Post on 10-Nov-2018
O alfabetoLETRA NOME PRONUNCIA
Ademais das mencionadas, existen outras grafías que se empregan en galego para palabras que proceden doutras linguasou da lingua medieval: ç (cedilla), j (iota), k (ka), w (uve dobre) e y (i grego).
Outras grafías que se empregan na ortografía moderna do galego son os dígrafos.
Apéndice gramatical
abcdefghilmnñopqrstuvxz
abecedeeefeguehacheieleemeeneeñeopequeerreeseteuuvexezeta
DÍGRAFO
chgullnhqurr
NOME
ce hachegue uele dobreene hacheque uerre dobre
A acentuación
Levan acento gráfico as seguintes palabras:
Palabras agudas ou oxítonas que rematan en vogal, en vogal + n, en vogal + s ou en vogal + ns (Ex: mazá, latín, cafés,camións). OBS: Non se acentúan as palabras monosílabas nin as rematadas en ditongo decrecente (Ex: fe, colleu, papeis).
[a][b][θ] (ou [s]), [k][d][e], [ε][f][g] (ou [h])– (cero)[i][l][m][n][�][o], [ɔ][p][k][ɾ], [r][s][t][u][b][ ʃ], [ks][θ] (ou [s])
PRONUNCIA
[tʃ][g] (ou [])[ʎ] (ou [�])[�][k][r]
Palabras graves ou paroxítonas que rematan en consoante distinta de –n ou –s (Ex: automóbil, conquistábel, fácil) e en gru-pos consonánticos distintos de –ns (Ex: bíceps, clímax). Tamén se acentúan as palabras graves que rematan en ditongo decre-cente (Ex: posíbeis, amábeis).
Palabras esdrúxulas ou proparoxítonas levan sempre acento gráfico (Ex: autónomo, mágoa, vocálico).
Acentuación de i, u en hiato: acentúanse graficamente cando van inmediatamente antes ou despois dunha vogal átona,para indicar que ambas as dúas vogais non forman ditongo (Ex: baúl, partía,muíño, constituír, raíña, rúa). OBS: Non levan acen-to gráfico cando entre elas vai intercalado o h (Ex: prohibo).
Casos especiais:
a) Acento diacrítico:
á (a + a art; subst)ás (a + as art; subst)bóla (‘esfera’)cá (ca + a)cás (ca + as)chá (‘plana’)chás (‘planas’)có (ca + o)cós (ca + os; subst)cómpre (‘é mester’)cómpren (‘son mester’)dá (pres e imp do verbo dar)dás (pres do verbo dar)dó (‘compaixón’)é (pres do verbo ser)fóra (adv)má (‘ruín’)más (‘ruíns’)máis (adv e pron)nó (subst)nós (pron tónico; pl de nó)ó (a + o)ós (a + os)óso (do corpo)pé (parte do corpo)péga (‘obxecto’ de pegar)póla (‘rama’)pór (‘poñer’)présa (‘apuro’)sé (dun bispado; imp do verbo ser)só (adv e adx)té (‘infusión’)vén (pres do verbo vir)vés (pres do verbo vir)vós (pron tónico)
a (art; pron; prep)as (art; pron)bola (de pan)ca (conx)cas (prep)cha (che + a)chas (che + as)co (con + o)cos (con + os)compre (‘merque’)compren (‘merquen’)da (de + a)das (de + as)do (de + o)e (conx)fora (antepret dos verbos ser e ir)ma (me + a)mas (me + as)mais (conx)no (en + o)nos (pron átono; en + os)o (art; pron)os (art; pron)oso (animal)pe (letra)pega (‘paxaro’)pola (‘galiña’; por + a)por (prep)presa (‘prendida’; ‘presada’)se (conx; pron)so (prep)te (pron; letra)ven (pres do verbo ver; imp do verbo vir)ves (pres do verbo ver)vos (pron átono)
b) Os estranxeirismos de uso habitual seguen as regras xerais de acentuación, aínda que non estean adaptados ao gale-go (Ex: iglú, accésit, bádminton). Os estranxeirismos que rematan en –y reciben o mesmo tratamente ca as palabrasrematadas en –i ((Ex: playboy, hóckey, whisky). Tamén se poden manter na súa forma orixinal cando exista concienciado seu carácter de estranxeirismo.
c) O verbo con pronome enclítico ou cos alomorfos do artigo determinado lo(s), la(s) compórtase coma se fose unhasoa palabra (Ex: amábala, fixéronllelo, bébe-la auga). O acento diacrítico das formas verbais mantense cando van segui-das dunha forma átona do pronome (Ex: éche, dállo).
d) Os adverbios en –mente non levan acento gráfico ao ser palabras graves rematadas en vogal (Ex: amablemente, ama-belmente).
e) Os interrogativos e exclamativos só levan acento gráfico cando introducen interrogativas ou exclamativas indirec-tas en que sexa preciso marcalo para evitar anfiboloxías (Ex: dille qué queres/dille que queres).
f) As palabras compostas xa soldadas non manteñen o acento gráfico do primeiro elemento (Ex: vichelocrego).
Formación do plural
As palabras que rematan en vogal ou ditongo engaden un –s (Ex:musulmá/musulmás; rei/reis). Os estranxeirismos que rema-tan en vogal tamén forman o plural engadindo –sou ben respectan a forma de plural da lingua de orixe (Ex:hippy/hippys, hippies).
As palabras que rematan en consoante:
a) –N: engaden un –s (Ex: camión/camións, lambón/lambóns).
b) –L:–Monosílabas engaden –es (Ex: cal/cales, el/eles, fel/feles, fol/foles, gol/goles, mal/males, mel/meles, mil/miles, mol/moles,pel/peles, ril/riles, rol/roles, sal/sales, sol/soles, tal/tales, til/tiles, val/vales, vil/viles, xel/xeles).
–Polisílabas que non sexan agudas: engaden –es (Ex: móbil/móbiles).–Polisílabas agudas: engaden –is con perda do –l final (Ex: animal/animais, papel/papeis).–Palabras compostas que teñen como segundo elemento algún dos monosílabos anteriores engaden –es (Ex:xirasol/xirasoles).
c) –R ou –Z: engaden –es (Ex: luz/luces, paz/paces). Os estranxeirismos seguen a regra xeral (Ex: húsar/húsares), aínda queaqueles que non están moi integrados poden formar o plural engadindo –s (Ex: póster/pósteres, pósters).
d) –S ou –X [ks�]: as palabras agudas que acaban en –s forman o plural con –es (Ex: deus/deuses), excepto aquelas querematan en grupo consonántico (Ex: fax, luns) que permanecen invariables.
e) Noutras consoantes, distintas das anteriores engaden –s (Ex: club/clubs, tic/tics, anorak/anoraks, boicot/boicots,sprint/sprints).
Formación do feminino
a) Nomes que rematan en –N:–Substantivos e adxectivos que rematan en –án forman o feminino en –á (Ex: cristián/cristiá, irmán/irmá), excepto oscaracterizadores despectivos, que o fan en –ana (Ex: lacazán/lacazana, charlatán/charlatana).
–Substantivos e adxectivos que rematan en –ón forman o feminino en –oa (Ex: anfitrión/anfitrioa, patrón/patroa),menos aqueles en que –ón é un sufixo aumentativo ou deverbal pexorativo, que forman o feminino en –ona (Ex: fal-tón/faltona, mandón/mandona).
–Substantivos e adxectivos que rematan en –ín forman o feminino en –ina (Ex: danzarín/danzarina, cantarín/cantarina),excepto ruín, que é invariable.
–Adxectivos que rematan en –ún: forman o feminino en –úa (Ex: vacún/vacúa), excepto común, que é invariable, e eus-caldún, que o fai en euscalduna).
–O único nome que remata en –én é refén, pero é invariable.
b) Nomes que rematan en vogal ou ditongo tónicos:–Os substantivos que rematan en vogal tónica tenden a engadir –ana formación do feminino (Ex: bisavó/bisavoa), menosaqueles que sexan invariables (Ex: chimpancé, xirafa). Mentres os adxectivos tenden a ser invariables (Ex: somalí).
–Nu, cru, recrú, só, mao (‘ruín’), grou, xudeu e sandeu forman o seu feminino en núa, crúa, recrúa, soa, má, grúa, xudía esandía.
c) Nomes que rematan en –ÉS:–Os xentilicios e adxectivos que rematan en –és, forman o feminino en –esa (Ex: chinés/chinesa, portugués/portuguesa,montés/montesa), menos os invariables (Ex: cortés).
d) Casos especiais:–Algunhas palabras forman o feminino de xeito especial sobre a base léxica do masculino, como abade/abadesa,actor/actriz, heroe/heroína, tsar/tsarina, sacerdote/sacerdotisa, etc.
A diérese
Emprégase coa letra u para indicar que se pronuncia esta vogal nas sílabas güe, güi (Ex: bilingüe, lingüística, ungüento, pingüín).
Emprégase tamén sobre a letra ina primeira e segunda persoas de plural do copretérito de indicativo, para indicar que formasílaba de por si (aínda que é átono, distinguíndoo así das formas do presente de subxuntivo, en que o i forma ditongo), dos ver-bos rematados en –aer, –oer, –aír e –oír (Ex: traïamos, traïades;moïamos,moïades; saïamos, saïades; oïamos, oïades). OBS: Os verbos en–uír tamén levan diérese no copretérito de indicativo ao formar tamén o i sílaba propia, aínda que non presenten confusión coasformas de presente de indicativo (Ex: construïamos, construïades).
O apóstrofo
Admítese o seu uso para reproducir o galego falado (Ex: cand’o vexas dimo).
Tamén se pode empregar nos títulos de obras ou publicacións que comecen por artigo e que poidan contraer coas prepo-sicións en ou de (Ex: Traballa n’O Correo Galego).
Signos de interrogación e de admiración
Márcanse ao final do período interrogativo ou admirativo mediante os signos ? e !, respectivamente (Ex:Quen chamou?Gaña-mos!). Tamén se poderán colocar ao principio cos signos ¿ e ¡, respectivamente, cando poida haber ambigüidades de lectura.
O artigoArtigo determinado
MASCULINO FEMININO
SING o aPL os as
Existe a variante alomórfica lo(s), la(s), só obrigatoria tras da preposición por e o adverbio u (Ex: Foi pola herba; u-lo rapaz?).
Esta variante alomórfica pode, ademais, empregarse na escrita nos seguintes casos:
–Despois de infinitivo, das formas verbais conxugadas que rematan en –r ou –s e dos pronomes enclíticos nos, vos e lles(Ex: Ven colle-los cartos; comprámo-lo pan; déuvo-lo ela).
–Despois dos pronomes tónicos nós e vós seguidos dunha precisión numérica (Ex: Nó-los dous somos amigos).
–Despois de ambos, entrambos e todos, e os seus femininos, da preposición tras e da conxunción (e) mais (Ex: Entrámbolosdous acabaremos antes; trala noite chega o día; ti e mailo teu curmán sodes o demo).
Contraccións das preposicións a, con, de e en co artigo determinado:
PREPART
O A OS AS
A ao/ó á aos/ós ásCON co coa cos coasDE do da dos dasEN no na nos nas
O encontro da conxunción comparativa ca co artigo determinado pode solucionarse ca o(s), ca a(s), ou mediante a con-tracción có(s), cá(s) (Ex: Son máis bos ca os/cós meus); pero esta contracción non se realizará na escrita cando a conxunción vaiseguida da preposición a (Ex: Deulle máis cartos á miña filla ca á túa).
Artigo indeterminadoMASCULINO FEMININO
SING un unhaPL uns unhas
Contraccións das preposicións con, de e en co artigo indeterminado
PREPART
UN UNHA UNS UNHAS
CON cun cunha cuns cunhasDE dun dunha duns dunhasEN nun nunha nuns nunhas
Cando a preposición non forma parte da mesma frase ca o artigo, non se realiza a contracción (Ex: De un garda estar alí,non chocarían).
O demostrativo
MASCULINO FEMININO NEUTRO
ISING este esta istoPL estes estas —
IISING ese esa isoPL eses esas —
IIISING aquel aquela aquiloPL aqueles aquelas —
Combinación do demostrativo co indefinido outro.
MASCULINO FEMININO
ISING estoutro estoutraPL estoutros estoutras
IISING esoutro esoutraPL esoutros esoutras
IIISING aqueloutro aqueloutraPL aqueloutros aqueloutras
Existen tamén as formas plenas, este outro, ese outro, aquel outro, tanto para o masculino como para o feminino, que sonademais as únicas válidas para o neutro: isto outro, iso outro, aquilo outro.
Contraccións do demostrativo coas prep de e en
MASCULINO FEMININO NEUTRO
I SING deste/neste desta/nesta disto/nistoPL destes/nestes destas/nestas –––
II SING dese/nese desa/nesa diso/nisoPL deses/neses desas/nesas –––
III SING daquel/naquel daquela/naquela daquilo/naquiloPL daqueles/naqueles daquelas/naquelas –––
Estas contraccións non teñen lugar cando a preposición non rexe o substantivo que vai modificado polo demostrativo:de estas conclusións seren aceptadas.
Os posesivos
PERSOASING PL
MASC FEM MASC FEM
1ª meu miña meus miñasSING 2ª teu túa teus túas
3ª seu súa seus súas
1ª noso nosa nosos nosasPL 2ª voso vosa vosos vosas
3ª seu súa seus súas
Pronomes persoaisSerie tónica
FORMAS OBLICUASNº PERSOA SUXEITO LIBRES LIGADAS
NON REFLEX REFLEX NON REFLEX REFLEX
1ª eu min comigoSING 2ª ti contigo
3ª el, ela si —— consigo
1ª nós / nosoutros -as connoscoPL 2ª vós / vosoutros -as convosco
3ª eles, elas si —— consigo
Contracción do pronome persoal de terceira persoa coas preposicións de e en.
PREPART
EL ELA ELES ELAS
DE del dela deles delasEN nel nela neles nelas
Algún(s), algunha(s) e outro(s), outra(s) contraen coas preposicións en e de: nalgún(s), nalgunha(s); dalgún(s), dalgunha(s);noutro(s), noutra(s); doutro(s), doutra(s).
O indefinido un(s), unha(s), cando funciona como adxectivo, presenta as mesmas contraccións ca o artigo indetermina-do, pero cando se usa como pronominal non se representa na escrita a contracción coa preposición con (non foi nin con un nincon outro).
Identificadores
Serie átona
Nº PERSOA XÉNERO NON REFLEXIVO REFLEXIVO
DATIVO ACUSATIVO
1ª meSING 2ª che te
3ª MASC lle o, lo, no seFEM a, la, na
1ª nosPL 2ª vos
3ª MASC lles os, los, nos seFEM as, las, nas
As formas o(s), a(s), lo(s), la(s), no(s) e na(s) son variantes combinatorias que se usan en determinados contextos:
–lo(s), la(s) úsanse cando o pronome é enclítico dunha forma verbal (excluído o participio) ou pronominal remata-da en –s ou –n (Ex: comer/comelo, comes/cómelo) e tras o adverbio u (Ex: ulo?).–no(s), na(s) úsanse tras formas verbais que rematan en ditongo (Ex: hai/haino, deu/deuno).–o(s), a(s) úsanse no resto dos casos (Ex: collo/cólloo, comín/comino, non quero/non o quero).
Concorrencia dos pronomes en dativo co acusativo de terceira persoa:
DATACUS
O/LO A/LA OS/LOS AS/LAS
ME mo ma mos masCHE cho cha chos chasLLE llo lla llos llasNOS nolo nola nolos nolasVOS volo vola volos volasLLES llelo llela llelos llelas
Cuantificadores
algún(s), algunha(s)alguénalgoningún(s), ningunha(s)ninguénnadaren/res
un(s), unha(s)varios, variaspouco(s), pouca(s)bastante(s)abondo(s), abonda(s)moito(s), moita(s)ben
demasiado(s), demasiada(s)máismenostanto(s), tanta(s)todo(s), toda(s)cada; cadaquénambos(as); entrambos(as)
outro(s), outra(s)calquera; quenqueratal(es)mesmo(s), mesma(s)propio(s), propia(s)
o(s) demais, a(s) demaiso(s) máis, a(s) máiscerto(s), certa(s)determinado(s), determinada(s)
Relativos, interrogativos e exclamativos
quequencal(es)
canto(s), canta(s)cuxo(s), cuxa(s)
NumeraisCardinais
ceroun/unhadous/dúastrescatrocincoseisseteoitonovedezoncedocetrececatorcequince
dezaseisdezasetedezaoitodezanovevintevinte e un/unhatrintatrinta e un/unhacorentacorenta e un/unhacincuentacincuenta e un/unhasesentasesenta e un/unhasetentasetenta e un/unha
oitentaoitenta e un/unhanoventanoventa e un/unhacencento un/unhadouscentos/duascentastrescentos/trescentascatrocentos/catrocentascincocentos/cincocentas, quiñentos/quiñentasseiscentos/seiscentassetecentos/setecentasoitocentos/oitocentasnovecentos/novecentasmil
1 Todas as formas admiten morfemas de xénero e número que repercuten só no segundo elemento (Ex: décimo sexta).
Ordinais1
primeirosegundoterceirocuartoquintosextosétimooitavonovenodécimoundécimo/décimo primeiroduodécimo/décimo segundodécimo terceirodécimo cuarto
décimo quintodécimo sextodécimo sétimodécimo oitavodécimo novenovixésimovixésimo primeirotrixésimotrixésimo primeirocuadraxésimocuadraxésimo primeiroquincuaxésimoquincuaxésimo primeirosesaxésimo
sesaxésimo primeiroseptuaxésimoseptuaxésimo primeirooctoxésimooctoxésimo primeirononaxésimononaxésimo primeirocentésimocentésimo primeiromilésimomilésimo primeiromillonésimomillonésimo primeiro
Multiplicativos
dobre; duplo, duplatriplo, triplacuádruplo, cuádruplaquíntuplo, quíntuplaséxtuplo, séxtupla
séptuplo, séptuplaóctuplo, óctuplanónuplo, nónupladécuplo, décuplacéntuplo, céntupla
Partitivos
medio, mediaterzo, terzacuarto, cuartaquinto, quintasexto, sextasétimo, sétimaoitavo, oitavanoveno, novena
décimo, décimaonceavo, onceavadoceavo, doceavacentésimo, centésimamilésimo, milésimamillonésimo, millonésima
VerboParadigmas regulares
1ª Conxugación
AMAR
amoamasamaamamosamadesaman
amabaamabasamabaamabamosamabadesamaban
ameiamachesamouamamosamastesamaron
amaraamarasamaraamaramosamaradesamaran
amareiamarásamaráamaremosamaredesamarán
amaríaamaríasamaríaamariamosamariadesamarían
ameamesameamemosamedesamen
amaseamasesamaseamásemosamásedesamasen
2ª Conxugación
VARRER
varrovarresvarrevarremosvarredesvarren
varríavarríasvarríavarriamosvarriadesvarrían
varrínvarrichesvarreuvarremosvarrestesvarreron
varreravarrerasvarreravarreramosvarreradesvarreran
varrereivarrerásvarrerávarreremosvarreredesvarrerán
varreríavarreríasvarreríavarreriamosvarreriadesvarrerían
varravarrasvarravarramosvarradesvarran
varresevarresesvarresevarrésemosvarrésedesvarresen
3ª Conxugación
PARTIR
partopartespartepartimospartidesparten
partíapartíaspartíapartiamospartiadespartían
partínpartichespartiupartimospartistespartiron
partirapartiraspartirapartiramospartiradespartiran
partireipartiráspartirápartiremospartiredespartirán
partiríapartiríaspartiríapartiriamospartiriadespartirían
partapartaspartapartamospartadespartan
partisepartisespartisepartísemospartísedespartisen
PRESENTE IND
COPRETÉRITO IND
PRETÉRITO IND
ANTEPRETÉRITO IND
FUTURO IND
POSPRETÉRITO IND
PRESENTE SUBX
PRETÉRITO SUBX
amaramaresamaramarmosamardesamaren
amaamade
amaramaresamaramarmosamardesamaren
INFamar
XERamando
PARTamado
varrervarreresvarrervarrermosvarrerdesvarreren
varrevarrede
varrervarreresvarrervarrermosvarrerdesvarreren
INFvarrer
XERvarrendo
PARTvarrido
partirpartirespartirpartirmospartirdespartiren
partepartide
partirpartirespartirpartirmospartirdespartiren
INFpartir
XERpartindo
PARTpartido
FUTURO SUBX
IMPERATIVO
INF CONX
FORMAS NOMINAIS
Verbos con alteracións
Verbos en –CER e –CIR (menos facer, dicir e derivados)
PRESENTE IND
COPRETÉRITO IND
PRETÉRITO IND
ANTEPRETÉRITO IND
OBEDECER
obedezoobedecesobedeceobedecemosobedecedesobedecen
obedecíaobedecíasobedecíaobedeciamosobedeciadesobedecían
obedecínobedecichesobedeceuobedecemosobedecestesobedeceron
obedeceraobedecerasobedeceraobedeceramosobedeceradesobedeceran
TRADUCIR
traduzotraducestraducetraducimostraducidestraducen
traducíatraducíastraducíatraduciamostraduciadestraducían
traducíntraducichestraduciutraducimostraducistestraduciron
traduciratraducirastraduciratraduciramostraduciradestraduciran
obedecereiobedecerásobedeceráobedeceremosobedeceredesobedecerán
obedeceríaobedeceríasobedeceríaobedeceriamosobedeceriadesobedecerían
obedezaobedezasobedezaobedezamosobedezadesobedezan
obedeceseobedecesesobedeceseobedecésemosobedecésedesobedecesen
obedecerobedeceresobedecerobedecermosobedecerdesobedeceren
obedeceobedecede
obedecerobedeceresobedecerobedecermosobedecerdesobedeceren
INFobedecer
XERobedecendo
PARTobedecido
traducireitraducirástraducirátraduciremostraduciredestraducirán
traduciríatraduciríastraduciríatraduciriamostraduciriadestraducirían
traduzatraduzastraduzatraduzamostraduzadestraduzan
traducisetraducisestraducisetraducísemostraducísedestraducisen
traducirtraducirestraducirtraducirmostraducirdestraduciren
traducetraducide
traducirtraducirestraducirtraducirmostraducirdestraduciren
INFtraducir
XERtraducindo
PARTtraducido
FUTURO IND
POSPRETÉRITO IND
PRESENTE SUBX
PRETÉRITO SUBX
FUTURO SUBX
IMPERATIVO
INF CONX
FORMAS NOMINAIS
Verbos con radical rematado en vogal
Verbos rematados en -EAR, -OAR, -IAR, -UAR
PRESENTE IND
COPRETÉRITO IND
PRETÉRITO IND
ANTEPRETÉRITO IND
FUTURO IND
POSPRETÉRITO IND
PRESENTE SUBX
PRETÉRITO SUBX
PASEAR
paseopaseaspaseapaseamospaseadespasean
paseabapaseabaspaseabapaseabamospaseabadespaseaban
paseeipaseachespaseoupaseamospaseastespasearon
pasearapasearaspasearapasearamospasearadespasearan
paseareipasearáspasearápasearemospasearedespasearán
pasearíapasearíaspasearíapaseariamospaseariadespasearían
paseepaseespaseepaseemospaseedespaseen
paseasepaseasespaseasepaseásemospaseásedespaseasen
ACAROAR
acarooacaroasacaroaacaroamosacaroadesacaroan
acaroabaacaroabasacaroabaacaroabamosacaroabadesacaroaban
acaroeiacaroachesacaroouacaroamosacaroastesacaroaron
acaroaraacaroarasacaroaraacaroaramosacaroaradesacaroaran
acaroareiacaroarásacaroaráacaroaremosacaroaredesacaroarán
acaroaríaacaroaríasacaroaríaacaroariamosacaroariadesacaroarían
acaroeacaroesacaroeacaroemosacaroedesacaroen
acaroaseacaroasesacaroaseacaroásemosacaroásedesacaroasen
OFICIAR/FIAR1
oficio/fíooficias/fíasoficia/fíaoficiamos/fiamosoficiades/fiadesofician/fían
oficiaba/fiabaoficiabas/fiabasoficiaba/fiabaoficiabamos/fiabamosoficiabades/fiabadesoficiaban/fiaban
oficiei/fieioficiaches/fiachesoficiou/fiouoficiamos/fiamosoficiastes/fiastesoficiaron/fiaron
oficiara/fiaraoficiaras/fiarasoficiara/fiaraoficiaramos/fiaramosoficiarades/fiaradesoficiaran/fiaran
oficiarei/fiareioficiarás/fiarásoficiará/fiaráoficiaremos/fiaremosoficiaredes/fiaredesoficiarán/fiarán
oficiaría/fiaríaoficiarías/fiaríasoficiaría/fiaríaoficiariamos/fiariamosoficiariades/fiariadadesoficiarían/fiarían
oficie/fíeoficies/fíesoficie/fíeoficiemos/fiemosoficiedes/fiedesoficien/fíen
oficiase/fiaseoficiases/fiasesoficiase/fiaseoficiásemos/fiásemosoficiásedes/fiásedesoficiasen/fiasen
MINGUAR1
minguominguasminguaminguamosminguadesminguan
minguabaminguabasminguabaminguabamosminguabadesminguaban
mingüeiminguachesminguouminguamosminguastesminguaron
minguaraminguarasminguaraminguaramosminguaradesminguaran
minguareiminguarásminguaráminguaremosminguaredesminguarán
minguaríaminguaríasminguaríaminguariamosminguariadesminguarían
mingüemingüesmingüemingüemosmingüedesmingüen
minguaseminguasesminguaseminguásemosminguásedesminguasen
FUTURO SUBX
IMPERATIVO
INF CONX
FORMAS NOMINAIS
pasearpasearespasearpasearmospaseardespasearen
paseapaseade
pasearpasearespasearpasearmospaseardespasearen
INFpasear
XERpaseando
PARTpaseado
acaroaracaroaresacaroaracaroarmosacaroardesacaroaren
acaroaacaroade
acaroaracaroaresacaroaracaroarmosacaroardesacaroaren
INFacaroar
XERacaroando
PARTacaroado
oficiar/fiaroficiares/fiaresoficiar/fiaroficiarmos/fiarmosoficiardes/fiardesoficiaren/fiaren
oficia/fíaoficiade/fiade
oficiar/fiaroficiares/fiaresoficiar/fiaroficiarmos/fiarmosoficiardes/fiardesoficiaren/fiaren
INFoficiar/fiar
XERoficiando/fiando
PARToficiado/fiado
minguarminguaresminguarminguarmosminguardesminguaren
minguaminguade
minguarminguaresminguarminguarmosminguardesminguaren
INFminguar
XERminguando
PARTminguado
RECAER
recaiorecaesrecaerecaemosrecaedesrecaen
recaíarecaíasrecaíarecaïamosrecaïadesrecaían
recaínrecaíchesrecaeurecaemosrecaestesrecaeron
1 Entre estes verbos que rematan en –IAR e –UAR hai aqueles en que ia, io, ie, uo e ue forman ditongo, e os que forman hiato. Os do primeirotipo son os máis abundantes, e adoitan derivar do substantivo en -io, -ia, como cambiar, oficiar, viciar, etc. Os do segundo tipo son menos fre-cuentes, e correspóndense cos substantivos en -ío, -ía, como adiar, agoniar, arrefriar, asubiar, aviar, chiar, confiar, desafiar, desconfiar, espiar, fiar,guiar, liar, miar, porfiar, variar, vixiar e outros da familia léxica. Tamén seguen este modelo ansiar e paliar.
PRESENTE IND
COPRETÉRITO IND
PRETÉRITO IND
MOER
moiomoesmoemoemosmoedesmoen
moíamoíasmoíamoïamosmoïadesmoían
moínmoíchesmoeumoemosmoestesmoeron
SAÍR
saiosaessaesaímossaídessaen
saíasaíassaíasaïamossaïadessaían
saínsaíchessaíusaímossaístessaíron
OÍR
oiooesoeoímosoídesoen
oíaoíasoíaoïamosoïadesoían
oínoíchesoíuoímosoístesoíron
INCLUÍR
inclúoinclúesinclúeincluímosincluídesinclúen
incluíaincluíasincluíaincluïamosincluïadesincluían
incluínincluíchesincluíuincluímosincluístesincluíron
Verbos en –AER, –OER, –AÍR , –OÍR e –UÍR
Caer (decaer, recaer), choer, doer (condoer), moer (remoer), proer, roer (corroer), oír (desoír, entreoír), saír (sobresaír), os derivadosde traer (atraer, distraer...), son regulares, pero intercalan un -i- entre a raíz e a desinencia cando esta comeza por o ou a.
Os verbos en –UÍR, tipo: argüír, atribuír, concluír, construír, contribuír, destituír, destruír, diluír, fluír, imbuír, restituír, etc, e deri-vados, son regulares.
inclúainclúasinclúaincluamosincluadesinclúan
inclúeincluíde
oiaoiasoiaoiamosoiadesoian
oeoíde
saiasaiassaiasaiamossaiadessaian
saesaíde
moiamoiasmoiamoiamosmoiadesmoian
moemoede
recaiarecaiasrecaiarecaiamosrecaiadesrecaian
recaerecaede
PRESENTE SUBX
IMPERATIVO
Verbos en –ER (< -eer) e –IR (< -iir)
Seguen este modelo: crer, descrer, ler, reler, trasler, sobreser, rir, sorrir e derivados.
PRESENTE IND
COPRETÉRITO IND
PRETÉRITO IND
ANTEPRETÉRITO IND
FUTURO IND
POSPRETÉRITO IND
LER
leoleslelemosledeslen
líalíaslíaliamosliadeslían
linlichesleulemoslestesleron
leralerasleraleramosleradesleran
lereilerásleráleremosleredeslerán
leríaleríasleríaleriamosleriadeslerían
RIR
ríorisririmosridesrin
ríaríasríariamosriadesrían
rinrichesriurimosristesriron
rirarirasrirariramosriradesriran
rireirirásriráriremosriredesrirán
riríariríasriríaririamosririadesrirían
PRESENTE SUBX
PRETÉRITO SUBX
FUTURO SUBX
IMPERATIVO
INF CONX
FORMAS NOMINAIS
lealeaslealeamosleadeslean
leselesesleselésemoslésedeslesen
lerlereslerlermoslerdesleren
lelede
lerlereslerlermoslerdesleren
INFler
XERlendo
PARTlido
ríaríasríariamosriadesrían
riserisesriserísemosrísedesrisen
rirriresrirrirmosrirdesriren
riride
rirriresrirrirmosrirdesriren
INFrir
XERrindo
PARTrido
Verbos con alternancias vocálicas no radical do verbo
Verbos en –ER
Os verbos en –ER que teñen –e–, –o– como últimas vogais do lexema presentan unha alternancia [´ε], [´ɔ] (2ª e 3ª persoade singular e 3ª de plural do presente de indicativo)/[´e], [´o] (no resto), cando son tónicas.
Quedan excluídos desta alternancia os verbos querer, quecer, esquecer, poder, deber, crer, ler e sobreser, así como os seus deri-vados.
PRESENTE IND
BEBER
bebo [´e]bebes [´ε]bebe [´ε]bebemosbebedesbeben [´ε]
COMER
como [´o]comes [´ɔ]come [´ɔ]comemoscomedescomen [´ɔ]
Verbos en –IR
PRESENTE IND
PRESENTE SUBX
IMPERATIVO
ADVERTIR1
advirtoadvirtesadvirteadvertimosadvertidesadvirten
advirtaadvirtasadvirtaadvirtamosadvirtadesadvirtan
advirteadvertide
SERVIR2
sirvoserves [´ε]serve [´ε]servimos [e]servides [e]serven [´ε]
sirvasirvassirvasirvamossirvadessirvan
sirveservide
FUXIR3
fuxofoxes [´ɔ]foxe [´ɔ]fuximosfuxidesfoxen [´ɔ]
fuxafuxasfuxafuxamosfuxadesfuxan
fuxefuxide
PRESENTE SUBX
IMPERATIVO
beba [´e]bebas [´e]beba [´e]bebamosbebadesbeban [´e]
bebe [´e]
coma [´o]comas [´o]coma [´o]comamoscomadescoman [´o]
come [´o]
1 Seguen este modelo: adherir, agredir, competir, concernir, conferir, diferir, discernir, divertir, dixerir, espelir, espir, inferir, inserir, investir, inxerir,medir, pedir, preferir, proferir, referir, reflectir, repetir, revestir, suxerir, transferir, transgredir, vestir e derivados.
2 Seguen este modelo: asentir, conseguir, consentir, desmentir, ferir, malferir, mentir, perseguir, proseguir, resentir, sentir, seguir e derivados.3 Hai dous tipos de verbos con u como vogal final do lexema no infinitivo:
a) Os que seguen o paradigma de partir e son regulares: argüír, asumir, atuír; (-cluír) concluír, excluír, incluír, recluír; (-cumbir) incumbir,sucumbir, etc; cumprir ‘completar’; (-cutir) discutir, percutir, repercutir, etc; curtir, derruír, diluír, diminuír; (-ducir) aducir, conducir, deducir,inducir, reducir, seducir, traducir, etc; embutir, escapulir, esculpir, estatuír, gruñir, fluír (e derivados); fulxir, refulxir; (-fundir) fundir, afundir,confundir, difundir, infundir, refundir; imbuír, insurxir; (-ludir) aludir, eludir; nutrir, presumir, resumir, rustrir; (-stituír) constituír, destituír, ins-tituír, prostituír, reconstituír, restituír, substituír; (-struír) construír, destruír, instruír, obstruír, recontruír; suplir; (-tribuír) atribuír, contribuír,distribuír, retribuír, etc; tupir, desentupir, entupir; unir (e derivados); unxir; urxir e zurcir.
b) Os que seguen o modelo de fuxir: acudir, bulir, cubrir, cumprir ‘ser mester’, cuspir, durmir, engulir, fundir ‘render’, fixir, lucir, mulir, muxir,pulir, ruxir, sacudir, subir, sufrir, sumir, tusir, ulir, urdir, xunguir, xurdir, e derivados.
Paradigma dos verbos irregulares
PRESENTE IND
CABER
caibocabescabecabemoscabedescaben
DAR
doudásdádamosdadesdan
DICIR1
digodisdidicimosdicidesdin
ESTAR2
estouestásestáestamosestadesestán
COPRETÉRITO IND
PRETÉRITO IND
ANTEPRETÉRITO IND
FUTURO IND
POSPRETÉRITO IND
PRESENTE SUBX
PRETÉRITO SUBX
FUTURO SUBX
IMPERATIVO
cabíacabíascabíacabiamoscabiadescabían
coubencoubechescoubocoubemoscoubestescouberon
couberacouberascouberacouberamoscouberadescouberan
cabereicaberáscaberácaberemoscaberedescaberán
caberíacaberíascaberíacaberiamoscaberiadescaberían
caibacaibascaibacaibamoscaibadescaiban
coubesecoubesescoubesecoubésemoscoubésedescoubesen
coubercouberescoubercoubermoscouberdescouberen
cabecabede
dabadabasdabadabamosdabadesdaban
deidechesdeudemosdestesderon
deraderasderaderamosderadesderan
dareidarásdarádaremosdaredesdarán
daríadaríasdaríadariamosdariadesdarían
deadeasdeadeamosdeadesdean
desedesesdesedésemosdésedesdesen
derderesderdermosderdesderen
dádade
dicíadicíasdicíadiciamosdiciadesdicían
dixendixechesdixodixemosdixestesdixeron
dixeradixerasdixeradixeramosdixeradesdixeran
direidirásdirádiremosdiredesdirán
diríadiríasdiríadiriamosdiriadesdirían
digadigasdigadigamosdigadesdigan
dixesedixesesdixesedixésemosdixésedesdixesen
dixerdixeresdixerdixermosdixerdesdixeren
didicide
estabaestabasestabaestabamosestabadesestaban
estivenestivechesestivoestivemosestivestesestiveron
estiveraestiverasestiveraestiveramosestiveradesestiveran
estareiestarásestaráestaremosestaredesestarán
estaríaestaríasestaríaestariamosestariadesestarían
esteaesteasesteaesteamosesteadesestean
estiveseestivesesestiveseestivésemosestivésedesestivesen
estiverestiveresestiverestivermosestiverdesestiveren
estáestade
INF CONX
FORMAS NOMINAIS
cabercaberescabercabermoscaberdescaberen
INFcaber
XERcabendo
PARTcabido
dardaresdardarmosdardesdaren
INFdar
XERdando
PARTdado
dicirdiciresdicirdicirmosdicirdesdiciren
INFdicir
XERdicindo
PARTdito
estarestaresestarestarmosestardesestaren
INFestar
XERestando
PARTestado
1 Conxúganse así os derivados de dicir: contradicir, desdicir, predicir. Bendicir e maldicir adoitan seguir un modelo regular, aínda que taménpoden seguir o paradigma de dicir, sobre todo no presente de indicativo e subxuntivo.
2 Arrestar, contrastar, obstar, prestar e restar son totalmente regulares.
PRESENTE IND
COPRETÉRITO IND
PRETÉRITO IND
ANTEPRETÉRITO IND
FUTURO IND
FACER1
fagofasfaifacemosfacedesfan
facíafacíasfacíafaciamosfaciadesfacían
fixenfixechesfixofixemosfixestesfixeron
fixerafixerasfixerafixeramosfixeradesfixeran
fareifarásfaráfaremosfaredesfarán
HABER
heihasha, haihabemoshabedeshan
habíahabíashabíahabiamoshabiadeshabían
houbenhoubecheshoubohoubemoshoubesteshouberon
houberahouberashouberahouberamoshouberadeshouberan
habereihaberáshaberáhaberemoshaberedeshaberán
IR
vouvasvaiimosidesvan
íaíasíaiamosiadesían
funfuchesfoifomosfostesforon
foraforasforaforamosforadesforan
ireiirásiráiremosiredesirán
PODER
podopodespodepodemospodedespoden
podíapodíaspodíapodiamospodiadespodían
puidenpuidechespuidopuidemospuidestespuideron
puiderapuideraspuiderapuideramospuideradespuideran
podereipoderáspoderápoderemospoderedespoderán
POSPRETÉRITO IND
PRESENTE SUBX
PRETÉRITO SUBX
FUTURO SUBX
IMPERATIVO
INF CONX
FORMAS NOMINAIS
faríafaríasfaríafariamosfariadesfarían
fagafagasfagafagamosfagadesfagan
fixesefixesesfixesefixésemosfixésedesfixesen
fixerfixeresfixerfixermosfixerdesfixeren
faifacede
facerfaceresfacerfacermosfacerdesfaceren
INFfacer
XERfacendo
PARTfeito
haberíahaberíashaberíahaberiamoshaberiadeshaberían
haxahaxashaxahaxamoshaxadeshaxan
houbesehoubeseshoubesehoubésemoshoubésedeshoubesen
houberhoubereshouberhoubermoshouberdeshouberen
——
haberhabereshaberhabermoshaberdeshaberen
INFhaber
XERhabendo
PARThabido
iríairíasiríairiamosiriadesirían
vaiavaiasvaiavaiamosvaiadesvaian
fosefosesfosefósemosfósedesfosen
forforesforformosfordesforen
vaivamoside
iriresirirmosirdesiren
INFir
XERindo
PARTido
poderíapoderíaspoderíapoderiamospoderiadespoderían
poidapoidaspoidapoidamospoidadespoidan
puidesepuidesespuidesepuidésemospuidésedespuidesen
puiderpuiderespuiderpuidermospuiderespuideren
podepodede
poderpoderespoderpodermospoderdespoderen
INFpoder
XERpodendo
PARTpodido
1 Conxúganse así os seus derivados: afacer, desfacer, refacer, satisfacer.
PRESENTE IND
COPRETÉRITO IND
PRETÉRITO IND
ANTEPRETÉRITO IND
FUTURO IND
POSPRETÉRITO IND
PRESENTE SUBX
PRETÉRITO SUBX
FUTURO SUBX
OÍR
oiooesoeoímosoídesoen
oíaoíasoíaoïamosoïadesoían
oínoíchesoíuoímosoístesoíron
oíraoírasoíraoiramosoiradesoíran
oireioirásoiráoiremosoiredesoirán
oiríaoiríasoiríaoiriamosoiriadesoirían
oiaoiasoiaoiamosoiadesoian
oíseoísesoíseoísemosoísedesoísen
oíroíresoíroírmosoírdesoíren
OUVIR
ouzoouvesouveouvimosouvidesouven
ouvíaouvíasouvíaouviamosouviadesouvían
ouvínouvichesouviuouvimosouvistesouviron
ouviraouvirasouviraouviramosouviradesouviran
ouvireiouvirásouviráouviremosouviredesouvirán
ouviríaouviríasouviríaouviriamosouviriadesouvirían
ouzaouzasouzaouzamosouzadesouzan
ouviseouvisesouviseouvísemosouvísedesouvisen
ouvirouviresouvirouvirmosouvirdesouviren
PARIR
pairoparespareparimosparidesparen
paríaparíasparíapariamospariadesparían
parínparichespariuparimosparistespariron
pariraparirasparirapariramospariradespariran
parireiparirásparirápariremospariredesparirán
pariríapariríaspariríapaririamospaririadesparirían
pairapairaspairapairamospairadespairan
pariseparisespariseparísemosparísedesparisen
parirpariresparirparirmosparirdespariren
POÑER/PÓR1
poñoposponpoñemos/pomospoñedes/pondespoñen/pon
poñía/puñapoñías/puñaspoñía/puñapoñiamos/puñamospoñiades/puñadespoñían/puñan
puxenpuxechespuxopuxemospuxestespuxeron
puxerapuxeraspuxerapuxeramospuxeradespuxeran
poñerei/poreipoñerás/poráspoñerá/porápoñeremos/poremospoñeredes/poredespoñerán/porán
poñería/poríapoñerías/poríaspoñería/poríapoñeriamos/poriamospoñeriades/poriadespoñerían/porían
poñapoñaspoñapoñamospoñadespoñan
puxesepuxesespuxesepuxésemospuxésedespuxesen
puxerpuxerespuxerpuxermospuxerdespuxeren
IMPERATIVO
INF CONX
FORMAS NOMINAIS
oeoíde
oíroíresoíroírmosoírdesoíren
INFoír
XERoíndo
PARToído
ouveouvide
ouvirouviresouvirouvirmosouvirdesouviren
INFouvir
XERouvindo
PARTouvido
pareparide
parirpariresparirparirmosparirdespariren
INFparir
XERparindo
PARTparido
ponpoñede/ponde
poñer/pórpoñeres/porespoñer/pórpoñermos/pormospoñerdes/pordespoñeren/poren
INFpoñer/pór
XERpoñendo/pondo
PARTposto
1 Conxúganse así os seus derivados formados con ante-, a-, com-, contra-, de-, descom-, dis-, ex-, im-, indis-, o-, predis-, presu-, pro-, re-, recom-,su-, super-, tras-, xusta-.
PRESENTE IND
COPRETÉRITO IND
PRETÉRITO IND
ANTEPRETÉRITO IND
FUTURO IND
PRACER1
prazopracespracepracemospracedespracen
pracíapracíaspracíapraciamospraciadespracían
prouguenprouguechesprougoprouguemosprouguestesprougueron
prougueraprouguerasprougueraprougueramosprougueradesprougueran
pracereipraceráspracerápraceremospraceredespracerán
QUERER
quero [´ε]queres [´ε]quere [´ε]queremosqueredesqueren [´ε]
queríaqueríasqueríaqueriamosqueriadesquerían
quixenquixechesquixoquixemosquixestesquixeron
quixeraquixerasquixeraquixeramosquixeradesquixeran
querereiquererásquereráquereremosquereredesquererán
SABER
seisabessabesabemossabedessaben
sabíasabíassabíasabiamossabiadessabían
soubensoubechessoubosoubemossoubestessouberon
souberasouberassouberasouberamossouberadessouberan
sabereisaberássaberásaberemossaberedessaberán
SER
sones [´ε]é [´ε]somossodesson
eraeraseraeramoseradeseran
funfuchesfoifomosfostesforon
foraforasforaforamosforadesforan
sereiserásseráseremosseredesserán
POSPRETÉRITO IND
PRESENTE SUBX
PRETÉRITO SUBX
FUTURO SUBX
IMPERATIVO
INF CONX
FORMAS NOMINAIS
praceríapraceríaspraceríapraceriamospraceriadespracerían
prazaprazasprazaprazamosprazadesprazan
prougueseprouguesesprougueseprouguésemosprouguésedesprouguesen
prouguerprougueresprouguerprouguermosprouguerdesprougueren
pracepracede
pracerpracerespracerpracermospracerdespraceren
INFpracer
XERpracendo
PARTpracido
quereríaquereríasquereríaquereriamosquereriadesquererían
queiraqueirasqueiraqueiramosqueiradesqueiran
quixesequixesesquixesequixésemosquixésedesquixesen
quixerquixeresquixerquixermosquixerdesquixeren
querequerede
quererquereresquererquerermosquererdesquereren
INFquerer
XERquerendo
PARTquerido
saberíasaberíassaberíasaberiamossaberiadessaberían
saibasaibassaibasaibamossaibadessaiban
soubesesoubesessoubesesoubésemossoubésedessoubesen
soubersouberessoubersoubermossouberdessouberen
sabesabede
sabersaberessabersabermossaberdessaberen
INFsaber
XERsabendo
PARTsabido
seríaseríasseríaseriamosseriadesserían
sexasexassexasexamossexadessexan
fosefosesfosefósemosfósedesfosen
forforesforformosfordesforen
sésede
serseressersermosserdesseren
INFser
XERsendo
PARTsido
1 Os seus derivados apracer, compracer e despracer son totalmente regulares.
PRESENTE IND
COPRETÉRITO IND
PRETÉRITO IND
ANTEPRETÉRITO IND
FUTURO IND
POSPRETÉRITO IND
PRESENTE SUBX
PRETÉRITO SUBX
FUTURO SUBX
TRAER2
traiotraestraetraemostraedestraen
traíatraíastraíatraïamostraïadestraían
trouxentrouxechestrouxotrouxemostrouxestestrouxeron
trouxeratrouxerastrouxeratrouxeramostrouxeradestrouxeran
traereitraerástraerátraeremostraeredestraerán
traeríatraeríastraeríatraeriamostraeriadestraerían
traiatraiastraiatraiamostraiadestraian
trouxesetrouxesestrouxesetrouxésemostrouxésedestrouxesen
trouxertrouxerestrouxertrouxermostrouxerdestrouxeren
VALER3
vallovalesvalevalemosvaledesvalen
valíavalíasvalíavaliamosvaliadesvalían
valínvalichesvaleuvalemosvalestesvaleron
valeravalerasvaleravaleramosvaleradesvaleran
valereivalerásvalerávaleremosvaleredesvalerán
valeríavaleríasvaleríavaleriamosvaleriadesvalerían
vallavallasvallavallamosvalladesvallan
valesevalesesvalesevalésemosvalésedesvalesen
valervaleresvalervalermosvalerdesvaleren
VIR5
veñovésvénvimosvindes/videsveñen
viñaviñasviñaviñamosviñadesviñan
vinviñechesveuviñemosviñestesviñeron
viñeraviñerasviñeraviñeramosviñeradesviñeran
vireivirásviráviremosviredesvirán
viríaviríasviríaviriamosviriadesvirían
veñaveñasveñaveñamosveñadesveñan
viñeseviñesesviñeseviñésemosviñésedesviñesen
viñerviñeresviñerviñermosviñerdesviñeren
VER4
vexovesvevemosvedesven
víavíasvíaviamosviadesvían
vinvichesviuvimosvistesviron
viravirasviraviramosviradesviran
vereiverásveráveremosveredesverán
veríaveríasveríaveriamosveriadesverían
vexavexasvexavexamosvexadesvexan
visevisesvisevísemosvísedesvisen
virviresvirvirmosvirdesviren
TER1
teñotestentemostendes/tedesteñen
tiñatiñastiñatiñamostiñadestiñan
tiventivechestivotivemostivestestiveron
tiverativerastiverativeramostiveradestiveran
tereiterásteráteremosteredesterán
teríateríasteríateriamosteriadesterían
teñateñasteñateñamosteñadesteñan
tivesetivesestivesetivésemostivésedestivesen
tivertiverestivertivermostiverdestiveren
IMPERATIVO
INF CONX
FORMAS NOMINAIS
traetraede
traertraerestraertraermostraerdestraeren
INFtraer
XERtraendo
PARTtraído
valevalede
valervaleresvalervalermosvalerdesvaleren
INFvaler
XERvalendo
PARTvalido
venvinde/vide
virviresvirvirmosvirdesviren
INFvir
XERvindo
PARTvido/vindo
vevede
ververesververmosverdesveren
INFver
XERvendo
PARTvisto
tentende
terterestertermosterdesteren
INFter
XERtendo
PARTtido
1 Os derivados abster, ater, conter, deter, entreter, manter, reter e soster seguen este modelo.2 Os derivados abstraer, atraer, contraer, distraer, extraer, retraer e subtraer son totalmente regulares.3 O derivado equivaler conxúgase do mesmo xeito.4 Os derivados entrever, prever, rever seguen o seu paradigma, pero prover só no tema de presente e nas formas nominais, nos demais casos é
regular.5 Conxúganse así os derivados advir, convir, contravir, desavir, desconvir, devir, intervir, previr, provir, reconvir e sobrevir, aínda que no tema de
perfecto algúns deles tenden a conxugarse polo modelo regular.
O PARTICIPIO
Verbos regulares con participio irregular
abrir ................. abertoadscribir............ adscritocircunscribir...... circunscritodescribir........... descritoentreabrir......... entreabertoescribir............. escritoinscribir........... inscritomanuscribir..... manuscrito
morrer................ mortoprescribir............ prescritoproscribir............ proscritoreabrir................ reabertoreescribir............ reescritoreinscribir.......... reinscritosubscribir........... subscritotranscribir......... transcrito
Verbos irregulares con participio irregular
acubrir . . . . . . . . . . . . . . . . . . acubertoafacer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . afeitoantepoñer/antepor . . . . . . . . antepostoapoñer . . . . . . . . . . . . . . . . . . apostoarrepor . . . . . . . . . . . . . . . . . . arrepostocompoñer/compor . . . . . . . . compostocontrafacer . . . . . . . . . . . . . . . contrafeitocontrapoñer/contrapor . . . . . contrapostocubrir . . . . . . . . . . . . . . . . . . . cubertodepoñer/depor . . . . . . . . . . . . depostodesafacer . . . . . . . . . . . . . . . . desafeitodesapoñer/desapor . . . . . . . . desapostodescompoñer/descompor . . . descompostodescubrir . . . . . . . . . . . . . . . . descubertodesdicir . . . . . . . . . . . . . . . . . desdito
desfacer . . . . . . . . . . . . . . . . . desfeitodicir . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ditodispoñer/dispor . . . . . . . . . . . dispostoencubrir . . . . . . . . . . . . . . . . . encubertoentrever . . . . . . . . . . . . . . . . . entrevistoexpoñer/expor . . . . . . . . . . . . expostofacer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . feitoimpoñer/impor . . . . . . . . . . . impostoindispoñer/indispor . . . . . . . indispostointerpoñer/interpor . . . . . . . . interpostoopoñer/opor . . . . . . . . . . . . . opostopoñer/pór . . . . . . . . . . . . . . . postopospoñer/pospor . . . . . . . . . . pospostopredicir . . . . . . . . . . . . . . . . . preditopredispoñer/predispor . . . . . . predisposto
presupoñer/presupor . . . . . . . presupostoprever . . . . . . . . . . . . . . . . . . . previstopropoñer/propor . . . . . . . . . . propostorarefacer . . . . . . . . . . . . . . . . . rarefactorecompoñer/recompor . . . . . recompostoredescubrir . . . . . . . . . . . . . . . redescubertorefacer . . . . . . . . . . . . . . . . . . refeitoreimpoñer . . . . . . . . . . . . . . . reimpostorepoñer/repor . . . . . . . . . . . . . reposto
rever . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . revistosatisfacer . . . . . . . . . . . . . . . . satisfeitosobreexpoñer/sobreexpor . . . sobreexpostosobrepoñer/sobrepor . . . . . . . sobrepostosuperpoñer/superpor . . . . . . . superpostosupoñer/supor . . . . . . . . . . . . supostotraspoñer . . . . . . . . . . . . . . . . traspostover . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . vistoxustapoñer/xustapor . . . . . . . xustaposto
Verbos con dous participios
absolver . . . . . . . . absolvido/absoltoacender . . . . . . . . acendido/acesoacoller . . . . . . . . . acollido/acolleitoaflixir . . . . . . . . . . aflixido/aflitoaprender . . . . . . . aprendido/apresoavolver . . . . . . . . . avolvido/avoltobendicir . . . . . . . . bendicido/benditocansar . . . . . . . . . cansado/cansoceibar . . . . . . . . . . ceibado/ceibocoller . . . . . . . . . . collido/colleitocomer . . . . . . . . . comido/comestocontradicir . . . . . . contradicido/contraditocontroverter . . . . controvertido/controversodescalzar . . . . . . . descalzado/descalzodesencoller . . . . . desencollido/desencolleitodesenvolver . . . . . desenvolvido/desenvoltodesprover . . . . . . . desprovido/desprovistodevolver . . . . . . . . devolvido/devoltodisolver . . . . . . . . disolvido/disoltoelixir . . . . . . . . . . elixido/electoencoller . . . . . . . . encollido/encolleitoenvolver . . . . . . . envolvido/envoltoenxugar . . . . . . . . enxugado/enxoitoerguer . . . . . . . . . erguido/ergueitoescoller . . . . . . . . escollido/escolleitoespertar . . . . . . . . espertado/espertoeximir . . . . . . . . . eximido/exentofartar . . . . . . . . . . fartado/fartofixar . . . . . . . . . . . fixado/fixofritir . . . . . . . . . . . fritido/fritofrixir . . . . . . . . . . . frixido/frito
imprimir . . . . . . . imprimido/impresoinserir . . . . . . . . . inserido/insertolimpar . . . . . . . . . limpado/limpomalcomer . . . . . . malcomido/malcomestomaldicir . . . . . . . . maldicido/malditonacer . . . . . . . . . . nacido/nadopagar . . . . . . . . . . pagado/pagoposuír . . . . . . . . . posuído/posesoprender . . . . . . . . prendido/presoprover . . . . . . . . . provido/provistorecluír . . . . . . . . . recluído/reclusorecoller . . . . . . . . . recollido/recolleitoreelixir . . . . . . . . . reelixido/reelectorefritir . . . . . . . . . refritido/refritoreimprimir . . . . . . reimprimido/reimpresoreinserir . . . . . . . . reinserido/reinsertoresolver . . . . . . . . resolvido/resoltoretorcer . . . . . . . . retorcido/retortorevolver . . . . . . . . revolvido/revoltoromper . . . . . . . . . rompido/rotosalvar . . . . . . . . . . salvado/salvosecar . . . . . . . . . . . secado/secosepultar . . . . . . . . sepultado/sepultosobreimprimir . . . sobreimprimido/sobreimpresosoltar . . . . . . . . . . soltado/soltosuspender . . . . . . suspendido/suspensosuxeitar . . . . . . . . suxeitado/suxeitotoller . . . . . . . . . . tollido/tolleitotorcer . . . . . . . . . . torcido/tortovolver . . . . . . . . . . volvido/volto
á beiraa caróna contramána rente(s)abaixoacáacóacoláadianteaíalá
Adverbios e locucións adverbiais
LUGAR
alénalguresalíalóao/ó ladoao/ó péao/ó redoraquénarredorarribaatrás
avantecercadebaixodentroderredorderribadetrásdianteembaixoen fronteencima
enribafóralonxeninguresondepretou?velaívelaquíxalundes
TEMPOa cada cantoa cada poucoa deshoraa destempoa diarioa miúdoa tempoacotíoagoraaíndaantanoantesantes deantonteao/ó outro díaao/ó poucoao/ó raroaos/ós poucosarestoraarreoás veces
asemadeatrásaxiñacandocedocercadaquelade alí a poucode aquí a poucode camiñode cando en candode cando en vezde momentode raro en rarode tempo en tempode vez en candodecontadodecontinodecotedecotíodeica pouco
deica un poucodeseguidadeseguidodespoisdetrásdianteen dianteen tempoendexamaisendoutro díaenseguidaentónentrementreshoganohoxehoxe en díaindalogomañámentresnamentres
noutroranuncao outro antonteonteoutrorapara o outro díapasadomañápor vecespouco a poucopouco e poucopretoprontoseguidosempretardetrasantontexaxacandoxamais
CANTIDADE E PRECISIÓN
a mediasabondoalgoapenasbastantebencantocasecasemente
dabondode máisde menosde sobrade tododemasiadologomáismalamente
mediomenosmesmamentemesmomoimoitonadapor aípouco
sósoamentetalmentetantantoxustamentexusto
MODOa correra dereitasa eitoa escapea feitoá finá mantentaá présaa propósitoa treoadrede
amodoao/ó caboao/ó chouao/ó dereitoao/ó finao/ó xeitoás présasás toasasemadeasíben
comode baldede facede golpede prontode propósitode repentede socatede socatode súpetodevagar
en baldeengordegratismalmellorpaseniñopeorsecasí
AFIRMACIÓNaboféasí mesmo
de certosi
taménxaora
NEGACIÓNninnon
non xasequera
tampouco
DÚBIDAacasoao/ó mellordisquepoida que
quizabesquizaisse cadrase callar
seicatalvez
aá beira dea carón dea causa dea diferenza dea forza dea par deá parte dea pesar dea poder dea por dea prol dea rente(s) dea respecto dea son dea través deabaixo deacerca deademais deagaagásalén deamais deanteantes de
Preposicións e locucións prepositivas
ao/ó par deao/ó pé deao/ó redor deapósaquén dearredor dearriba deataatéatrás debaixobaixo debardantebardante debeira decabocabo decandacanto acara acascas decerca decima deco gallo de
concon respecto aconforme (a)consontecontracontra dedede par dedebaixo dedeicadendedentro dederredor dederriba dedesdesdedespois dedetrás dediante deduranteenen canto aen favor deen fronte deen lugar de
en par deen troques deen vez deencima deencol deenriba deentreexceptofórafóra defronte alonxe demaliamediantemenosno canto deondaparaperanteporpor antepor causa depor cousa depor culpa depor medio de
por mor depreto dequitandorespecto arespecto deriba desacadosacandosalvantesalvosegundosensenónsosobresobre detocante atrastras deverbo dexuntaxunto axunto de
Preposicións e locucións conxuntivas
COPULATIVAS
a mais e e mais mais nin
DIXUNTIVAS e DISTRIBUTIVAS
ben...bencal...cal
nin...ninora...ora
ouou...ou
(que)...quequer...quer
volta...voltaxa...xa
ADVERSATIVAS
a menos queaga queagás queagora benagora queaínda queasí e todo
bardante quecon todoe iso queemporisoen troquesexcepto quefóra de que
inda quemaismenos quementres (que)no entantonon obstanteora ben
ora queperoporénpor isoquitado quequitando quesacado que
sacando quesenónsenón quesó que
CONCESIVAS
a pesar de quea pouco queaínda queasí
ben queinda quemáis quemal que
malia quemesmo quenin quepor (+ adx) que
por máis quepor moito quepor pouco
CONDICIONAIS
a menos quea nada quea non ser sea non ser quea pouco queaga queaga se
agás queagás sebardante quecandocaso de quecatar secon que
con tal de quecon tal quede non ser quede non ser seen caso de queexcepto queexcepto se
onda nonquitado quequitado sequitando quequitando sesacado quesacado se
sacando quesacando sesalvo quesalvo sesesempre quesenón que
CAUSAIS
comocomo queira quedado que
poispois quepor causa de que
por cousa de quepor culpa de quepor mor de que
porqueposto queque
visto quexa que
CONSECUTIVAS
(así) pois(así) queconquedaquela
de aí quede forma quede maneira quede modo que
de xeito queentónlogopolo tanto
por conseguintepor tantotan...quetanto...que
xa que logo
FINAIS
a fin de quea que
en favor de quepara que
porqueque
LOCATIVAS
ondeonde queira que
TEMPORAIS
antes de queantes queao/ó queapenasasemadeasí queata que
até queaxiña quecada vez quecandocando queira quedecontado quedeica que
dende quedes quedesde quedeseguida quedespois de quedespois queen canto
en tantoentre tantoentrementresinda ben nonlogo quemalmentres
mentres tantonamentresnon ben(por) en cantosempre quetan prestotan pronto
MODAIS
(así) comoben comocoma secomo queira que
como seconformeconsontede forma que
de maneira quede modo quede xeito quemal como
segundosen que(tal) cal(tal) como
tal e como
COMPARATIVAS
cacoma
comoque
COMPLETIVAS
quese