATO BRAMANTE- ERRENAZIMENDU BETEARI HASIERA EMAN
ZION (XIV bukaeran)
- EKARPEN NAGUSIENAK: - Oinplano zentralaren bultzatzailea. - Monumentaltasunerako joera.- Soiltasuna eta austeritatea (elementu dekoratiboen
gainetik).
- LANAK:- San Pietro in Montorio tenpletea- Vatikanoko San Pedroko basilikaren proiektua
SAN PIETRO IN MONTOROIRUZKINA
SAN PIETRO IN MONTOROAURKEZPENA
- Erroman dago
- Errege katolikoen enkarguz egin zen.
- XV.mende hasierakoa da.
- Cinquecentoaren adibide arkitektonikorik aipagarrienetariko bat da. Estilo eta tenplu eredu bihurtu zen gainerako autoreentzat.
- Autorea: Donato Bramante (Errenazimendu Beteari hasiera eman zion autorea eta arkitekturaren kanon jakin batzuk markatu zituena.
- Tenpleteak, errenazimendu klasikoaren (cinquecentoaren) ezaugarri nagusienak betetzen ditu.
INSPIRAZIO ITURRIA, EREDUA
GREKO-ERROMATARRA
- Oinplano zirkularra
- Peristilioa
- Zutabeak
- Taulamendua
- Estalki gangatua
SAN PIETRO IN MONTORO
- MATERIALA: harri landua eta marmol zuria.
- OINPLANOA: erdizirkularra
-EUSKARRI SISTEMA
- Arkitrabatua (peristilioan)
- Tenpletean
- Murrua (sostengatzailea)
- Kupula (sostengatua)
OINPLANOA (zirkularra)
ZENBAT ELEMENTU ARKITEKTONIKO
BEREIZTEN DITUZU?
DESKRIBAPEN ARKITEKTONIKOA
Kupula, linterna
Podiuma
Zutabeak
Taulamendua (arkitrabe, friso, erlaitza)
Balaustrada
Nabea, cella
Danborra
Basa
ATAL NAGUSIAK
PERISTILIOA (nabea inguratzen dituzten zutabeak)
CELLA, TENPLETEA (nabe zirkularra)
BALAUSTRADA
DANBORRA (tenpletearena)
KUPULA
1. PERISTILIOA
- TAULAMENDUA
- ZUTABEAK (16 zutabe)
- PODIUMA
- BASA
1.1.BASA ETA PODIUMA
BASA: 3 maila, harmaila - 2 estereobato
- 1 estilobato
PODIUMA
1.2. ZUTABEAK (16) (ELEMENTU SOSTENGATZAILEA)
ORDEN TOSKANIARRA
ORDEN TOSKANIARRA (Arte Erromatarra)
1.3. TAULAMENDUA
ZENBAT ATAL BEREIZTEN DIRA?
ARKITRABEA
FRISOA (metopa-triglifo)
ERLAITZA
1.3. TAULAMENDUA
2. BALAUSTRADA
2. BALAUSTRADA
3. TENPLETEA
3.1. CELLA (beheko pisua)
3.1. CELLA (barnealdea)
NITXOAK
PILASTRAK (hormari itsasiak)
3.2. DANBORRA (bigarren pisuan)
LEIHOAK. 2 motatakoak
- Faltsuak (dekoratiboak)
- Irekiak (barnealdea argitzea)
NITXOAK
- Semikupularekin
- Baliteke lehen estatuak egotea
3.2. DANBORRA (bigarren pisuan)
BARNEKO ESPAZIOAREN ARGITASUNA
BARNEKO ESPAZIOAREN ARGITASUNA
4. KUPULA (estalki gangatua)
- NERBIOEZ OSATUTA
- LITERNAREKIN
NERBIOEZ OSATURIKO KUPULA
DEKORAZIOA
AUSTERITATE DEKORATIBOA DA NAUGUSI (apaindura eskasa da)
A/ KANPOAN:
- Frisoan (metopa triglifo)
- Peristilioaren sabaian eta tenpletearen inguruan
- Hornazietako dekorazioa.
- Harmarriak
B/ BARNEAN:
- Nitxoetako estatuak
- Pilastrak
TRIGLIFO ETA METOPAK (inspirazio greziarra)
SAN PEDROREN MARTIRIOA
PERISTILIO ETA TENPLETEAN
HORNAZINETAKO DEKORAZIOA
HARMARRIAK
NITXOETAKO ESTATUAK
IRUZKINAREKIN AMAITZEKO:
- Errenazimendu betearen ezaugarri formalak aipatu beharko genituzke: - Proportzionaltasuna, oreka, simetria (kalkulu
geometriko eta matematikoen bidetik)- Argitasunaren trataera.- Monumentalitatearen garrantzia (dekorazioa bigarren
maila batean geldituz).
- Balorazio estetikoa - Arte lanaren garrantzia eta esanahia azpimarratuz
(tenplu eredu bihurtu zen, aldi klasikoaren eredu)
VATIKANOKO SAN PEDRO BASIKALAREN PROIEKTUA
BRAMANTEREN PROIEKTUA
Gurutze grekoa (oinplano zentrala)
MADERNOREN LUZAPENA
(Gurutze latindarreko oinplanoa)
MICHELANGELO
Michelangelok ez zuen bere burua arkitekto ontzat ikusten. Hala ere, Aita Sainduak (Paulo III) San Pedroko basilikaren gidaritzapean jarri zuen.
Bramanteren proiektua jarriatu zuen, aldaketa batzuekin:
- Pilareak sendoagoak egin zituen Kupula handiagoa
eraiki ahal izateko.
- Bramanteren kupula eredua: Panteoia.
- Michelangeloren kupula eredua: Brunelleschi (Sta.
M. dei Fiori)
SAN PEDROKO BASILIKA
SAN PEDRO BASILIKAREN
KUPULA ERRALDOIA
NERBIOEZ OSATURIKO
KUPULA
DANBORRA
ARKITEKTURA MANIERISTA
ARKITEKTURA MANIERISTASARRERA
XVI mendearen lehenengo herenetik aurrera, arkitektura manierista garatuko da (Cinquecentoko Errenezamiendu Klasiko edo betearekin aspektu batzuetan apurtuko duen estiloa).
TESTUINGURUA
- Erreformaren mugimendua garatzen hasia da (Luterok mugimendu protestanteari hasiera eman dio).
EZAUGARRIAK
Errenazimendu Klasikoko baloreak ez ziren nahikoak garaiko kezka eta nahiak betetzeko.
-“Arrazoia”, oreka, neurri simetrikoak, lasaitasuna… guztiz baztertuko ez diren arren, hauen aurrean, izpiritualismoa, misterioa, dekorazio librea… nagusituko dira.
- MANIERISMOA, ERRENAZIMENDU ETA BARROKOAREN ARTEKO ESTILOA kontsidera genezake (bien elementuak konbinatzen baititu)
KUXINDURAK
PALAZZO PITTI (Florentzia)
PITTI JAUREGIA (Kuxindurez estalitako horma eta zutabeak)
ARKITEKTURA MANIERISTAREN ARTISTA ETA OBRA NAGUSIENAK:
MICHELANGELO
- Laurentziana liburutegiko eskailera (Florentzia, Medicitarren enkargua)
Obra honekin hasiera eman zion estilo manieristari.
Andrea Palladio
- XVI.mendearen bigarren erdialdiko arkektorik garrantzitsuena.
- Klasizismoaren eta manierismoaren estiloak batu zituen.
- Obra nagusienak:
- Villak: Villa Capra (Vicenza)
- Vicenzako basilika
- San Giorgo Maggiore
LAURENZIANA LIBURUTEGIKO
ESKAILERA
Ur jauziaren sentsazioa ematen du
EZAUGARRI MANIERISTAK1. Barnean leiho
faltsuak
2. Zutabeen funtzio dekoratiboa
3. Frontoi triangeluar zatitua
4. Zutabeak horman barneratu egiten dira eta horma kanpora ateratzen da.
5. Marmol grisa.
6. Eskailera kurbatu eta asimetrikoak (erritmo berria)
EZAUGARRI HAUEK ERRANAZIMENDUKO ORDEN, SIMETRIA ETA ARRAZIONALISMO ARKITEKTONIKOAREKIN APURTZEN DUTE.
ESKAILEREK ESPAZIO ESTU
ETA ILUNA
ERATZEN DUTE
LAURENZIANA LIBURUTEGIKO
ESKAILERA
Eskailera hauen garrantzia: artistek, forma propioak
eratzeko duten askatasunaren adierazle dira
(orain arteko kanon arkitektonikoekin apurtuz)
ANDREA PALLADIO- Europan ospe handia izan zuen arkitektoa. XIX-XX.mendeetan neoklasikoaren
eredu izango da (AEB eta Ingalaterrako arkitekturan)
- Ezaugarri klasiko eta manieristen arteko konbinazioa ikus daiteke bere obretan. Baina bereziki, klasizismoaren balore arkitektonikoei fidela da.
- Forma arkitektoniko eta dekorazioan: erabat klasikoa: - Simetria, ordena, proportzioa… kontu handiz mantentzen ditu. - Eraikinak dekoraziorik gabekoak dira, oso puruak.
- Ezaugarri manieristak ditu: elementuak guztiz klasikoak (berpizkundekoak) dira, baina argilunak, formen kontrasteak… erabiltzen ditu (elementuen erabilera manierista egiten du)
- Lanak: aipagarriak dira, villak. - VILLA CAPRA EDO VILLA ROTONDA (Vicenza, Italia)- SAN GIORGIO MAGGIORE (Venezia)- VICENZAKO BASILIKA
VILLA CAPRA - VILLA ROTONDA
Oinplanoa: grekoa, zentrala eta erabat simetrikoa
Lau fatxada ditu, denak berdinak.
VILLA CAPRA - VILLA ROTONDA
VILLA CAPRA - VILLA ROTONDA
(paisaia eta arkitekturaren bat egitea
Villa capraren argazki gehiago ikusteko: artxibategira jo.
SAN GIORGIO MAGGIORE, VENEZIA
VICENZAKO BASILIKA