Construción, instalacións e equipamento dunha biblioteca

Santiago, 7, 8, 9 de setembro do 2009

Isabel Blanco

OBXECTIVOS

Difundir o modelo de instalación de biblioteca pública que ten éxito segundo a miña experiencia Proporcionar claves, de concepto e de recursos, para o desenvolvemento dun bo proxecto dunha instalación de biblioteca Convencer da necesidade de que a Administración debe aplicar unha metodoloxía de programación na creación de equipamentos

PRESENTACIÓN

PRESENTACIÓN

PRESENTACIÓN: Os tópicos I

Aos políticos non lles importa as bibliotecas, nunca están nas súas

prioridades

PRESENTACIÓN: Os tópicos II

Aos arquitectos só impórtalles a estética

Ás bibliotecarias non hai que facelles caso

porque non saben nada de arquitectura

PRESENTACIÓN: Os tópicos III

Eu non teño responsabilidade no proxecto arquitectónico da biblioteca. Iso é cousa dos

arquitectos

PRESENTACIÓN: Os tópicos III

O mal funcionamento dos

equipamentos públicos non é

culpa dos arquitectos é da Administración

porque esta non define os

programas

PRESENTACIÓN: Sociedade actual

SOCIEDADE DA INFORMACIÓN

DIVERSIDADE COMPLEXIDADE

TRANSVERSALIDADE, DIÁLOGO ,VALORES

EQUIPOS MULTIDISCIPLINARES

PLANIFICACIÓN E PROGRAMACIÓN

PLANIFICACIÓN E PROGRAMACIÓN

1. A PLANIFICACIÓN E A PROGRAMACIÓN

PLANIFICACIÓN E PROGRAMACIÓN: Introdución I

Bo proxecto arquitectónico

Mal proxecto arquitectónico

FracasoÉxito

PLANIFICACIÓN E PROGRAMACIÓN: Introdución II

Como aseguraremos, entón, que imos a alcanzar os obxectivos marcados cos recursos asignados?

Planificación Programación

PLANIFICACIÓN E PROGRAMACIÓN: planificación

A planificación consiste en concibir un futuro desexable, neste caso en imaxinar a biblioteca que queremos e en definir as medidas e os recursos necesarios para alcanzalos

Os plans

PLANIFICACIÓN E PROGRAMACIÓN: programación

A programación é a disciplina que, ante unha demanda, identifica as necesidades, determina as solucións e define os obxectivos, as esixencias e os condicionantes que ha de rexer a redacción e a xestión do proxecto.

Os Programas

PLANIFICACIÓN E PROGRAMACIÓN: metodoloxía dunha programación

Constitución dun equipo de traballo

Redacción dun estudo de viabilidade

Elaboración dun programa

PLANIFICACIÓN E PROGRAMACIÓN: metodoloxía dunha programación: constitución dun equipo de traballo

Motivación

Compoñentes do equipo de traballo

• Dunha biblioteca nun edificio novo

• Dunha biblioteca nun edificio xa en funcionamento

PLANIFICACIÓN E PROGRAMACIÓN: metodoloxía dunha programación: redacción dun estudo de viabilidade

Situación de partida

Análise do contexto local

Obxectivos básicos

Elección do emplazamento

Primeiras aproximacións

PLANIFICACIÓN E PROGRAMACIÓN: metodoloxía dunha programación: redacción dun programa Situación de partida

Datos básicos da comunidade á que ten que servir

Obxectivos do equipamento: tipoloxía , concepto , funcións, servizos, etc.

Características do emprazamento

Programa funcional da biblioteca: circulación, áreas, diagrama

Requerimientos técnicos

Previsión de custes e periodización

PLANIFICACIÓN E PROGRAMACIÓN: metodoloxía dunha programación: redacción dun programa: estándares custos

DIPUTACIÓN DE BARCELONA

FEMP

Obra civil 902 €/m2 1.076 €/m2

Mobiliario 210 €/m2 230 €/m2

Equipamiento 28 €/ m2

Equipos informáticos 30 €/ m2

ColecciónFondos bibliográficosFondos bibliográficos

18 € x doc. 16 € x doc(10 doc/ m2)

16,23 € x doc.

21,04 € x doc

Mantenimiento anual instalación

30 €/ m2 30 €/ m2

PLANIFICACIÓN E PROGRAMACIÓN: metodoloxía dunha programación: exemplos de programas

Os programas cataláns: Biblioteca de Masquefá

O programa da Biblioteca dos Rosais/Mesoiro da Coruña

Outros

PLANIFICACIÓN E PROGRAMACIÓN: normativa/estándares

Decreto 24/1995 polo que se regulan os Centros Bibliotecarios Fixos

•100 m2 bibliotecas

• 40 m2 axencias de lectura

Pautas para bibliotecas públicas/sistemas urbanos de bibliotecas. Mº de Cultura

Estándares FEMP

Estándares Deputación de Barcelona

Estándares IFLA/UNESCO (Dep. Barcelona).2001

PLANIFICACIÓN E PROGRAMACIÓN: dous conceptos

Superficies

Ratios

PLANIFICACIÓN E PROGRAMACIÓN: dous conceptos : superficies

Superficie de programa: superficie neta e aproveitable de cada área de actividade

Superficie útil: superficie de programa máis os espazos destinados a circulacións, sanitarios, limpeza, instalacións, ocos, patios, etc.

Superficie construída: superficie útil máis espazo ocupado polos elementos construtivos

PLANIFICACIÓN E PROGRAMACIÓN: dous conceptos : ratios

Ratio: é o cociente de dous números, o en xeral, de dous cantidades comparables entre si. A partir do nº de habitantes, hai ratios que dan a información seguinte: nº de usuarios, de documentos e de consulta, nº de postos de traballo e a superficie unitaria que ocupa cada elemento.

As ratios bibliotecarias permiten identificar as necesidades dunha biblioteca nunha superficie.

PLANIFICACIÓN E PROGRAMACIÓN: dous conceptos : ratios: exemplos

Fuente: La arquitectura de la biblioteca de Santi Romero

OS ESPAZOS E OS SERVIZOS

2. OS ESPAZOS E OS SERVIZOS. DESCRICIÓN DAS ÁREAS DE ACTIVIDADE

OS ESPAZOS E OS SERVIZOS: presentación

Programa : documento que recolle a información referida á organización do edificio: usuarios, fondos, traballadores, mobiliario, construción, actividades, etc.

Diagrama: representación gráfica das relacións entre as distintas áreas, entendendo que cada área e o conxunto de espazos con carácter propio que están relacionados coas funcións da biblioteca. Pódese dicir que é a ferramenta que permite expresar gráficamente as relacións entre as diferentes actividades e cal é o orde lóxico dos movementos que se producen ao redor delas.

OS ESPAZOS E OS SERVIZOS: diagramas

Diagrama funcional: é un gráfico no que se propoñen as relacións entre as áreas para entender os circuítos de público, do persoal e dos accesos.

Diagrama de áreas: desenvolve o contido de cada área, especificando de forma máis concreta os espazos básicos dos que consta e, tamén, as relacións que se establecen entre eles.

OS ESPAZOS E OS SERVIZOS: diagrama funcional : nomeclatura

OS ESPAZOS E OS SERVIZOS: exemplo diagrama funcional

OS ESPAZOS E OS SERVIZOS: exemplo diagrama de áreas

OS ESPAZOS E OS SERVIZOS: a circulación

Circulación: son os fluxos da biblioteca e a súa distribución é o elemento máis importante para o funcionamento óptimo da mesma. A súa análise permite distinguir tres tipos de circuítos ligados entre si: público, persoal e documentos.

• A circulación dos usuarios non debe ser interrompida pola do persoal e a dos documentos• Débese potenciar a fluidez no acceso aos documentos e á información• O usuario debe orientarse con facilidade• A organización dos recorridos debe ser unha sucesión coherente de etapas.

OS ESPAZOS E OS SERVIZOS: tipos de circulación

Circulación interna: son os movementos que se producen dende os puntos de lectura, dende as andeis e desde o mostrador ou mesa de recepción Circulación externa: son as relacións cos espazos exteriores que deben ser fluídas.

OS ESPAZOS E OS SERVIZOS: as áreas de actividade:deputación Barcelona (Santi Romero)

Acollida e promoción

Xeral Infantil Traballo interno

Zonas loxísticas

•Vestíbulo-acceso•Espazos de promoción e animación

•Información e referencia•Fondo xeral•F.especializados•Revistas/prensa•Música e cine•Espazos de soporte

•Coñecementos•Imaxinación•Pequenos lectores•Espazos de soporte

•Traballo interno•Almacéns•Espazo dedescanso persoal

•Almacén•Limpeza•Instala/cións•Aparca/doiro e carga e descarga

OS ESPAZOS E OS SERVIZOS: as áreas de actividade:deputación Barcelona

OS ESPAZOS E OS SERVIZOS: as áreas de actividade: bibliotecas municipais da Coruña

Xeral Infantil Traballo interno

Zonas loxísticas

•Vestíbulo-acceso•Acollida e promoción•Información e referencia•Fondo xeral•F.especializados•Revistas/prensa•Cómic•Música e cine

•Vestíbulo-acceso•Acollida e promoción•Información e referencia•Coñecementos•Imaxinación•Música e cine•Pequenos lectores

•Traballo interno•Almacén•Espazo dedescanso persoal

•Limpeza•Instala/cións

OS ESPAZOS E OS SERVIZOS: as áreas de actividade: bibliotecas municipais da Coruña

VestíbuloRecepción/ informaciónPréstamo

Espacio polivalente

Almacén

Revistasprensa

AInfantilPrelectores

AInfantilDe 7 a 9

AInfantilDe 9 a 12

Espacio soporte

Sanitarios Adultos

Zona de trabajoOfficeSanitarioAlmacén

S. niños

Area generalreferencia

AgeneralFondos generales

Espacio soporte

Infor/mática

Ajuvenillectura child out

Despacho

OS ESPAZOS E OS SERVIZOS: as áreas de actividade: biblioteca pequena

Servizo Público Traballo interno•Vestíbulo de acceso

15 a 20 m2

•Despachos 10-12 m2

•Zona de adultos 85 a 150 m2

•Zona Infantil 50 a 80 m2

•Zona de revistas e prensa

20 a 25 m2

•Zona de audiovisuais

0 15 m2

•Sanitarios, Circulación Climatización

15 a 30 m2

•Almacéns 18-20 m2

TOTAL 200 A 350 m2

OS ESPAZOS E OS SERVIZOS: as áreas de actividade: biblioteca pequena

RevistasPrensa

VestibuloRecepciónEmpréstito F.

XeralOrd

Lectura informalInfantil

CT.

Inter.

O PROXECTO ARQUITECTÓNICO

3. O PROXECTO ARQUITECTÓNICO. O ESPAZO

PROXECTO ARQUITECTÓNICO: introducción

O espazo da biblioteca, a súa situación, as características das súas instalacións, as relacións das áreas e dos servizos deben responder a criterios funcionais e facilitar o cumprimento das súas funcións e dos seus obxectivos.

Será difícil acadar os obxectivos sen unha definición previa á construción, ou á instalación da infraestrutura, da misión, funcións e necesidades. Os programas

PROXECTO ARQUITECTÓNICO: criterios básicos: mandamentos de Faulkner-Brown

AccesibleCompactoConfortableConstanteCorrelativoExtensibleFlexible

IndicativoEconómicoSeguroVariado Sostible

PROXECTO ARQUITECTÓNICO: criterios básicos: a ubicación. Criterios de localización

As funcións da biblioteca pública requiren dunha localización baseada na centralidade, xa sexa dun municipio, dunha cidade ou dun barrio.

Catro son os criterios de localización características urbanas, accesibilidade, actractividade e requerimentos do solar.

PROXECTO ARQUITECTÓNICO: criterios básicos: materiais

Durabilidade Fácil mantemento Custo en relación coa calidade Estandarización : como garantía de uso e de reposición Sostibilidade: calidade que indica que pode aguantar no tempo cos recursos programados e co compromiso co a redución do uso de recursos esgotables

PROXECTO ARQUITECTÓNICO: criterios básicos: sistemas construtivos

Alicerces: é necesario dimensionalos ben para que soporten a suma de niveis en caso de que se quera ampliar o edificio. Estrutura o forxado: estrutura cunha sobrecarga de 500 kg/m2 pero se se elixe andeis compactos é necesario 1000/1500 kg/m2 Cerramentos exteriores: as aberturas deben permitir ver dende el interior o exterior e viceversa. Se está debaixo da cuberta introducir elementos que compensen o ruído dos elementos naturais Divisións interiores: estruturas desmontables Acabados interiores: pavimentos lixeiros, revestimentos verticais e de teitos.

PROXECTO ARQUITECTÓNICO: acondicionamento dos espazos: introdución

Unha boa elección das instalacións incidirá positivamente no posterior uso da biblioteca Recomendacións: • Deberán ser limpas, atractivas, espazosas e seguras• Definir as instalacións na primeira etapa do proxecto• Respectar a normativa vixente• Consultar aos especialistas os recrementos necesarios• Definición previa do moblaxe• Posibilidade de independizar algúns sectores• Sistemas con criterios de sostibilidade e mantemento

PROXECTO ARQUITECTÓNICO: acondicionamento dos espazos: instalacións para o confort

Ventilación e temperatura Iluminación Acústica Ambientación /Decoración

PROXECTO ARQUITECTÓNICO: acondicionamento dos espazos: instalacións para a seguridade

Sistema de seguridade: plans de evacuación e seguridade Sistema de protección contra incendios Instalacións alimentadas por un sistema de cableado:

• Electricidade • Voz e datos• Audiovisuais• Antifurto

• Sistema conta persoas

• Sistema TV

• Sistema da sala polivalente

• Sistema fío musical e megafonía

A ORGANIZACIÓN INTERNA

4. A ORGANIZACIÓN INTERNA

A ORGANIZACIÓN INTERNA: introdución

A organización interna é a estrutura básica onde se acomodará a colección e se acollerá aos usuarios. É a etapa en donde mais pode intervir o/a bibliotecario/a

As instalacións deberán ter o confort necesario, tanto espacial, ambiental como funcional, y estar en harmonía co ambiente. Os elementos que o proporcionan son: a organización espacial, o moblaxe, os equipos, a ambientación, a sinalización e o persoal.

A ORGANIZACIÓN INTERNA: a organización espacial

A organización espacial, tamén chamada deseño interior, comprende a distribución e cuantificación do moblaxe e dos equipos nas diferentes áreas colocándollos de maneira que permita a utilización adecuada dos espazos e evitando a saturación.

O proxecto de equipamento e moblaxe comprende a realización dos planos de distribución do moblaxe, dos equipos e instalacións así como da sinalización e da ambientación. Inclúe os orzamentos.

A ORGANIZACIÓN INTERNA: O moblaxe: a distribución

Control visual da sala Circulación cómoda Localización fácil dos

materiais Diversidade ambiental Capacidade do fondo e dos

puntos de consulta Facilidade de traballo Flexibilidade para crecer e

para cambiar Organización Accesibilidade

A ORGANIZACIÓN INTERNA: O moblaxe: criterios

Necesidade Ergonomía Calidade Durabilidade Funcionalidad

e Mobilidade Estética

Custo razoable

Comodidade

Accesibilidade

Seguridade

Autonomía

Diversidade

A ORGANIZACIÓN INTERNA: O moblaxe: elementos

Andeis Compactos Mostradores Mobles

contetores Mesas

ecabinas Cadeiras e

butacas Carriños Mobles

expositores

Caixóns de contos e cómics

Moblaxe feito a medida

Taquillas; buzóns

Expositores

Elementos complementarios

Outros

A ORGANIZACIÓN INTERNA: O equipos: elementos

Reloxo; alarma Aparatos de

autoempréstito e devolución de fondos; buzón

Equipos audiovisuais

Fotocopiadora/ Láser Teléfono

Equipos de megafonía e son

Equipos informáticos

Encanutilladora

Plastificadora

Puntos de información

Outros

A ORGANIZACIÓN INTERNA: a decoración

Acción ou efecto de proporcionar un ambiente adecuado, mediante luces, colores, obxectos A través do color lógrase unha maior calidade e calidez. Cores neutros. A estética contribúe a sentirse mellor acollido O ambiente e os espazos transmiten menxases simbólicos sobre as intencións e valores da Comunidade. Personalización da biblioteca

A ORGANIZACIÓN INTERNA: a sinalización

A sinalización é o conxunto de sinales que orientan visualmente ao usuario cara o servizo reducendo a incertidume e facendo máis eficiente o servizo, logo as diferentes áreas e, unha vez nelas, proporciona unha idea da súa organización interna

A súa forma e contido debe ser estruturada como un sistema

A ORGANIZACIÓN INTERNA: a sinalización: tipos

Externas UrbanasEdificación

Internas IdentificaciónDireccionaisRegulamentariasInformativasAndeis

• Materiais duradeiros, de fácil mobilidade, lavables e colocadas nos sitios máis visibles.

DIRECIÓN DE CONTACTO

ISABEL BLANCO PARDO

Máis: consultoría

Anxo Senra, 25 oficinas, local 3

15670 O Burgo-Culleredo

i.blanco@maisconsultoría.es

Tel. 881 892988

PLANIFICACIÓN E PROGRAMACIÓN: metodoloxía dunha programación: redación dun estudo de viabilidade; análise do contexto

DAFO

Nº de poboación

Características da poboación: estudos, idades, datos socioeconómicos, etc.

Particularidades da poboación: presencia de inmigrantes, discapacitados, grupos étnicos o relixiosos particulares, etc.

Presenza doutros equipamentos educativos ou culturais.

Outros

PLANIFICACIÓN E PROGRAMACIÓN: metodoloxía dunha programación: redacción dun estudo de viabilidade; obxectivos básicos Definición da misión e das funcións da biblioteca

Necesidades que a biblioteca ten que atender

Ámbito de influenza: barrio, proximidade, cidade, etc.

PROXECTO ARQUITECTÓNICO: acondicionamento dos espazos: instalacións para o confort: ventilación

Ventilación e temperatura: Todos os ambientes, especialmente os espazos de lectura, deben ser confortables

• entre 19º e 24º, • humidade relativa entre 45 e 65% e • unha renovación do aire de 30 m3 por persoa e

hora de aire novo exterior• Ventilación natural as aberturas ou as xanelas

deben localizarse de xeito que se estableza a ventilación cruzada e así lograr a circulación do aire

PROXECTO ARQUITECTÓNICO: acondicionamento dos espazos: instalacións para o confort: iluminación

Unha boa iluminación ven determinada pola• Configuración dos vanos externos• Localización da biblioteca: debe estar situada na

fachada do edificio cuxa orientación sexa máis favorable a incidencia do sol (en Galicia o norte)

• Iluminación artificial pois son estes os elementos que permitirán ter o confort lumínico necesario. Iluminación indirecta

• En función das actividades que se realizan en cada espacio

PROXECTO ARQUITECTÓNICO: acondicionamento dos espazos: instalacións para o confort: acústica

O silenzo necesario para poder traballar ou ler con tranquilidade dependerá da capacidade del edificio para illarse do ruído exterior e para controlar o ruído interior

• Limiar de audición en 0dB e de dor a partir de 120 dB

• Os niveis de confort condicionan as maneiras de construír: sistemas de illamento acústico e sistemas de absorción acústica