DOSSIER LATÍN I

download DOSSIER LATÍN I

of 84

Transcript of DOSSIER LATÍN I

  • 7/22/2019 DOSSIER LATN I

    1/84

    I.E.S. SANTA POLA

    LATN ICURSO 2012-2013

    Israel Hurtado

  • 7/22/2019 DOSSIER LATN I

    2/84

    Departamento de Latn 2012-2013

    EL LATN COMO LENGUA INDOEUROPEA

    Pese a que ya desde el siglo XVI se conoca y estudiaba el parentesco entre lenguasgeogrficamente lejanas entre ellas, no fue hasta principios del siglo XIX, en plena vigenciadel positivismo, cuando un lingista alemn, Franz Bopp, demostr la relacin directa

    entre lenguas antiguas de la India y de Europa. Bopp aplic el mtodo comparativista, unmtodo consistente en demostrar, mediante la comparacin, las correspondencias enlxico, morfologa y sintaxis entre las lenguas objeto de estudio. La aplicacin sistemticade dicho mtodo permiti postular la existencia de una lengua comn y originaria de lamayora de lenguas, antiguas y modernas, habladas en Europa y en el sur de Asia, por locual fue bautizada con el nombre de indoeuropeo. No nos ha llegado testimonio escritoalguno, puesto que el documento ms antiguo de los que se conservan es del segundomilenio a.C. y corresponde al hitita, lengua ya neoindoeuropea. Esta lengua comn es, porlo tanto, hipottica y su lxico est formado por las races que se han deducido de las

    palabras que las comparten en las distintas lenguas derivadas.Prueba de tal parentesco son las formas que han tomado algunos sinnimos indoeuropeosde palabras comunes, tal y como podemos observar en el cuadro siguiente:

    La disporaTal como acabamos de decir, los estudiosos han logrado establecer dos etapascronolgicamente diferenciadas en la historia de las tribus que hablaron el indoeuropeocomn: la primera, como pueblo en comunidad, que podemos situar desde su origen hasta

    la edad del bronce, y la segunda, como pueblo en proceso de desmembracin, quepodemos datar, en su fase ms importante, desde la edad del bronce hasta la edad delhierro. No es difcil comprobar cmo vocablos vinculados al lxico agrcola o ganadero dela cultura neoltica o de la edad del bronce, del norte o del interior continental, tienen unaraz comn, mientras que trminos similares referentes a la cultura del hierro, en el sur oen zonas martimas, evidencian orgenes distintos.Esta segunda etapa es conocida bajo la denominacin de dispora, y en ella radica laexplicacin de la divisin del indoeuropeo comn en las distintas lenguas de la familiaindoeuropea: los pueblos colonizadores introdujeron cultura y lengua en los territorios endonde se establecan y la lengua indoeuropea, en contacto con las lenguas autctonas(sustrato), las fue sustituyendo, a la par que experimentaba cambios y modificaciones por

  • 7/22/2019 DOSSIER LATN I

    3/84

    Departamento de Latn 2012-2013

    influencia de las lenguas vecinas (adstrato) o de lenguas introducidas en el mismoterritorio posteriormente (superestrato).

    La lingstica comparada ha evidenciado la existencia de un indoeuropeo comn en poca

    neoltica, origen de la familia lingstica indoeuropea, la cual, por expansin yfragmentacin, provoca la aparicin de distintos dialectos hacia el fin de la edad de losmetales. Estos dialectos son, a su vez, origen de las lenguas indoeuropeas modernas. Hayque remarcar que, en segn qu casos (espaol, cataln, griego, hindi) conocemos

    perfectamente el dialecto del que derivan estas lenguas modernas, pero que, en otros(alemn, ingls, ruso) no se conserva testimonio alguno del primitivo dialecto madre

    comn.En el cuadro siguiente se muestran los distintos grupos lingsticos indoeuropeos y susfamilias idiomticas.

  • 7/22/2019 DOSSIER LATN I

    4/84

    Departamento de Latn 2012-2013

    Las nicas lenguas no indoeuropeas que existen en Europa en la actualidad son el fins, elestonio, el hngaro y el turco, de la familia uraloaltaica; el georgiano y otras lenguascaucsicas, y el euskera, de origen incierto.

    Panorama lingstico de Italia en el siglo v a. C.El latn, por lo tanto, es el dialecto que hablaba un determinado pueblo indoeuropeo de losque colonizaron la pennsula Itlica en un perodo que podemos situar entre los aos 1200y 1000 a.c. Aparece en el centro de Italia, en una regin que ocupa desde los montesAlbanos hasta la desembocadura del ro Tber per su margen derecha. Dicha regin,llamada Lacio, da nombre, a su vez, a la nueva comunidad y a su lengua. Los vestigios

    ms antiguos en latn son testimonios epigrficos (la fbula de Preneste) del siglo VI a.c. Dehecho, en el Lacio coexistieron varios dialectos latinos, hasta que el de la ciudadhegemnica, Roma, se impuso a los dems.

  • 7/22/2019 DOSSIER LATN I

    5/84

    Departamento de Latn 2012-2013

    En este perodo siglo v a.c.- lapennsula Itlica constitua unverdadero mosaico lingstico,conformado tanto por lenguasindoeuropeas (itlicas, ilirias,

    clticas y griegas) como por otrasque no lo eran (etrusco, ligur ypnico), distribuidas de la formasiguiente: el latn se hablaba en elLacio; dos lenguas itlicas el osco yel umbro- se hablaban en el sur y enel nordeste de esta regin,respectivamente; el celta era lalengua usada por los pueblos de las

    llanuras continentales del norte deItalia; una lengua del grupo ilirio elmesapio- se hablaba en la regin dela costa sur del mar Adritico, y otrael vneto-, en la zona del golfo deVenecia; el griego era la lenguahablada en la Magna Grecia, denominacin bajo la cual era conocido el conglomerado decolonias griegas fundadas en las costas de la mitad oriental de Sicilia y del sur de Italia, apartir del siglo VIII a.c.; los etruscos hablaban una lengua no indoeuropea en los territoriosnoroccidentales de la pennsula Itlica, al norte del ro Tber, y en las costas de Crcega; elligur, una lengua no indoeuropea de la que apenas queda documentacin, se hablaba en lazona del golfo de Gnova; en la costa occidental de Sicilia y en la isla de Cerdea territorios colonizados por los cartagineses- se hablaba el pnico, un dialecto del fenicio.En el interior de Sicilia se hablaba el sculo, una lengua itlica muy poco documentada.

    Etapas del latn Latn arcaico (del siglo VI al siglo III a.c.): etapa de formacin; no nos ha llegado

    ningn texto literario de esta etapa, slo textos epigrficos con importantesinfluencias etruscas y griegas. Tambin es conocido bajo la denominacin de latn

    preliterario. Latn preclsico (del siglo III hasta mediados del siglo I a.c.): etapa de creacin de

    una lengua literaria y de consolidacin de la lengua latina. Aumenta la influenciade la cultura griega. Segn algunos fillogos no hay diferencia alguna con la etapaanterior.

    Latn clsico (de mediados del siglo I a.c. hasta el ao 14 d.c.): etapa de plenamadurez de la literatura y de la lengua latinas, que se convierte en lengua decultura de un imperio.

    Latn posclsico (del ao 14 d.C. al siglo II): etapa que marca un primer perodo dedecadencia, pese a que todava se crean textos literarios dentro de la gran tradicinromana.

  • 7/22/2019 DOSSIER LATN I

    6/84

    Departamento de Latn 2012-2013

    Latn tardo (del siglo II al siglo VII): etapa de progresiva desintegracin del latndurante la cual va a desaparecer como lengua hablada, en pro de la aparicin de laslenguas romances.

    Latn medieval (del siglo VII al siglo XIV): etapa durante la cual el latn deja dehablarse y pasa a ser slo lengua escrita.

    Latn humanstico (a partir del Renacimiento). Se trata del latn escrito y habladopor los humanistas, quienes intentan recuperar la pureza del latn clsicoabandonando el latn medieval.

    La fragmentacin lingstica de la RomaniaDurante la segunda mitad del siglo II d.C., el Imperio romano llega a su mximaexpansin. Su lengua oficial es el latn, que, como ya se ha dicho, ir sustituyendo a lasdistintas lenguas autctonas de los territorios colonizados, especialmente en elMediterrneo occidental, a la par que se van sustituyendo costumbres y creencias

    seculares en nombre de una civilizacin recibida, generalmente, como un progreso. Losromanos, pese a que, aparentemente, permiten que las provincias sometidas conservenalgunas de sus instituciones, adoptan un conjunto de medidas orientadas a romanizar elterritorio: suprimen fronteras, fundan colonias, construyen magnficas vas decomunicacin, asimilan las religiones autctonas, instauran el derecho romano Todo ellotuvo como consecuencia que las poblaciones romanizadas dejaran en un segundo plano lalengua propia y que el latn se convirtiera en la lengua comn de la parte occidental delImperio, es decir, el conjunto de territorios conocido bajo la denominacin de la Romania.Sin embargo, el latn que mayoritariamente hablaban los colonizadores no era el latnculto, es decir, el de la literatura rgido y normativizado-, sino el latn vulgar, el hablado,que pese a su unidad no era homogneo, sino que presentaba variaciones derivadas delorigen social (patricio o plebeyo) de sus usuarios, de su procedencia geogrfica (de Romao de provincias) o de modas surgidas en un lugar o en un momento determinado. Todoello, junto al hecho de que el proceso de romanizacin poda comportar una colonizacinde tipo rural (sin escuelas) o de tipo urbano (con escuelas), provoc que, lentamente, encada una de las provincias se fuera diferenciando la forma de hablar el latn.Este proceso de dialectalizacin, en que la lengua autctona es el sustrato y las vecinas, eladstrato (y las lenguas introducidas por los invasores posteriores germnicos, rabes yeslavos- el superestrato), se vio favorecido por la prdida gradual de hegemona de Roma,

    puesto que de la unidad poltico-administrativa del Imperio dependan factores de unidadcomo la accin del latn culto sobre el hablado, la conciencia de una lengua de laadministracin y de la enseanza o las relaciones estrechas, constantes y necesarias entrelas distintas provincias.

  • 7/22/2019 DOSSIER LATN I

    7/84

    Departamento de Latn 2012-2013

    De hecho, llegado el ocaso del Imperio romano, en el ao 476, desaparece la principalfuerza de cohesin lingstica del latn, y se produce su fragmentacin al perder la funcinde lengua de comunicacin y de unin de todo el territorio. Las invasiones germnicas

    acaban con el Imperio yconmocionan

    profundamente susestructuras: suprimen laadministracin, separanpueblos, crean fronteras y,por todas partes, la lenguarecibe toda suerte deinfluencias disgregadoras.Hacia finales del siglo VIIIo principios del IX, el latn

    ya aparece fragmentadoen numerosos dialectos,denominados rusticaeromanae linguae (paradiferenciarlos del latnculto y de las lenguasextranjeras) que se irntransformando en laslenguas romnicas oneolatinas. Son los nuevosidiomas hablados en laRomania desde el siglo X,continuacin del latn de

    los antiguos romanos.

  • 7/22/2019 DOSSIER LATN I

    8/84

    Departamento de Latn 2012-2013

    ACTIVIDADES

    1. Colorea el mapa de las lenguas romances. No olvides poner el nombre de cada unaen el lugar correcto.

    2. Evolucin del nombre latino de los das a varias lenguas romances (delunes a viernes). El nombre del sbado viene de la palabra juda sabbath quesignifica descanso. El nombre del domingo viene de 8ra dominicus (da delseor) por influencia cristianaAl castellano: Desaparece la palabra 8ra: por ej. Martis 8ra=martesAl valenciano: Se cambia el orden latino y se juntan las dos palabras: por ej.Martis 8ra pasa a 8ra Martis y despus a dimarts.Al francs: Se juntan las dos palabras: por ej. Martis 8ra=mardiAl gallego: Como en castellano desaparece la palabra 8ra: ej. Martis 8ra=martesAl italiano: Como en francs se juntan las dos palabras: por ej. Martis 8ra=mardiLos das en ingls y alemn (lenguas germnicas).Asignan los das a las mismas divinidades que los latinos.Adaptan algunas divinidades latinas a sus propios dioses-Identifican a Marte con Tui Dien, un antiguo dios germano de la guerra-Identifican a Mercurio con Wedn, un antiguo dios germano-Identifican a Jpiter con Thor Donner, dios germano de la meteorologa-Identifican a Venus con Freia, antigua diosa germana de la bellezaDa se dice day en ingls y tag en alemn

    Los das en Castellano, Valenciano y Francs

    martes mercredi dijous domingo mircoles mardi divendres jueves dilluns vendredi dimecres

    dissabte sbado diumenge lundi dimarts viernes jeudi dimanche lunes samedi

  • 7/22/2019 DOSSIER LATN I

    9/84

    Departamento de Latn 2012-2013

    Los das en Gallego e Italiano

    xoves luns sabato martes venerd marted venres domingo luned mrcores mercoled sbado

    gioved domnica

    Los das en Ingls y Alemn

    Tuesday Freitag Monday Sunday Montag Dienstag Wednesday Samstag Friday Thursday

    Donnerstag Saturday Sonntag

    Latn Lunaedies

    Martisdies

    Mercuriidies

    Iovisdies

    Venerisdies

    Saturnidies

    Solisdies

    Castell.Valen.ItalianoFrancsGallego

    InglsAlemnRumano

    3. De dnde era originario el pueblo indoeuropeo? En qu poca se cree que viviformando una nica comunidad?

    4. Qu es lo que demostr el lingista Franz Bopp? Cmo se denomina el mtodoempleado por Bopp? En qu consiste?

    5. Cules son las etapas que podemos distinguir en la historia del puebloindoeuropeo?

    6. Qu es el latn, considerado desde el punto de vista de su origen?7. Cul era la lengua hablada en las colonias del sur de Italia? Qu otra lengua se

    hablaba tambin en esa parte de Italia?8. Qu pueblos no indoeuropeos vivan al norte de la pennsula Itlica?9. Qu lenguas eran habladas en las colonias de Sicilia?10.Qu aspecto importante podemos destacar relativo al proceso de asimilacin del

    latn por parte de los distintos territorios del Imperio?11. Qu es el latn tardo? Y el latn humanstico?12. Qu se entiende por latn vulgar? Por qu razn resulta tan importante como el

    latn literario?13. Qu medidas tomaban los romanos a fin de romanizar un territorio concreto? De

    qu modo tales medidas afectaban a las lenguas autctonas?14. Qu caracterstica peculiar presentaba el latn vulgar hablado en todos los

    rincones del Imperio?15.Qu supuso, bajo el punto de vista lingstico, el fin del Imperio romano?16.Qu son las lenguas romnicas o romances?

  • 7/22/2019 DOSSIER LATN I

    10/84

    Departamento de Latn 2012-2013

    17.Relaciona correctamente las palabras de las tres columnas: la primera de ellascorresponde a distintos grupos lingsticos; la segunda, a lenguas antiguas y latercera, a lenguas modernas de la familia indoeuropea:itlicogriego

    clticoarmenioiliriohindi

    blticogermnicoeslavoirnico

    glicoantiguo blgaro

    vnetogticoavsticotraciooscosnscritomicnicoprusiano

    bengalarmenio moderno

    albanscatalnneerlandsletnmacedonioafganoirlandsgriego moderno

    18.Indica, Inea por lnea, cul es la lengua o dialecto romnico que no tienerelacin con los otros tres por lo que al grupo al que pertenece se refiere: lemosn, provenzal, francs, arans bable, leons, castellano, cataln occidental sardo, friulano, italiano, dlmata gallego, cataln oriental, aragons, portugus florentino: romano, rumano, veneciano

    FONTICA Y PROSODIA. EL ALFABETO LATINOEl alfabeto latino

    El alfabeto del latn procede del de los etruscos, pueblo hegemnico en la pennsulaItlica entre los siglos VIII y V a.c. Los etruscos lo haban tomado del alfabeto queusaban los griegos occidentales establecidos en Cumas, una de las colonias griegasms antiguas del sur de Italia. Constaba, en el perodo clsico, de 23 letras, dos deellas (y y z), aadidas tardamente para la transcripcin de vocablos tomados delgriego:

  • 7/22/2019 DOSSIER LATN I

    11/84

    Departamento de Latn 2012-2013

    VocalismoEl sistema voclico del latn es prcticamente idntico al del castellano: cincofonemas voclicos propiamente latinos (a, e, i, o, u) y uno proveniente del griego (y).Hay que indicar, sin embargo, que en realidad haba dos subsistemas o series

    paralelas de vocales largas y de vocales breves que se representaban con las mismasletras. En los libros de lengua, la cantidad larga se indica mediante el signo (-) encimade la vocal correspondiente, y la cantidad breve, mediante el signo ().Normas especficas de pronunciacin

    a: siempre es abierta y central (cast. pun,): casa, fama. e/o: siempre son medianas, ms bien cerradas que abiertas (cast. perro): ego,

    mos, res. i: puede ser vocal (cast. si): sitis, finis; o semiconsonante (cast. yogur): ius,

    maior. u: puede ser vocal (cast. pus): mus, ludus; semivocal (cast. cauto): laus, causa;

    o semiconsonante (cast. huerto): uir, uiuus. v: es una grafa convencional adoptada modernamente para sealar la u

    semiconsonntica: uinum, inuentum, uarius. y: (reproduccin latina de la psilon griega (u). Se pronuncia como la u

    francesa (fr. une, tu): perystilum, pyra.Diptongos latinos. En el perodo clsico, solo quedaban en latn tres diptongospropiamente dichos:ae (caelum, Caesar)oe (poena, moenia)au (taurus, aurum)Y tambin, eu en algunos monoslabos (neu, heu) y en trminos de origen griego(Europa).

    Consonantismo

    En la poca clsica, el latn tena los quince fonemas consonnticos que aparecen en elesquema:

  • 7/22/2019 DOSSIER LATN I

    12/84

    Departamento de Latn 2012-2013

    Normas especficas de pronunciacinc/g: siempre son oclusivas velares no aspiradas (cast. cabo, gato): genius, Gigantes,cerebrum, circus.h: es fricativa velar sorda, que seguramente se pronunciaba a modo de aspiracin

    muy suave. No se pronuncia: hora, trahere.x: representacin del grupo ks. Se pronuncia como la x castellana (cast. xilfono):exitus, examen.z: reproduccin latina de la zeta griega (). Se pronuncia como el grupo tz cataln(cat. setze): zona, zelus.s: siempre es sorda (cast. seso): solus, rosa.

    Las grafas doblesqu/gu: representacin de la labiovelar sorda (cast. cuestin) y sonora (cast. guante).Siempre suena la u: quattuor, unguentum.

    ch: transcripcin de la ji griega (). Se pronuncia como una k: chaos, chorus.ph: transcripcin de la fi griega (). Se pronuncia como una f: amphora, Pharos.th: transcripcin de la theta griega () . Se pronuncia como una t: theatrum, 12rax.ll, ss, mm,pp, gg, cc. etc.: siempre se trata de dos consonantes geminadas, exceptorr , que es la representacin de la vibrante mltiple (cast. erre): terra, error. Sepronuncian las dos: agger, accentus, uallum, passus, attentus.sp, st, sc: se trata de la S lquida. Se pronuncia como en ingls (spider, star) o enfrancs (sceptre): spes, studium, scamnum.

    Las normas de acentuacinTodas las palabras latinas, excepcin hecha de las proclticas y de las enclticas,tienen acento intensivo, que no se representa grficamente.La posicin del acento se rige por las normas siguientes:

    En latn no existen palabras agudas y el acento nunca recae ms all de laantepenltima slaba: ops,pons, urbs, sal, causa, Roma,poena,geltus

    Son llanas las palabras cuya penltima slaba es larga: Son esdrjulas las palabras cuya penltima slaba es breve:

  • 7/22/2019 DOSSIER LATN I

    13/84

    Departamento de Latn 2012-2013

  • 7/22/2019 DOSSIER LATN I

    14/84

    Departamento de Latn 2012-2013

    NOCIONES GENERALES DE MORFOLOGA

    1. Flexin y derivacin Flexin.

    Derivacin

    2. Palabras flexivas y no flexivas Palabra flexiva.

    Palabra no flexiva.

    3. Elementos de la palabra Raz

    Tema. Desinencia/s

    CATEGORAS GRAMATICALES

    1. La flexin nominal FUNCIONES DE LOS CASOS

    Nominativo

    El caso nominativo desempea las siguientes funciones en la oracin:

    a. Sujeto de un verbo en forma personal: Gallia est omnis divisa in partes tresb. Atributo con el verbo copulativo sum: Horum omnium fortissimi sunt Belgae.c. Complemento predicativo referido al Sujeto con un verbo distinto de sum:

    Vercingetorix rex ab suis appellatur.

  • 7/22/2019 DOSSIER LATN I

    15/84

    Departamento de Latn 2012-2013

    Vocativo

    Este caso sirve para llamar o dirigirse a alguien. Normalmente va entre comas.

    Acusativo

    El caso acusativo desempea las siguientes funciones en la oracin:

    a. COMPLEMENTO DIRECTO. Siempre aparecer cuando hay un verbo transitivo.Caesar aciem instruit.

    b. DOBLE ACUSATIVO

    Hay verbos, que por su caractersticas sintcticas, llevan dos acusativos. De todos modos,

    cada uno de ellos tiene una funcin distinta:;

    *CD+PVO: Galli Mercurium omnium artium inventores ferunt

    *CD+CCL: Caesar milites flumen transtulit

    *CI+CD:Magster pueros grammaticam docet

    c. COMPLEMENTO CIRCUNSTANCIALSiempre que haya un verbo intransitivo, cualquier acusativo que aparezca ser CC, ya que el

    CD no puede existir. Ahora bien, puede aparecer con preposicin (lo ms lgico) o sin ella

    cuando se trata de ciudades importantes (por ejemplo Romam).

    Genitivo

    El caso genitivo funciona bsicamente como un complemento del nombre, con una idea de

    limitacin o restriccin. A partir de esta funcin se extiende a complementar a determinados

    verbos y adjetivos relacionados con ellos.

    Dativo

    El caso dativo funciona bsicamente sealando la persona o cosa interesada en la accinverbal, el destinatario de dicha accin, o complemento indirecto. En muchas ocasiones se

    confunden dativo y genitivo, o dativo y ablativo. Pues bien, siempre ser dativo si el verbo

    requiere, necesita un destinatario de dicha accin. Por ejemplo: envi una carta a mi abuela.

    Es evidente que el verbo enviar requiere un destinatario del CD (dicha carta).

    Ablativo

    El caso ablativo funciona bsicamente sealando el punto de partida de la accin verbal, es

    decir, como un complemento circunstancial de lugar de donde. A esta funcin primitiva

    originaria se aadi posteriormente las de otros dos casos indoeuropeos: instrumental-sociativo (CC de instrumento y CC de compaa) y el locativo (CC lugar y tiempo).

  • 7/22/2019 DOSSIER LATN I

    16/84

    Departamento de Latn 2012-2013

    Hay otras funciones derivadas del ablativo:

    -ABLATIVO DE COMPARACIN: se utiliza como segundo trmino de una comparacin sin

    quam. Nihil est bello civili miserius.

    -ABLATIVO AGENTE: se usa con la voz pasiva y lleva preposicin a/ab con personas.Exercitus L. Casii consulis antea ab Helvetiis pulsus erat.

    Nmero.

    Gnero.

    2. La flexin verbal Persona.

    Nmero.

    Tiempo.

    Modo.

    Aspecto.

    1 DECLINACINagricola, -ae.ancilla, -ae.poeta, -ae.puella, -ae.grammatica, -ae.cometa, -ae.insula, -ae.

    iustitia, -ae.laetitia, -ae.

    causa, -aecopia, -aecopiae, -arumfortuna, -aelittera, -aenatura, -aeprovincia, -ae

    terra, -aeamicitia, -ae

    aqua, -aeara, -aedea, deaecura, -aeiniuria, -aesententia, -aevia, -ae

    fama, -aefilia, -ae

  • 7/22/2019 DOSSIER LATN I

    17/84

    Departamento de Latn 2012-2013

    2 DECLINACIN

    domus, -iliber, -ilocus, -i

    captivus, -iparasitus, -ianimus, -ideus, -ipopulus, -i (f)servus, -ilegatus, -ipuer, -itribunus, -i

    magister, -tri

    fagus, -i (f)ulmus, -i (f)laurus, i (f)

    amicus, -igladius, -iiliberi, -orummorbus, -iequus, -imundus, -inumerus, -iannus, -ivir, -i

    consilium, -ii

    imperium, -iipericulum, -iauxilium, -ii

    caelum, -idonum, -ipraesidium, -iiverbum, -i

    beneficium, -iivitium, -iipretium, -iicastra, -orumoppidum, -i

    regnum, -i

    ADJETIVOS DE LA 1 CLASE

    barbarus, -a, -umcartus, -a, -umdubius, -a, -umlber, -a, -um

    incertus, -a, -umprimus, -a, -umpatrius, -a, -umregius, -a, -um

    imbrifer, -a, -umingratus, -a, -umpublicus, -a, -umpiger, -gra, -grum

    CONCORDANCIA 1 Y 2

    ancilla, -ae piger, -gra, -grum

    locus, -i altus, -a, -umauxilium, -ii publicus, -a, -umliber, -i probus, -a, -umdonum, -i socius, -a, -um

    poeta, -ae (m) doctus, -a, -umpraesidium, -ii summus, -a, -umcaptivus, -i alienus, -a, -umverbum, -i superus, -a, -umpopulus, -i (f) paucus, -a, -umlegatus, -i alius, -a, -umpretium, -ii alter, -a, -umpuella, -ae pestifer, -a, -umdomus, -i (f) parvus, -a, -um

    agricola, -ae (m) bonus, -a, -um

    grammatica, -ae longus, -a, -umparasitus, -i ceterus, -a, -umcometa, -ae meritorius, -a, -uminsula, -ae magnus, -a, -umanimus, -i clarus, -a, -um

    iustitia, -ae. malus, -a, -umdeus, -i pulcher,-chra,-chrumregnum, -i dignus, -a, -umlaetitia, -ae. multus, -a, -um

    beneficium, -ii tantus, -a, -umservus, -i humanus, -a, -umcaelum, -i honestus, -a, -umcausa, -ae novus, -a, -umvitium, -ii totus, -a, -um

    puer, -i verus, -a, -um

  • 7/22/2019 DOSSIER LATN I

    18/84

    Departamento de Latn 2012-2013

    3 DECLINACIN

    aedes, -is. f:aetas, -tatis f

    agger, -eris. m:agmen, -inis. n:altar, -is.n:amor, -oris. m:animal, -alis. n:apis, -is. f:ars, artis. f:arx, arcis. f:auctoritas, -atis. f:

    auris, -is. f:avis, -is. f:caedes, -is. f:calcar, -is. n:canis, -is. m:caput, capitis. n:carmen, -inis. n:cinis, -eris. m/f:civis, -is. m:civitas, -atis. f:clamor, -is. m:classis, -is. f:clavis, -is. f:cognomen, -inis. n:cohors, -ortis. f:

    collis, -is. f:ops, opis. f:

    opus, -eris. n:oratio, -onis. f:orbis, -is. f:os, oris. n:ovile, -is. n:parens, -entis. m:pars, partis. f:pastor, -oris. m:pater, -tris. m:

    pax, pacis. f:pectus, -oris. n:pes, pedis. m:piscis, -is. m:plebs, plebis. f:pondus, -eris. n:pons, -ntis. m:potestas, -atis. f:praenomen, -inis. n:prex, precis. f:princeps, -ipis. m:regio, -onis. f:rete, -is. n:rex, regis. m:sacerdos, -otis. m:

    salus, -utis. f:scelus, -eris. n:

    sedes, -is. f:senator, -oris. m:senectus, -utis. f:senex, senis. m:societas, -atis. f:sol, solis. m:soror. -oris. f:tellus, -uris,. n:tempestas, -atis. f:

    tempus, -oris. n:terror,-oris. m:timor, -is, m:turris, -is. f:urbs, urbis. f:uxor, -oris. f:vallis, -is. m:ver, veris. n:victor, -oris. m:virgo, -inis. f:virtus, -utis. f:vis, -is. f:vulnus, -eris. n:

    ADJETIVOS DE LA 2 CLASE

    acer, acris, acre:

    brevis, -e:

    ingens, -entis:

  • 7/22/2019 DOSSIER LATN I

    19/84

    Departamento de Latn 2012-2013

    audax, -acis:

    *dives, -itis:

    CONCORDANCIA 3

    aedes, -is. f: communis, -e:aetas, -tatis f anceps, -ipis:agger, -eris. m: capax, -acis:agmen, -inis. n: celer, -eris, -ere:altar, -is.n: civilis, -e:amor, -oris. m: difficilis, -e:

    animal, -alis. n: docilis, -e:apis, -is. f: dulcis, -e:ars, artis. f: facilis, -e:arx, arcis. f: fatalis, -e:auctoritas, -atis. f: felix, -icis:auris, -is. f: fidelis, -e:avis, -is. f: ferox, -ocis:caedes, -is. f: fortis, -e:calcar, -is. n: frecuens, -entis:canis, -is. m: gravis, -e:caput, capitis. n: hostilis, -e:carmen, -inis. n: *pauper, pauperis:cinis, -eris. m/f: imprudens, -ntis:civis, -is. m: inanis, -e:civitas, -atis. f: ingens, -entis:clamor, -is. m: iuvenis, -e:

    classis, -is. f: *interior, -is:clavis, -is. f: levis, -e:cognomen, -inis. n: loquax, -acis:cohors, -ortis. f: militaris, -e:collis, -is. f: mobilis, -e:ops, opis. f: amans, -ntis:

    oratio, -onis. f: nobilis, -e:orbis, -is. f: prudens, -ntis:os, oris. n: rapax, -acis:ovile, -is. n: recens, -entis:parens, -entis. m: rudis, -e:pars, partis. f: sapiens, -ntis:pastor, -oris. m: talis, -e:pater, -tris. m: similis, -e:pax, pacis. f: tristis, -e:pectus, -oris. n: tenuis, -e:pes, pedis. m: *uber, -eris:piscis, -is. m: turpis, -e:plebs, plebis. f: celeber, -bris, -brepondus, -eris. n: utilis, -epons, -ntis. m: *vetus, -eris:sacerdos, -otis. m: vilis, -e

    :

    4 Y 5 DECLINACIN

    casus, -us

    consulatus, -us

    cornu, -us

    domus, -us

    equitatus, -us

    mpetus, -us

    manus, -us

    genu, -us

    senatus, -us

    vultus, -us

    dies, -ei

    materies, .ei

    res, rei

    luxuries, -ei

  • 7/22/2019 DOSSIER LATN I

    20/84

    Departamento de Latn 2012-2013

    CONCORDANCIA

    ancilla, -ae hostilis, -e:locus, -i communis, -e:

    auxilium, -ii anceps, -ipis:liber, -i capax, -acisdonum, -i socius, -a, -umpoeta, -ae (m) celer, -eris, -ere:praesidium, -ii civilis, -e:captivus, -i difficilis, -everbum, -i docilis, -epopulus, -i (f) dulcis, -elegatus, -i facilis, -e

    pretium, -ii alter, -a, -umpuella, -ae pestifer, -a, -umdomus, -i (f) parvus, -a, -umagricola, -ae (m) bonus, -a, -umgrammatica, -ae fatalis, -eparasitus, -i felix, -iciscometa, -ae fidelis, -e:insula, -ae ferox, -ocisanimus, -i fortis, -eiustitia, -ae. frecuens, -entiscanis, -is. m pulcher,-chra,-chrumcaput, capitis. n: dignus, -a, -umcarmen, -inis. n: multus, -a, -umcinis, -eris. m/f: tantus, -a, -umcivis, -is. m: humanus, -a, -umcivitas, -atis. f: honestus, -a, -um

    causa, -ae iuvenis, -evitium, -ii totus, -a, -um

    puer, -i verus, -a, -umaedes, -is. f: altus, -a, -umaetas, -tatis f publicus, -a, -umagger, -eris. m: probus, -a, -um:agmen, -inis. n: doctus, -a, -umaltar, -is.n: summus, -a, -umamor, -oris. m: alienus, -a, -um:animal, -alis. n: superus, -a, -um:apis, -is. f: paucus, -a, -um:

    ars, artis. f: alius, -a, -um:arx, arcis. f: longus, -a, -um:auctoritas, -atis. f: ceterus, -a, -um:auris, -is. f: meritorius, -a, -umavis, -is. f: magnus, -a, -um:caedes, -is. f: clarus, -a, -um:calcar, -is. n: malus, -a, -um:deus, -i: gravis, -e:regnum, -i piger, -gra, -grumlaetitia, -ae. *pauper, pauperis:

    beneficium, -ii imprudens, -ntis:servus, -i inanis, -e:caelum, -i ingens, -entis:clamor, -is. m: novus, -a, -um:

  • 7/22/2019 DOSSIER LATN I

    21/84

    Departamento de Latn 2012-2013

    FRASES Y TEXTOS

    Anlisis sintctico y traduccin de las siguientes oraciones:

    1. Regina fabulam audit.

    2. Agricola in agro erat.

    3. Nos hastam habemus.

    4. PuelIa libros grammaticae legit.

    5. Multi agricolae in urbe permanebant.

    6. Tu multos amicos habes.

    7. Habeo hoc donum tibi.

    8. Milites in urbem ibant.

    9. Nautae naves habebant.

    10. Puellae fabulas amant.

    11. Pecuniam nostram semper habemus.

    12. Milites exercitum Troiae in flumine audiunt.

    13. Hi homines numquam inimicos habebant.

    14. Pater filios suos amat.

    15. Dominus servos bonos non habet.

    16. Concilia deorum omnes audimus.

    17. Habebat oppidum militibus tuis.

    18. Hi homines bellum civile amabunt.

    19. Dominus praemia servo suo habet.

    20. In agro cum amicis sum.

    21. Exercitus Romanus clamorem ex urbe audiebat.

    22. Librum poetae non legis.

    23. Senatus orationem Ciceronis audiet.

    24. Consules huius urbis optimi sunt.

    25. Oraculum deorum ipse audit.

    26. Plebs nova e populis finitimis Romam veniebat.

  • 7/22/2019 DOSSIER LATN I

    22/84

    Departamento de Latn 2012-2013

    27. Hi clari homines sententias tuas defendebant.

    28. Alia aedificia forum romanum ornabant.

    29. Hodie eas res videmus.

    30. Tibi eas historias narravit.

    31. Dei testes harum rerum sunt.

    32. lIle cum patre suo ad urbem veniret.

    33. Parientes suae filiae dotem dabant.

    34. Mater omnes res filiis parabat.

    35. Meas nuptias in urbe celebrabo.

    36. Cum magnis clamoribus veniunt.

    37. Hora tarda hominibus pigris est.

    38. Dux tribuno iussum iubet.

    39. Caesar summum pontem ascenderet.

    40. Dux militem cum telo vulnerabat.

    41. Equitatus hostium proelium committet.

    42. Milites Romani in arce cum Gallis bellum faciebant.

    43. Romani cum Sabinis in bello pugnant.

    44. Albani ad exercitum Romanum legatos mittebant.

    45. Romani in agro Albano acria proelia faciunt.

    46 Romulus multa facta optima fecit.

    47. Romani laeti victorias celebrabant.

    48. Cum altis muris urbem muniet.

    49. Romulus multos annos inter Romanos solus regnabit.

    50. Romanum imperium a Romulo exordium habet.

    51. Tu laetus mala nostra rides.

    52. Dux exercitum ad castra perducit

    53. Ille deo similis erat

    54. Te tristem video.

  • 7/22/2019 DOSSIER LATN I

    23/84

    Departamento de Latn 2012-2013

    55. Numquam divitias deo roges.

    56. Dux equitum magnam partem flumen transducet.

    57. Legio Antonium hostem iudicabit.

    58. Catilina iuventutem mala facinora edocebat.

    59. Satis divitiarum habeo.

    60. Iuvenes caedis obliviscuntur.

    61. In rebus duns audacia necessaria est.

    62. Naturalis tenebrarum metus est.

    63. Pater finem pugnae imponit.

    64. Nomen mihi Petrus est.

    65. Miles praesidium in castris relinquit.

    66. Haec insula vicina Graeciae est.

    67. Nos praemium pudori damus.

    68. Flamma fumo proxima est.

    69. Auxilia vobis sunt.

    70. Pompeius classi praeerat.

    Passiva

    917. In horreis triticum et hordeum ab agricolis seruatur

    918. Patria a magistratibus regitur et a poetis laudatur

    919. In siluis altae arbores uento agitantur

    920. C. Caesar et M. Pompeius consules a populo creantur

    921. Ab sapientes homines omnia recte ac diligenter faciuntur

    922. In hostium castris multae tabulae a legatis inuentae sunt

    923. Imperator ab hostibus uictus est et in urbem ductus est

    924. His temporibus multa bella a Romanis facta sunt

  • 7/22/2019 DOSSIER LATN I

    24/84

    Departamento de Latn 2012-2013

    925. Legiones a Caesare collocatae sunt in hibernis

    926. Nunquam sine pugna milites Romani ab hostibus uicti sunt

    927. Ciuitates ab hostium exercitu oppugnabuntur

    928. In publicis caerimoniis imago solis a sacerdotibus ferebatur

    929. Fontium et montium numina ab incolis poetisque colebantur

    930. Proserpina a Plutone rapta est et in inferos eam duxit

    931. Rex Darius contra Graecos amicum suum misit, sed eius exercitus a Graecis

    deletus est

    932. Bello Punico secundo Regulus a Poenis captus est

    933. Acies inimicorum impetu militum fracta est

    934. Naues in ponto uento agitantur, sed in portu tutae manent

    935. Saguntum ab Hannibale capta est, Numantia a Romanis

    936. Iouis fratres a Saturno uorati erant

    937. Prometheus uinctus erat a deo Ioue in monte Caucaso ferreis catenis

    938. Imperator uictus est ab hostibus; postea ducitur in urbem

    939. Tela de muro iacta sunt a militibus

    940. Claudius imperator ueneno necatus est

    941. Totum templum flammis consumptum est

    942. Equites pulsi sunt a pedibus

    943. Maxima debetur puero reuerentia

    944. Omnes ducimur ad cognitionis et scientiae cupiditatem

    945. Amicus certus in re incerta cernitur

  • 7/22/2019 DOSSIER LATN I

    25/84

    Departamento de Latn 2012-2013

    946. Verborum lenitate tristitia mitigatur

    947. Habetur ab omnibus homo bonus ac probus

    948. Nihil ira, sed mansuetudine facitur

    Relatiuum

    766. Scriptor librum scribit in quo bellum in Hispanos narrabit

    767. Videt hominem quem omnes Marcum appellabant

    768. Videant hominem quem heri in horto uideo

    769. Verba mea de quibus iam tibi scribo in Ciceronis libro sunt

    770. Dicunt carmen quod mihi componis tenerum atque formosum esse

    771. Milites omnes quos dux secum trahit in urbem mittunt

    772. Dicere quae dicis malum est

    773. Illa pars urbis ab hostibus tenebatur quam nostri milites iam ceperant

    774. Gallia diuiditur in partes tres quarum unam Belgae incolunt

    775. Hostes ad senatum legatos quos uidemus mittebant

    776. Legiones Romanae saepe in eas regiones quas hostes tenebant profectae sunt

    777. Post bellum senatus plebi auxilium quod petitum erat dedit

    778. Opera magna illius imperatoris in libro de quo omnes loquebantur scripta erant

    779. Poetae multi, quorum nomen tempus deleuit, carmina scripserunt pulcherrima

    780. Nidos, quos ad fluminis ripas columbae fecerant, uentus deleuit

    781. Graecorum oratorum clarissimi sunt ii qui Demosthenem imitant

    782. Arbores serit senex quarum fructus non uidebit

  • 7/22/2019 DOSSIER LATN I

    26/84

    Departamento de Latn 2012-2013

    783. Xerxes omnes sacerdotes, qui in urbe Atheniensium manserant, necauit

    ciuitatemque incendio deleuit

    784. Sculptor Mineruae simulacrum fecit quo templum ornauit quod Athenienses illi

    deae sacrauerant

    785. Interim ad eum legati uenerunt quibus imperator responderat

    786. Omnes qui aderant magno fletu auxilium a Caesare petebant

    787. Centuriones praemisit qui locum cognoscebant

    788. Caesar exploratores misit qui hostium consilia cognoscebant

    789. Omnia quae dixistis ab inimicis audita sunt

    790. Pater et mater qui profecti erant in urbem reuerti sunt

    791. Milites in flumine pontes fecerunt, quorum magna pars ab hostibus capta est

    792. Caesar moratus est in castris quibus milites morati erant

    793. Inuenerunt latrones quibus pecuniam dederant

    794. Hoc est argumentum quod tibi magister dedit

    Infinitivum

    455. Dux epistulam statim scribi iussit

    456. Plebs leges consulis per tribunos confirmare potest

    457. Consulis uxor tabulam frangere non potuit

    458. Inter densas arbores uenator praedas spectare poterat

    459. Comitia Pontificem Maximum eligere non poterant

    460. In Italiam ire cum Iuliae amicis non poteramus

    461. Piratae uitam probam et modestam agricolarum amare non poterant

  • 7/22/2019 DOSSIER LATN I

    27/84

    Departamento de Latn 2012-2013

    462. Omnis homo bona quaerit, sed non semper inuenire potest

    463. Homines in theatro ridere solent

    464. Intellexit Caesar hostium copias ad castra appropinquare

    465. Nuntiauerunt centurioni Caesarem in oppido esse

    466. Confirmat legio se paratam ad bellum semper fuisse

    467. Affirmamus libertatem ac amorem maximum hominibus esse bonum

    468. Respondent consules se nunquam nihil mali fecisse

    469. Puto leges ad hominum uitam necessarias esse

    470. Animaduertit Caesar primam legionem paucos homines habere

    471. Dicunt milites Caesarem bonum fuisse imperatorem

    472. Scimus omnes medicos aegrotam puellam curauisse

    473. Narrat Cicero Laelium sermonem uobis de amicita exposuisse

    474. Dicis hodie librum Ciceronis de senectute a Marco exponi

    475. Narrant scriptores Germanos cum Romanis pacem fecisse

    476. Dixerunt mihi Claudium et Marcum hodie consules creari

    477. Dicunt poetas multas fabulas narrare iocosas

    478. Te iubet a patria discedere Caesaris ira

    479. Iussit Caesar hostes ad se duci

    480. Legati Caesari nuntiauerunt Ariouistum cum omnibus copiis appropinquare

    481. Caesar legatis dicit se amicos defendere

    482. Multos affirmabant gladiatores in circo necari

  • 7/22/2019 DOSSIER LATN I

    28/84

    Departamento de Latn 2012-2013

    483. Credebant nostri milites equites castra non cepisse

    484. Petrus amicum Claudiae uidere non poterat

    485. Errare humanum est, sed boni esse possunt uiri

    486. Te in Italiam ire cum Iuliae amicis non oportet

    487. Putabant Romani Ciceronem inter Romanos scriptores maximum fuisse

    488. Clamabat ille miser se ciuem esse Romanum

    489. Caesar partem prouinciae incursionibus hostium uastari audiebat

    490. Caesar iussit obsides ad certam diem ad se dari

    491. Nuntiatur Caesari tres partes copiarum flumen traduxisse

    492. Omnes homines bona quaerunt, sed non semper ea inuenire possunt

    493. Inimicos amare non omnibus placet

    494. Iuuenile uitium est regere non posse impetum

    495. Difficile est saturas non scribere

    496. Dixit latro se aurum non arripuisse

    497. Oportet consules legiones ducere

    498. Mihi nuntiauit miles centurionem mandata non fecisse

    499. Tibi dixit tribunus a militibus mandata non faci.

    Participium

    1110. Lucius incerto uultu pauens ad templum adcurrit

    1111. Flumen est fluens aqua

    1112. Graeci Miltiadis auctoritate impulsi copias ex urbe eduxerunt

  • 7/22/2019 DOSSIER LATN I

    29/84

    Departamento de Latn 2012-2013

    1113. Iucunda est memoria praeteritorum malorum

    1114. Graecia capta ferum uictorem cepit

    1115. Milites oppugnantes castra terrent fugientium agmen

    1116. Vrbem captam Romanorum hostes deleuerunt

    1117. Equites flumen transgressi cum hostium equitatu proelium commiserunt

    1118. P. Scipio Numantiam obsessam diu fame cepit

    1119. Hasdrubal, frater Hannibalis, ex Hispania profectus cum ingentibus copiis, in

    Italiam peruenit

    1120. Milites Caesaris perterriti uirtute equitum uagabantur

    1121. Cicero, consul factus, Sergii Catilinae coniurationem constantia curaque

    patefecit

    1122. Romani semper appetentes gloriae et laudis fuerunt

    1123. Inuidimus hominibus ridentibus

    1124. Principes ciuitatum se omnes flentes ad Caesaris pedes proiecerunt

    1125. Post reges expulsos, consules a populo creati sunt

    1126. Corpora militum mortuorum magno honore a comitibus sepeliuntur

    1127. Factam a me domum deleuerunt

    1128. Nihil difficile est homini ueritatem amanti

    1129. Egressi ex oppido, milites affirmauerunt se nunquam hostes necaturos

    1130. Intellegebant milites oppugnantes imperatorem ab hostibus captum esse

    1131. Equites, dicentes pedites flumen transire non potuisse, uicos deleuerunt quos

    ceperant

    1132. Pacis condiciones hostibus uictis durae fuerunt

  • 7/22/2019 DOSSIER LATN I

    30/84

    Departamento de Latn 2012-2013

    1133. Dux, misericordia motus, ueniam hostibus dedit

    1134. Hominibus laborantibus fortuna fauet

    1135. Hostes, copias nostras uidentes, omnibus suis relictis, terga uerterunt

    1136. Miles ad domum regrediens patrem inuenerat

    1137. Eum laborantem in agro inuenit

    1138. Tantis excitati praemiis multi sua sponte in disciplinam conueniunt

    1139. Milites, telis hostium uulnerati, ad castra regressi sunt

    1140. Agna lupos audit circum stabula frementes

    1141. Pueri timebant canem uehementer latrantem

    1142. In medio atrio sedebat pontifex maximus, togam splendidam gerens

    1143. Statuae deorum, ex auro factae, ad templum portabantur

    1144. Duos elephantos uideo per uiam procedentes

    1145. Dux, milites hortatus, principia intrauit

    1146. Puer, pugnantium clamore perterritus, fugit

    1147. Romani urbem captam incenderunt

    1148. Iuuenem, hasta uulneratum, ad medicum duximus

    1149. Amico ex Italia discedenti centum denarios dedi

    1150. Ab imperatore ipso laudata, risit

    1151. Ab amicis incitatus, in Circo Maximo certauit

    1051. Boudicca regina, Britanni rebellionem contra Romanos fecerunt

    1052. Milites, positis scalis, muros ascendunt

  • 7/22/2019 DOSSIER LATN I

    31/84

    Departamento de Latn 2012-2013

    1053. His rebus cognitis, Caesar consilium cepit ex loci natura

    1054. Eo tumulto nuntiato, Marcellinus cohores quattuor nostris in planitie

    pugnantibus ex castris miserat

    1055. Commiso proelio, hostes Romanorum impetum non sustinuerunt

    1056. His constitutis rebus, signo iam profectionis dato, Pompeius ex eo loco copias

    eduxit

    1057. Coniuncto exercitu, Caesar Gomphos peruenit, quod est oppidum primum

    Thesaliae uenientibus ab Epiro

    1058. Omni spe salutis amissa, milites hostibus arma tradunt

    1059. Re frumentaria comparata equitibusque delectis, iter in ea loca facere coepit

    1060. His nuntiis acceptis, Galba sententias quaerere coepit

    1061. His rebus cognitis, dux legiones equitatumque uocari atque in itinere resistere

    iubet

    1062. Me ueniente domi canes latrauerunt

    1063. Hostibus appropinquantibus, senatus Cincinnato nuntiauit eum dictatorem

    factum esse

    1064. Armis populo datis, omnes ciues pollicentur se semper rem publicam

    defensuros

    1065. Acceptis senatus litteris, praetores imperauerunt ut nouae legiones in Hispania

    conscriberentur

    1066. Spe salutis omni amissa, milites qui pugnauerant se dederunt

    1067. Hac oratione pronuntiata, qui in foro aderant dixerunt consules iam a senatu in

    Galliam missos esse

    1068. Capto oppido, omnes mulieres animaduertunt hostes id deleturos

    1069. His rebus comparatis, Catilina consulatum petebat

  • 7/22/2019 DOSSIER LATN I

    32/84

    Departamento de Latn 2012-2013

    1070. Comitiis habitis, consules declarantur M. Tullius et C. Antonius

    1071. Germani, desperata expugnatione castrorum, trans Rhenum se receperunt

    1072. Germani, post tergum clamore audito, armis abiectis signisque militaribusrelictis, se ex castris eiecerunt atque ibi perierunt, oppressi ui fluminis

    ANTIGUOS DIOSES ROMANOS

    Initio Romani, genus agricolarum, ruda numina invocaverant. Invocabant enim

    Iovem, numen caeli et fulminis, Martem, dominum hiemis et tempestatis; Saturnum,

    auctorem sementis et agrorum; Terminum, custodem limitum suorum; Silvanum,

    deum silvarum nemorumque, Cererem, deam frugum et herbarum; Venerem,

    dominam florum, Palem, propitiam pecori pastoribusque. Postea Romani deorumnomina novis fabulis auxerunt atque imprimis appellaverunt Iovem hominum

    deorumque patrem et postremo Tarquinius Superbus, romanorum ultimus rex, in

    monte Capitolio Iovi Optimo Maximo templum magnificum aedificavit.

    TESEO Y EL MINOTAURO

    Antiquis temporibus erat in insula Creta horrendum monstrum, Minotaurus nomine.

    Monstrum habebat caput tauri in humano corpore atque in Labyrintho habitabat.

    Labyrinthus erat magnificum aedificium unde homines exire nesciebant, nam multaeviae flexae faciebant errorem. In Labyrintho rex Minos Minotaurum hominibus vivis

    alebat. Itaque Athenienses multos pueros multasque puellas quotannis in Cretam

    mittere debebant atque monstrum saevum omnes avide vorabat. Minos, Cretae rex

    atque Minotauri pater, paucis annis antea magno bello Athenas vicerat. Victor non

    solum magnam pecuniam, sed etiam multos obsides ab Atheniensibus quotannis

    flagitabat atque obsidibus Minotaurum alebat. Sed Theseus, Athenarum regis filius,

    Minotaurum occidere constituit. Itaque cum obsidibus in Cretam pervenit. Cretae rex

    filiam pulchram quoque habebat, Ariadna nomine. Ariadna, magno amore Theseicapta, Theseum servare constituit. Itaque Theseo longum filum dedit ut certam viam

    ad portam Labyrinthi invenire posset. Theseus in Labyrinthum intravit atque

    Minotaurum post longam pugnam gladio occidit. Deinde auxilio fili ad portam

    Labyrinthi facile pervenit atque e Labyrintho evasit. Ita Athenienses obsides a

    saevitia monstri liberavit. Ariadna cum Theseo e Creta, patria sua, evasit, sed

    Theseus nocte in insula Naxo Ariadnam reliquit atque in patriam suam navigavit.

    Mane Ariadna, e somno excitata, Theseum in litore frustra quaesivit, multisque cum

    lacrimis frustra vocabat, dum capillos vestemque scindebat maesta atque magna

  • 7/22/2019 DOSSIER LATN I

    33/84

    Departamento de Latn 2012-2013

    aegritudine afflicta. Tunc Bacchus deus in insulam Naxum venit atque Ariadnam a

    solitudine ac periculis liberavit. Postquam Theseus Ariadnam in litore deseruit ad

    patriam vento secundo laetus navigabat. Aegeus, Thesei pater Athenarumque rex, de

    altis saxis in mare prospiciebat, nam filium suum anxius opperiebatur. Iam Theseus

    patriae suae litoribus appropinquabat, cum pater Aegeus atra vela navigii conspexit.Theseus enim non mutaverat atra vela candidis velis ut victoriam nuntiarent. Itaque

    Aegeus pater mortem filii ex atro colore velorum putavit atque dolore amens sta- tim

    de alto saxo in mare se proiecit. Ex eo tempore Graeci mare, ubi Aegeus mortem

    invenit,"mare Aegeum" nominaverunt. Post Aegei mortem, Theseus rex Athenarum

    fuit multosque per annos magna sapientia patriam suam rexit.

    NIOBE

    Cum aliquando mulieres Tebanae Latonae, Apollinis et Dianae matri, sacrificium

    facerent, Nioba, Tebanorum regina, eas vituperavit et: "Cur -inquit- mihi sacrificia

    non facitis? Cur Latonam mihi anteponitis? Ego septem filias septemque filios habeo;

    Latona autem tantum unum filium unamque filiam habet".Mulieres sacrificia

    omittunt. Tunc Latona liberos suos oravit ut superbiam Niobae vindicarent.Illi

    precribus matris statim paruerunt. Apollo omnes Niobae filios suis sagittis interfecit.

    Misera mater suo corpore filias suas tegere cupiebat, sed Diana septem sorores

    sagittis necavit. Inter filios et filias exanimes resedit Nioba. Ventus capillos suos non

    movet, in ore color est sine sanguine, oculi immoti manent, tota rigida sedet.

    Misericordia deorum in saxum mutata est. Tamen perpetuo flet. Vento in montis

    Sipyli verticem rapta est. Ibi fixa in montis cacumine linquitur et saxa etiam nunc

    Niobae lacrimas manant.

    DDALO E ICARO

    Daedalus, vir magni ingenii, in insula Creta exsulabat. Ibi Cretae tyrannus Daedalohospitium praebuit, atque Daedalus magnum Labyrinthum tyranno aedificavit. Sed

    postea tyrannus Daedalum cum filio in Labyrintho inclusit. Tunc Daedalus alas

    pinnis et cera fecit et umeris aptavit. Deinde cum filio evolavit. Puer alas in caelo

    agitabat, sed alarum cera liquescit et miser puer in undas cadit. Interea Daedalus in

    Italiam venit et in pulchro templo alas deis dedicavit.

  • 7/22/2019 DOSSIER LATN I

    34/84

    Departamento de Latn 2012-2013

    ORFEO Y EURIDICE

    Orpheus poeta feras etiam cantu suo domabat atque magna saxa lyrae suavitate

    movebat. Eurydicam, pulchram feminam, in matrimonio habebat multumque

    amabat. Orpheus beatus erat, sed vipera Eurydicam in prato mordet suoque venenopropere necat. Eurydica in Inferos, mortuorum magna regna, descendit. Orpheus in

    Inferos venit atque inter mortuorum umbras quaerebat Eurydicam suam. Postremo

    etiam Proserpinam, Inferorum deam regnamque, suis verbis canoris movit.

    Proserpina dea Eurydicam Orpheo reddit. Iam Orpheus Eurydicam ex Inferis in

    terras secum ducebat laetusque erat. Orpheus ad Inferos respicere non debebat, sed,

    magna cura motus, ad Inferos respexit. Tunc Eurydica in Inferos rursus descendit

    atque in Inferis perpetuo mansit.

    EL RAPTO DE PROSERPINA

    Siciliae insulae incolae ceteraeque gentes antiquae Cererem, frumenti frugumque

    deam, Proserpinamque, filiam Iovis et Cereris, magno amore colebant. Insula Sicilia

    Cereri Proserpinaeque sacrata erat. In media insula est lacus et circa lacum lucus

    amoenus. Humida terra varios flores gignit et hoc loco perpetuum ver est. Ibi

    Proserpina a Plutone, qui sub terris apud Inferos regnabat, in nemore prope urbem

    Hennam sito, rapta est. Pluto Proserpinam in Inferos, suam reginam, secum duxit.

    Interea Ceres, cum filiam suam frustra quaereret, tandem taedas ignibus, qui ex

    Aetnae vertice erumpunt, inflammavit omnesque terras maesta peragravit. Noctu

    flammiferas taedas gerebat; cum sol cetera sidera fugaverat, suam filiam rursus

    quaerebat. Tandem Iuppiter, Cereris precibus fatigatus,fratri Plutoni iussit ut

    Proserpinam ex Inferis dimitteret. Risit Inferorum rex, at Iovis mandatis paruit.

    Statim Proserpinam ad se vocavit ac sic hortatus est: "i, Proserpina, ad matrem. Noli

    maerere. Tibi inter inmortales bonus vir ero. Ego Iovis frater sum. Huc cum rursusveneris, omnibus imperabis."

    Proserpina gaudio exsultans in currum conscendit. Mercurius deus equos agitavit:

    neque montes neque valles equorum cursum tardaverunt. Ut Ceres, quae ante

    templum maesta sedebat, currum vidit, accurrit. Proserpina etiam matri obviam

    cucurrit. Mater filiam longo amplexu tenet totumque diem a doloribus requievit

    matris et filiae animus. Postea Proserpina partem anni apud Inferos cum Plutone, at

    alteram partem in terris cum matre sua vixit. Ibi flava Ceres mortales vertere ferro

    terram docuit, cum iam victum eis silvae negarent.

  • 7/22/2019 DOSSIER LATN I

    35/84

    Departamento de Latn 2012-2013

    ORIGENES DE ROMA

    Per decem annos Graeci cum Troianis pugnaverunt quia Paris, filius Troianorum

    regis, rapuerat Helenam, uxorem Menelai, regis Spartanorum. Graeci Troiam saepe

    oppugnaverant, sed oppidum expugnare non potuerant. Graeci magnum equumligneum fecerunt. Multi viri armati intus latebant. Equus ante portas Troiae

    collocatus est, sicut donum deae Minervae. Graeci autem deponere arma

    simulaverunt atque in insulam Tenedum, proximam Troiae, navigaverunt.

    Dei inmortales Troianos deseruerant. Troiani, igitur, crediderunt dolis Graecorum.

    Moenia aperuerunt atque magnus equus intra moenia acceptus est. Noctu Graeci in

    equo occultati liberati sunt. Socii eorum redierunt atque Troiam incenderunt.

    Iam tota urbs flagrabat. Iuppiter pium Aeneam monuit: Salutem quaere, fuge, etPenates Troiae in alienas terras porta. Aeneas imperio Iovis paruit et suos deosque

    Penates in naves imposuit.

    Venti ad insulam Delum naves gesserunt, ubi deus Apollo semper cultus erat pie.

    Aeneas enim consulere potuit deum. Aeneas tremens hanc vocem Apollinis audivit:

    Navigate in Italiam ibique novas sedes quaerite. Multos labores vobis Iuno imponet,

    sed Venus, mater tua, numquam vos deseret. Troiani, ita confirmati, rursus mare

    petierunt. Post longos errores pervenerunt in Italiam. Prima castra in Latio posita

    sunt. Ibi regnabat Latinus et incolebant Latini.

    Aeneas et Troiani praedam ex agris latinis capiebant. Latinus rex cum armatis

    concurrit. Instructae erant acies. Priusquam signa proelii darent, Latinus Aeneam

    vocavit ad colloquium. Latinus Aeneam rogavit: unde venitis?, cur domo

    discessistis?, cur Latium quaesivistis? Aeneas Latinum non celavit originem divinam

    atque fugam ex Troia incensa.

    SATURNO Y LA EDAD DE ORO

    Saturnus in Olympo per multos annos regnavit, sed Iuppiter, filius suus,contra

    patrem bellum movit. Iuppiter post maximam pugnam patrem vicit et ex caelis

    Saturnum expulit. Primum Saturnus in Italiam venit, genus altis montibus dispersum

    composuit et Latinos agrorum cultum docuit. Ex illo tempore sub rege Saturno illa

    aetas aurea fuit.Poeta Ovidius sic celebrat: homines sine lege, sponte sua, vitam

    agebant; timor non illis erat et sine vindice bonum rectumque faciebant; nondumfossae oppida cingebant, nec tuba milites ad pugnam congregabat, nec matres bella

  • 7/22/2019 DOSSIER LATN I

    36/84

    Departamento de Latn 2012-2013

    et gladios cruentos horrebant. Tellus, illa sola, optimos fructus hominibus ferebat;

    non boves, non tauri terram arabant. Ver erat aeternum et placidi Zephiri flores

    arboresque auris tepidis mulcebant; flumina iam lactis, iam nectaris currebant et

    mella flava de ilice dura stillabant.

    PRECALENTAMIENTO PARA SEGUNDO

    1. Hieme Caesar consuetudine sua legiones in hiberna reduxit; cum uer

    appropinquabat, ad oppugnationem munitionum magnis itineribus duxit.

    hiems, hiemis, m. :

    invierno, tempestad, mal

    tiempo

    ad, :[prep.ac.] a, hacia,junto a; para

    appropinquo, as, are :

    acercar

    Caesar, Caesaris, m. :

    Csar; emperador

    consuetudo, dinis, f. :

    costumbre, uso, hbito

    cum, : [prep. abl.] con;

    duco, is, ere, duxi,

    ductum : conducir, llevar,

    guiar

    hibernum, : [slo enplural: hiberna,

    hibernorum] campamento

    de invierno

    in, : [prep.acus] a, hacia,

    para, contra; (prep.abl.) en

    iter, itineris, n. : camino;

    itineribus, magnis

    itineribus: a marchas

    forzadas

    legio, legionis, f. : legin;

    ejrcito

    magnus, -a, -um : grande

    munitio, munitionis, f.:

    fortificacin, lnea

    fortificadaoppugnatio,

    oppugnationis, f.: ataque,

    asalto; asedio

    reduco, -is, reducere,

    reduxi, reductum : retirar,

    devolver, replegar;

    reducir; restablecer,

    restituir

    suus, -a, -um : su; suyo,

    suya

    uer, is : primavera2. Caesar, conspicatus hostium copias, milites adhortatus est ut eos aggrederentur et

    castris eorum potiri conarentur; omnium temporum iniurias inimicorum in se

    commemorat.

    adhortor, aris, ari :

    exhortar, incitar

    aggredior: dirigirse,

    atacar

    Caesar, Caesaris, m. :

    Csar; emperadorcastra, castrorum, n. pl. :

    campamento militar

    commemoro, -as,

    commemorare,

    commemoravi,

    commemoratum :

    acordarse, recordar,

    evocar

    conor, conaris, conari :[v.

    deponente] prepararse,

    disponerse; emprender,

    intentar, esforzarse

    conspicior : ver, divisar

    copia, -ae, f. :abundancia; (pl.] riquezas,

    tropas

    et, : [conj. coord. copul.]

    y

    hostis, hostis, m. :

    enemigo; extranjero

    in, : [prep.acus] a, hacia,

    para, contra; (prep.abl.) en

    inimicus, i, m. : enemigo

    iniuria, ae, f. : injusticia,

    afrenta, injuria

    miles, militis, m. :

    soldado

    omnis, -e : todopotior, potiris, potiri,

    potitus sum : [deponente]

    apoderarse de, conquistar;

    ser dueo de, poseer

    tempus, temporis, n. :

    tiempo

  • 7/22/2019 DOSSIER LATN I

    37/84

    Departamento de Latn 2012-2013

    3. At, totis fere a fronte et ab sinistra parte nudatis castris, cum in dextro cornu legio

    XII, et non magno interuallo ab ea septima constitisset omnes Neruii conferto agmine

    ad eum locum contendunt.

    a, ab : (prep.abl) de,desde, a partir de; por (c.

    agente)

    ad, :[prep.ac.] a, hacia,

    junto a; para

    agmen, agminis, n. :

    ejrcito en marcha

    at, [conj.] pero, mas

    castra, castrorum, n. pl. :

    campamento militar

    confertus, -a, -um:

    apretado, -aconsisto, consistis,

    consistere, constiti :

    ponerse, colocarse; cesar,

    terminar; detenerse;

    resistir

    contendo, -is, contendere,

    contendi, contentum :

    dirigirse; tender; disparar,lanzar; esforzarse; luchar,

    rivalizar

    cornu, us, n. : cuerno, ala

    [del ejrcito]

    cum, : [prep. abl.] con;

    dexter, tra, trum : derecho

    et, : [conj. coord. copul.]

    y

    fere, : [adv.] casi

    frons, ontis, f. : frente,

    rostroin, : [prep.acus] a, hacia,

    para, contra;

    interuallum, , -i :

    intervalo, espacio,

    distancia

    legio, legionis, f. : legin;

    ejrcito

    locus, -i, m. : lugarmagnus, -a, -um : grande

    Neruii, -orum : Nervios,

    (pueblo de la Galia)

    non, : [adv.] no

    nudo, as, are : desnudar;

    despojar, privar de

    omnis, -e : todo

    pars, partis, f. : parte,

    porcin

    septimus, -a, -um :

    sptimo, -a.sinister, tra, trum :

    izquierdo; torpe, perverso;

    siniestro

    totus, -a, -um : todo,

    entero

    4. Caesar, cum hostes in nostris castris uersari uidisset, omni equitatu ad utramquepartem munitionum disposito, proelium committi iubet.

    ad, :[prep.ac.] a, hacia,

    junto a; para

    Caesar, Caesaris, m. :

    Csar; emperador

    castra, castrorum, n. pl. :

    campamento militar

    committo, -is,

    committere, commisi,

    commissum : realizar;

    unir, reunir; emprender,

    comenzar;

    cum, : [prep. abl.] con;

    dispono, is, disponere,

    disposui, dispositum :

    disponer, colocar,

    distribuir

    equitatus, -us, m. :

    caballera

    hostis, hostis, m. :

    enemigo; extranjero

    in, : [prep.acus] a, hacia,

    para, contra; (prep.abl.) en

    iubeo, -es, iubere, iussi,

    iussum : ordenar, mandar

    munitio, munitionis, f.:

    fortificacin, lnea

    fortificada

    noster, nostra, nostrum :

    nuestro, -a

    omnis, -e : todo

    pars, partis, f. : parte,

    porcin

    proelium, proelii, n. :

    combate, batalla, lucha

    uersor, aris, ari, atus sum

    : girar; vivir, habitar;

    suceder, ocurrir;

    ofrecerse, aparecer;

    ocuparse en, dedicarse a

    uideo, -es, videre, vidi,

    visum : ver

    uterque, utraque,

    utrumque : uno y otro

  • 7/22/2019 DOSSIER LATN I

    38/84

    Departamento de Latn 2012-2013

    5. Vbi prima impedimenta nostri exercitus ab hostibus qui in siluis adbiti latebant

    uisa sunt, subito omnibus copiis prouolauerunt impetumque in nostro equites

    fecerunt.

    a, ab : (prep.abl) de,desde, a partir de; por (c.

    agente)

    adbiti : ?

    copia, -ae, f. :

    abundancia; (pl.] riquezas,

    tropas

    eques, equititis, m. :

    jinete, caballero

    exerceo, -es, exercere,

    exercui, exercitum :

    ejercitar; ejercer, practicarexercitus, -us, m. :

    ejrcito

    facio, facis, facere, feci,factum : hacer

    hostis, hostis, m. :

    enemigo; extranjero

    impedimentum, -i, n. :

    obstculo, impedimento;

    [en plural] bagajes

    impetus, us, m. :

    embestida, ataque, asalto;

    mpetu

    in, : [prep.acus] a, hacia,

    para, contra; (prep.abl.) enlateo, es, ere, latui :

    esconderse, ocultarse

    noster, nostra, nostrum :nuestro, -a

    omnis, -e : todo

    primus, -a, -um :

    [superlativo de prior]

    primero, -a

    prouolauerunt : ?

    silua, -ae, f. :bosque

    subito, : [adv.]

    sbitamente, de improviso

    ubi, : [conj. sub.

    temporal] cuandouideo, -es, videre, vidi,

    visum : ver

    6. Huic mandat ut Remos reliquosque Belgas adeat atque in officio contineat

    Germanosque, si per uim nauibus flumen transire conentur, prohibeat.

    adeo, is, ire, ii, itum : ir

    hacia, acercarseatque, [conj.coord.copul.]

    y (= ac)

    Belgae, arum : Belgas

    conor, conaris, conari :[v.

    deponente] prepararse,

    disponerse; emprender,

    intentar, esforzarse

    contineo, es, ere, tinui,

    tentum : contener,

    mantener

    flumen, fluminis, n. : ro,torrente,corriente

    Germanus, -i, m. :

    Germanoin, : [prep.acus] a, hacia,

    para, contra; (prep.abl.) en

    mando, -as, mandare,

    mandavi, mandatum :

    entregar; confiar;

    encomendar, mandar

    nauis, -is, f. : nave

    officium, ii, n. : servicio,

    cargo, deber, obligacin;

    obediencia; cortesa,

    servicio

    per, : [prep.acus.] a travs

    de, por; duranteprohibeo (2) : impedir,

    prohibir

    reliquus, -a, -um :

    restante

    Remi, orum, m. : Remos

    (pueblo de la Galia)

    si, : [conj. sub.

    condicional] si

    transeo, transis, transire,

    transii, transitum : cruzar,

    atravesar; pasaruis, , vim, vi, f. : fuerza

  • 7/22/2019 DOSSIER LATN I

    39/84

    Departamento de Latn 2012-2013

    7. Caesar, etsi uidebat fore idem quod superioribus diebus acciderat, tamen legiones

    in acie pro castris constituit. Commisso proelio, diutius nostrorum militum impetum

    hostes ferre non potuerunt ac terga uerterunt.

    ac, atque :[conj.coord.copul.] y

    accido, -is, accidere,

    accidi : suceder; caer

    sobre, llegar;

    acies, aciei, f. : lnea de

    batalla, ejrcito en orden

    de batalla

    Caesar, Caesaris, m. :

    Csar; emperador

    castra, castrorum, n. pl. :

    campamento militarcommitto, -is,

    committere, commisi,

    commissum : realizar;

    unir, reunir; emprender,

    comenzar;

    constituo, is, constituere,

    constitui, constitutum :

    decidir; colocar; fijar;

    construir, fundar;

    establecer,

    dies, diei : [m. y f.] da

    diutius, :

    [adv.comparativo. de diu]

    durante ms tiempo; hacems tiempo

    etsi, : [conj. subord.

    concesiva] aunque

    fero, fers, ferre, tuli,

    latum : llevar; soportar;

    decir

    fore, : [infinitivo futuro

    de sum] haber de ser; [abl.

    de foris] puerta, abertura

    hostis, hostis, m. :

    enemigo; extranjeroimpetus, us, m. :

    embestida, ataque, asalto;

    mpetu

    in, : [prep.acus] a, hacia,

    para, contra; (prep.abl.) en

    legio, legionis, f. : legin;

    ejrcito

    miles, militis, m. :

    soldado

    non, : [adv.] no

    noster, nostra, nostrum :

    nuestro, -a

    possum, potes, posse,potui : poder, ser capaz

    pro, : [prep.abl.] delante

    de; en favor de, en

    defensa de; en lugar de;

    por, como

    proelium, proelii, n. :

    combate, batalla, lucha

    superior, superioris :

    [comp. de superus] ms

    alto, ms elevado,

    superiortamen, : [adv.] sin

    embargo

    tergum, i, n. : espalda

    uerto, -is, vertere, verti,

    versum : hacer girar,

    volver; derribar, destruir;

    atribuir; cambiar,

    transformar, traducir;

    volverse a, dirigirse a;

    resultar, acabar;

    convertirse

    uideo, -es, videre, vidi,

    visum : ver

    8. Eodem die legati, ab hostibus missi, ad Caesarem de pace uenerunt. His Caesar

    numerum obsidum quem ante imperauerat duplicauit eosque in continentem adduci

    iussit.

    a, ab : (prep.abl) de,

    desde, a partir de; por (c.

    agente)ad, :[prep.ac.] a, hacia,

    junto a; para

    adduco, -is, adducere,

    adduxi, adductum :

    conducir, llevar; empujar;

    obligar;

    ante, [adv.] antes,

    delante; [prep+ac.]

    delante de, antes de

    Caesar, Caesaris, m. :

    Csar; emperador

    continens, -ntis:

    continente

    de, : [prep. + abl.] de,desde, a partir de; sobre,

    acerca de; despus de;

    durante

    dies, diei : [m. y f.] da

    duplico (1): duplicar,

    doblar

    hostis, hostis, m. :

    enemigo; extranjero

    impero, -as, imperare,

    imperavi, imperatum :

    mandar, ordenar, gobernar

    in, : [prep.acus] a, hacia,

    para, contra; (prep.abl.) en

    iubeo, -es, iubere, iussi,iussum : ordenar, mandar

    legatus, -i, m. : legado,

    embajador

    mitto, -is, mittere, misi,

    missum : enviar

    numerus, -i, m. : nmero

    obses, obsidis, m.: rehn

    pax, pacis, f. : paz

    venio, -is, venire, veni,

    ventum : venir

  • 7/22/2019 DOSSIER LATN I

    40/84

    Departamento de Latn 2012-2013

    9. Cum reliquae naues, funibus ancorisque amissis, ad nauigandum inutiles essent,

    magna totius exercitus perturbatio facta est.

    ad, :[prep.ac.] a, hacia,

    junto a; paraamitto, -is, amittere,

    amisi, amissum : perder,

    renunciar

    ancora, ae : ancla

    cum, : [prep. abl.] con;

    exerceo, -es, exercere,

    exercui, exercitum :

    ejercitar; ejercer, practicar

    exercitus, -us, m. :

    ejrcitofacio, facis, facere, feci,

    factum : hacer

    fio, fis, fieri, factus sum :

    [pasiva del verbo facio]

    ser hecho; suceder

    funis, is, f. : cuerda, soga

    inutilis, e : intil

    magnus, -a, -um : grande

    nauigo, as, are : navigar;

    ad nauigandum (paranavegar)

    nauis, -is, f. : nave

    perturbatio, onis, f. :

    perturbacin, confusin,

    desorden

    reliquus, -a, -um :

    restante

    totus, -a, -um : todo,

    entero

    10. Hoc facto, duabus legionibus in castris relictis, quas proxime conscripserat,

    reliquas legiones pro castris constituit: deinde uidit ab hostibus legiones premi.

    a, ab : (prep.abl) de,

    desde, a partir de; por (c.

    agente)

    castra, castrorum, n. pl. :

    campamento militar

    conscribo, is, ere, scripsi,

    scriptum : alistar,inscribir; componer,

    escribir

    constituo, is, constituere,

    constitui, constitutum :

    decidir; colocar; fijar;

    construir, fundar;

    establecer,

    deinde, : [adv., = deinde]

    luego, en seguida,

    despus

    duo, duae, duo : dos

    facio, facis, facere, feci,

    factum : hacer

    fio, fis, fieri, factus sum :[pasiva del verbo facio]

    ser hecho; suceder

    hostis, hostis, m. :

    enemigo; extranjero

    in, : [prep.acus] a, hacia,

    para, contra; (prep.abl.) en

    legio, legionis, f. : legin;

    ejrcito

    premo, is, ere, pressi,

    pressum : apretar,

    oprimir; ocultar,

    disimular; prensar

    pro, : [prep.abl.] delante

    de; en favor de, en

    defensa de; en lugar de;por, como

    proximus, a, um : [superl.

    de propior] vecino, -a;

    prximo, -a

    reliquus, -a, -um :

    restante

    uideo, -es, videre, vidi,

    visum : ver

  • 7/22/2019 DOSSIER LATN I

    41/84

    Departamento de Latn 2012-2013

    11. Cum celeriter nostri arma cepissent atque Hispanis equitibus emissis, equestri

    proelio superiores fuissent, hostes ab oppugnatione suos reduxerunt.

    a, ab : (prep.abl) de,

    desde, a partir de; por (c.agente)

    arma, armorum, n. pl. :

    armas

    atque, [conj.coord.copul.]

    y (= ac)

    capio, -is, capere, cepi,

    captum : tomar, capturar

    celeriter, [adv.]

    rpidamente

    cum, : [prep. abl.] con;

    emitto, is, ere, misi,missum : enviar;

    manumitir; decir, proferir

    eques, equitis, m. : jinete,

    caballeroequestris, -e: ecuestre, de

    caballera

    Hispanus, -a, -um:

    hispano, -a

    hostis, hostis, m. :

    enemigo; extranjero

    noster, nostra, nostrum :

    nuestro, -a

    oppugnatio,

    oppugnationis, f.: ataque,

    asalto; asedioproelium, proelii, n. :

    combate, batalla, lucha

    reduco, -is, reducere,

    reduxi, reductum : retirar,devolver, replegar;

    reducir; restablecer,

    restituir

    superior, superioris :

    [comp. de superus] ms

    alto, ms elevado,

    superior

    suus, -a, -um : su; suyo,

    suya

    12. Tantus fuit etiam post discessum hostium terror ut, ea nocte, cum Volusenus cum

    equitatu ad castra uenisset, fidem non faceret Caesarem adesse cum incolumi

    exercitu.

    ad, :[prep.ac.] a, hacia,junto a; para

    adsum, ades, adesse,

    adfui : estar presente,

    asistir

    Caesar, Caesaris, m. :

    Csar; emperador

    castra, castrorum, n. pl. :

    campamento militar

    cum, : [prep. abl.] con;

    discessus, -us, m.:

    partida, alejamiento

    equitatus, -us, m. :caballera

    etiam, : [adv.] tambin

    exercitus, -us, m. :

    ejrcito

    facio, facis, facere, feci,

    factum : hacer

    fides, fidei, f. : fe,

    confianza, lealtad

    hostis, hostis, m. :

    enemigo; extranjero

    incolumis, -e : inclume,sano, entero; sano y salvo

    non, : [adv.] nonox, noctis, f. : noche

    post, : [adv.] detrs, hacia

    atrs; [prep.acus.] detrs

    de, despus de

    tantus, -a, -um : tan

    grande; tan; tanto, -a

    terror, oris, m. : terror,

    temblor

    venio, -is, venire, veni,

    ventum : venir

    Volusenus, i : Voluseno(nombre propio)

  • 7/22/2019 DOSSIER LATN I

    42/84

    Flexin de los nombres

    Temas en -ole

    dominus, -i ni.singular plural

    Nom. dominus dominiVoc. domine dominiAc . dominum dominosGen. domini dominorumDat. domino dominisAb . domino dominis

    liber, libri m.singular plural

    Nom. liber libriVoc. liber libriAc . librum librosGen. libri librorumDat. libro librisAb. libro libris

    Temas en -arosa, -ae f.

    singular plural~ o r n . rosa rosaevoc. rosa rosaeAC. rosam rosasGen. rosae rosarumDat. rosae IOS~SAb . rosa rosis

    templum, -i n.singular plural

    Nom. templum templaVoc. templum templaAc . templum templaGen. templi templorumDat. templo templisAb . templo templis

    puer, -i m.singular plural

    ~ o m . puer pueriVOC. puer pueriAC. puerum puerosGen. pueri puerorumDat. puero puerisAb. puero pueris

  • 7/22/2019 DOSSIER LATN I

    43/84

    FLEXINDE LOS NOMBRES

    Temas en consonante oclusivaops, opis f.

    singular pluralNorn. OPS opesVoc. OPS opesAC. opem opesGen. opis opumDat. opi opibusAb. OPe opibus

    dux, ducis m.singular plural

    Nom. dux ducesVoc. dux ducesAc. ducem ducesGen. ducis ducumDat. duci ducibusAb. duce ducibus

    aetas, -atis f.singular plural

    Nom. aetas aetatesVoc. aetas aetatesAc. aetatem aetatesGen. aetatis aetatumDat. aetati aetatibusAb. aetate aetatibus

    cor, cordis n.singular plural

    ~ o m . cor cordaVOC. COI cordaAc. cor cordaGen. cordis cordumDat. cord cordibusAb. corde cordibus

    singular pluralNom. princeps principesVoc. princeps principesAc . principem principesGen. principis principumDat. principi principibusAb. principe principibus

    iudex, -icis m .singular plural

    Nom. iudex iudicesVoc. iudex iudicesAc. iudicem iudicesGen. iudicis iudicumDat. iudici iudicibusAb. iudice iudicibus

    comes, -iti s m .singular plural

    Nom. comes comitesVoc. comes comitesAc. comitem comitesGen. comitis comitumDat. comiti comitibusAb. comite comitibus

    caput, - i t is nsingular plural

    Nom. caput capitaVoc. caput capitaAc. caput capitaGen. capitis capitumDat. capiti capitibusAb. capite capitibus

  • 7/22/2019 DOSSIER LATN I

    44/84

    Temas en consonante nasalnatio, -onis f. nomen, -inis n.

    singular pluralNom. natio nationesVoc. natio nationesAc. nationem nationesGen. nationis nationumDat. nationi nationibusAb. natione nationibus

    ~ e m a sn consonante no oclusivaconsul, -ism.

    singular pluralNom. consul consulesVoc. consul consulesAc . consulem consulesGen. consulis consulumDat. consuli consulibusAb. consule consulibus

    cadauer, -eris n.singular plural

    Nom. cadaver cadaveraVoc. cadaver cadaveraAc. cadaver cadaveraGen. cadaveris cadaverumDat. cadaveri cadaveribusAb. cadavere cadaveribus

    corpus, -O& n.singular plural

    Nom. corpus corporaVOC. corpus corporaAc. corpus corporaGen. corporis corporumDat. corpori corporibusAb. corpore corporibus

    ';10

    singular pluralNom. nomen nominaVoc. nomen nominaAc. nomen nominaGen. nominis nominumDat. nomini nominibusAb. nomine nominibus

    labor, -orism.singular plural

    Nom. labor laboresVoc. labor laboresAc. laborem laboresGen. laboris laborumDat. labori laboribusAb. labore laboribus

    singular pluralNom. flos floresVoc. flos floresAc. florem floresGen. floris florumDat. flori floribusAb. flore floribus

    sidus, -eris n.singular plural

    Nom. sidus sideraVoc. sidus sideraAc. sidus sideraGen. sideris siderumDat. sideri sideribusAb. sidere sideribus

  • 7/22/2019 DOSSIER LATN I

    45/84

    FLEXIN DE LOS NOMBRESTemas e n -i

    ciuis, -is m . mare, -is n .singular plural

    Nom. civis civesVoc. civis civesAc. civern civesGen. civis civiurnDat. civi civibusAb. cive civibus

    urbs, -ism.singular plural

    Nom. urbs urbesVoc. urbs urbesAc. urbern urbesGen. urbis urbiumDat. urbi urbibusAb. urbe urbibus

    Temas e n -umanus, -us f.

    singular pluralNom. rnanus rnanusVOC. manus manusAc. rnanurn rnanusGen. rnanus rnanuurnDat. rnanui manibusAb. manu rnanibus

    Temas e n -eres, rei f.

    singularNom. resVoc. resAc. remGen. reDat. reiAb. re

    pluralresresresrerumrebusrebus

    singular pluralNom. mare mariaVoc. mare rnariaAc. rnare rnariaGen. maris mariumDat. rnari rnaribusAb. mari maribus

    nubes, -is f.singular plural

    Norn. nubes nubesVoc. nubes nubesAc. nubern nubesGen. nubis nubiumDat. nubi nubibusAb. nube nubibus

    cornu, -US m.singular plural

    ~ o r n . cornu cornuaVoc. cornu cornuaAc . cornu cornuaGen. cornus cornuurnDat. cornui cornibusAb. cornu cornibus

    dies, -ei m./ f .singular

    Nom. diesVoc. diesAc. diemGen. dieiDat. dieiAb. die

    pluraldiesdiesdiesdierumdiebusdiebus

    :;11

  • 7/22/2019 DOSSIER LATN I

    46/84

    Flexin de los adjetivos

    Temasen -ole, -a , ole

    singularfemenino

    altaaltaaltamaltaealtaealta

    pluralfemeninoaltaealtaealtasaltarumaltisaltis

    masculino neutro masculinoaltialtialtosaltorumaltisaltis

    neutroaltaaltaaltaaltorumaltisaltis

    Nom. altusVoc. alteAc. altumGen. altiDat. altoAb. alto

    altumaltumaltumaltialtoalto

    niger, -gra , grumsingularfemenino

    nigranigranigramnigraenigraenigra

    . . . . .. -pluralmasculino

    Nom. nigerVoc. nigerAc. nigrumGen. nigriDat. nigroAb. nigro

    neutro masculinonigrum nigrinigrum nigrinigrum nigrosnigri nigrorumnigro nigrisnigro nigris

    femenino neutronigranigranigranigrorumnigrisnigris

    nigraenigraenigrasnigrarumnigrisnigris

    miser, -a , um

    neutromiserummiserummiserummiserimiseromisero

    . ..pluralfemeninomiseraemiseraemiserasmiserarummiserismiseris

    .singularfemeninomiseramiseramiserammiseraemiseraemisera

    masculinoNom. miserVoc. miserAc. miserumGen. miseriDat. miseroAb. misero

    masculinomiserimiserimiserosmiserorummiserismiseris

    neutromiseramiseramiseramiserorummiserismiseris

  • 7/22/2019 DOSSIER LATN I

    47/84

    Temas en -ifortis, -e

    singular pluralmasc./fem. neutro masc./fem. neutro

    N.V. fortis forte fortes fortiaAc. fortem forte fortes fortiaGen. fortis fortis fortium fortiumDat. forti forti fortibus fortibusAb. forti forti fortibus fortibus

    prudens, -ntis. . . ..- -singular plui-almasc./fem. neutro masc./fem. neutro

    N.V. prudens prudens prudentes prudentiaAc. prudentem prudens prudentes prudentiaGen. prudentis prudentis prudentium prudentiumDat. prudenti prudenti prudentibus prudentibusAb. prudenti (-e) prudenti prudentibus prudentibus

    Temas en consonanteuetus, -er is

    singularmasc./fem. neutroN.V. vetus vetusAc. veterem vetusGen. veteris veterisDat. veteri veteriAb. vetere vetere

    Adjetivos en grado comparativoaltior, -ius

    .singularmasc./fem. neutro

    N.V. altior altiusAc. altiorem altiusGen. altioris altiorisDat. altiori altioriAb. altiore altiore

    Adjetivos en grado superlativo

    pluralmasc./fem. neutroveteres veteraveteres veteraveterum veterumveteri bus veteribusveteribus veteribus

    masc./fem. neutroaltiores altioraaltiores altioraaltiorum altiorumaltioribus altioribusaltioribus altioribus

    altissimus, -a , um (declina como altus, -a, um)crj1:30 0

  • 7/22/2019 DOSSIER LATN I

    48/84

    Flexin de los pronombresPronombres personales Pronombre reflexivo

    - - .Primera persona Segunda personasingular plural singular plural sing./pl.

    Nom. ego nos tu vos Nom. -Ac. me nos te vos Ac. seGen. mei nostrum/-i tui vestrum/-i Gen. suDat. mihi nobis tibi vobis Dat. sibiAb. me nobis te vobis Ab. se

    Pronombres demostrativosHic, haec, hoc

    sihguiar - pluralmasculino femenino neutro masculino femenino neutro

    Nom. hic haec hoc h hae haecvoc. - -Ac. hunc hanc hoc hos has haecGen. huius huius huius horum harum horumDat. huic huic huic his his hisAb. hoc hac hoc his his his

    ille, illa , illud-- - .-- -.----- -- - - - - ., -singular ' -

    masculino femenino neutro masculino femenino neutroNom. ille illa illud illi illae illavoc.Ac. illum illam illud illos illas illaGen. illius illius illius illorum illarum illorumDat. illi illi illi illis illis illisAb. illo illa illo illis illis illisiste, ista, istud declina como ille, illa, illud

    Pronombres anafricosis,ea, id ni-------.--.^ ---F...-. - - . ...* --=. ; .--... , .- , -.-=- .-.-* ; . ..- --singular plural

    masculino femenino neutro masculino femenino neutroNom. is ea id ei eae eavoc. - - - -Ac. eum eam id eos eas eaGen. eius eius eius eorum earum eorumDat. ei e ei eis eis eisAb. eo ea eo eis eis eis

  • 7/22/2019 DOSSIER LATN I

    49/84

    F L E S I ~ NDE LOS PRONOMBRES

    idem, eadem, idem el inismosingular plural

    masculino femenino neutro masculino femenino neutroNom. idem eadem idem eidem eaedem eademvoc.Ac. eundem eandem idem eosdem easdem eademGen. eiusdem eiusdem eiusdem eorundem earundem eorundemDat. eidem eidem eidem eisdem eisdem eisdemAb. eodem eadem eodem eisdem eisdem eisdem

    ipse, ipsa, ipsum cl niisnio- . - .singular pluralmasculino femenino neutro masculino femenino neutro

    Nom. ipse ipsa ipsum ipsi ipsae ipsavoc.Ac. ipsum ipsam ipsum ipsos ipsas ipsaGen. ipsius ipsius ipsius ipsorum ipsarum ipsorumDat. ipsi ipsi ipsi ipsis ipsis ipsisAb. ipso ipsa i pso ipsis ipsis ipsis

    Pronombre relativoqui, quae , quod

    masculinoNom. quivoc.Ac. quemGen. cuiusDat. cuiAb. qu0

    . sing&arfemenino

    quaequamcuiuscuiqua

    neutroquodquodcuiuscuiqu0

    Pronombre interrogativolindefinidoquis, quid

    masc./fem. neutroNom. quis quidvoc.Ac. quem quidGen. cuius cuiusDat. cui cuiAb. que qu0

    masculinoquiquosquorumquibusquibus

    -pluralfemenino neutro

    quae quaequas quaequarum quorumquibus quibusquibus quibus

  • 7/22/2019 DOSSIER LATN I

    50/84

    APNDICE GRAMATICALConjugacin de los verbos

    El verbo sum, esse, fu iFORMAS PERSONALES FORMAS N 0 PERSONALES

    INDICATIVO SUBJUNTIVO IMPERATIVO INFlNlTlVO PARTICIPIOsum simes sis esest sitS U ~ U S simusestis sitis estesunt sint

    eram essem. eras esses2 eratE - esseteramus essemus: a. eratisz essetiserant essent

    eroeriseriterimus2 eritiserunt

    esto

    estotesunto

    -urumfut -uram esse fut -ura essel 1 lXl

    fui fuerimfuisti fueris2 fuit fueritL

    K fuimus fuerimus- . W

    0. fuistis fueritisfuerunt fuerint

    fuisse

    fueram fuissemL fuerasa fuissesWn fuerat fuissetI fueramus fuissemus

    fueratis fuissetis3a fuerant fuissent

    m

    fueroo fuerisK3 fueritF2 fuerimus

    fueritisfuerint

  • 7/22/2019 DOSSIER LATN I

    51/84

    CON JUGA CIN E LOS VERBOSTiempos personales del tema de presente (infectum)Voz activa

    1 a conj. 2.aconj. 3.aconj. 4.a conj.- paro habeo duco audiow parasC habes ducis audisparat habet ducit audit

    paramus habemus ducimus audimusparatis habetis ducitis auditisparant habent ducunt audiuntparabam habebam ducebam audiebam' 8 parabas2 habebas ducebas audiebasparabat habebat ducebat audiebatparabamus habebamus ducebamus audiebamusparabatis habebatis ducebatis audiebatisr E parabant habebant ducebant audiebantparabo habebo ducamparabis habebis duces3 parabit habebit ducetparabimus habebimus ducemus2 parabitus habebitis ducetisparabunt habebunt ducent

    audiamaudiesaudietaudiemusaudietisaudient

    paremparesparetparemus' paretis2

    1 parent

    habeam ducamhabeas ducashabeat ducathabeamus ducamushabeatis ducatishabeant ducant

    audiamaudiasaudiataudiamusaudiatisaudiant-2m pararem haberem ducerem audirem

    parares) haberes duceres audirespararet haberet duceret audiretpararemus haberemus duceremus audiremuspararetis haberetis duceretis audiretisE pararent haberent ducerent audirent

    UI para habe duc(e) audiWV) parate habete ducite audite5 nKWn parato habeto ducito auditoz parato habeto ducito audito3l- paratote habetote ducitote auditote

    paranto habento ducunto audiunto

  • 7/22/2019 DOSSIER LATN I

    52/84

    Tiempos personales del tema en perfecto (perfectum)Voz activa

    1 a conj. 2."conj. 3.aconj. 4.aconj.paravi habui duxi audiviparavisti habuisti duxistiparavitW habuit duxitparavimus habuimus duximusparavistis habuistis duxistis

    audivistiaudivitaudivimusaudivistis

    paraverun habuerunt duxerunt audiverunt

    paraveram habueram duxeram audiveramO paraveras habueras duxeras audiveras- paraverat habuerat duxerat audiverat2 paraveramus- 3 habueramus duxeramus audiveramus5: paraveratic3 habueratis duxeratis audiveratisJn paraverant habuerant duxerant audiverant

    paravero habuero duxero audiveroparaveris habueris duxeris audiverisg paraverit habuerit duxerit audiveritparaverimusz habuerimus duxerimus audiverimusparaveritis habueritis duxeritis audiveritisparaverint habuerint duxerint audiverint

    paraverim habuerim duxerim audiverimparaveris habueris duxeris audiverisparaverit habuerit duxerit audiveritparaverimus habuerimus duxerimus audiverimusparaveritis habueritis duxeritis audiveritisparaverint habuerint duxerint audiverintparavissem habuissem duxissem audivissemparavisses habuisses duxisses audivissesparavisset habuisset duxisset audivissetparavissemus habuissemus duxissemus audivissemusparavissetis habuissetis duxissetis audivissetisparavissent habuissent duxissent audivissent

  • 7/22/2019 DOSSIER LATN I

    53/84

    C O N J U G A C I ~ N E LOS VERBOS

    Tiempos personales del tema de presente (infectum)Voz pasiva

    1 a conj. 2.aconj. 3.aconj. 4.a conj.- . paror habeor ducor audior

    w pararis haberisFz paraturW habetur2 paramur habemur

    paramini habeminiparantur habentur

    ducerisduciturducimurduciminiducuntur

    audirisaudituraudimuraudiminiaudiuntur

    parabar habebar ducebar audiebar0 parabaris habebaris ducebaris audiebaris2 ' . ~1 parabatur habebatur ducebatur audiebaturO parabamur habebamur ducebamur audiebamur

    parabamini habebamini ducebamini audiebaminiz - parabantur habebantur ducebantur audiebanturparabor habebor ducar

    o paraberis habeberis ducerisparabitur habebitur duceturparabimur habebimur ducemurz parabimini habebimini duceminiparabuntur habebuntur ducentur

    audiaraudierisaudieturaudiemuraudieminiaudientur

    parer habear ducar audiarp pareris habearis ducaris audiaris5 paretur habeatur ducatur audiatur2 paremur habeamur ducamur audiamurP:O n paremini habeamini ducamini audiamini2F parentur habeantur ducantur audianturza pararer haberer ducerer audirerparareris habereris ducereris audirerisO pararetur haberetur duceretur audireturpararemur haberemur duceremur audiremurpararemini haberemini duceremini audireminiz pararentur haberentur ducerentur audirentur

    W parare. E0 B2 P: paramini2 P

    haberehabemini

    ducereducimini

    audireaudimini

    w& o paratorE . 5 parator

    habetorhabetor

    ducitorducitor

    auditorauditor

    LL parantor habentor ducuntor audiuntor

  • 7/22/2019 DOSSIER LATN I

    54/84

    Tiempos personales del tema de perfecto (perfectum)Voz pasiva

    1 a conj. 2.a conj. 3."conj. 4." conj.paratus sum habitus sum ductus sum auditus sum

    S! paratus es habitus es ductus es auditus esparatus est habitus est ductus est auditus estparati sumus habiti sumus ducti sumus auditi sumus

    WCL parati estis habiti estis ducti estis auditi estisparati sunt habiti sunt ducti sunt auditi suntparatus eram habitus eram ductus eram auditus eram@ paratus eras habitus eras ductus eras auditus erasaE paratus erat habitus erat ductus erat auditus eratI

    g parati eramus habiti eramus ducti eramus auditi eramus5: parati eratis habiti eratis ducti eratis auditi eratis3a parati erant habiti erant ducti erant auditi erantparatus ero habitus ero ductus ero auditus ero

    o paratus eris habitus eris ductus eris auditus erisK paratus erit habitus erit ductus erit auditus erit

    parati erimus habiti erimus ducti erimus auditi erimusLL parati eritis habiti eritis ducti eritis auditi eritisparati erunt habiti erunt ducti erunt auditi eruntparatus sim habitusparatus sic habitusparatus sit habitus

    LLK parati simus habitiW) CL parati sitis habitiF parati sint habitiz?m paratus essem3 habitusparatus esses habitus

    paratus esset habitusIg parati essemus habiti8 parati essetis2 habitiparati essent habiti

    . . .

    sim ductussic ductussit ductussimus ductisitis ductisint ducti

    sim auditussis auditussit auditussimus auditisitis auditisint auditi

    simsissitsimussitissint

    essem ductusesses ductusesset ductusessemus ductiessetis ductiessent ducti

    essem auditusesses auditusesset auditusessemus auditiessetis auditiessent auditi

    essemessesessetessemusessetisessent

    NOTA:Por simples razones de presentacin, hemos conjugado las formas de los tiempos del tema de perfecto con las for-mas masculinas de los participios de los verbos de los modelos, pero hay que tener presente que el participio tiene seis formas(dos nominativos, singular y plural, para cada uno de los tres gneros) a fin de poder concertar correctamente con su sujeto.'">.,-O -

  • 7/22/2019 DOSSIER LATN I

    55/84

    CONJUGACINDE LOSVERBOSIrmas no personales

    Infinitivos1 a conj. 2." conj. 3."conj. 4." conj.

    Activo pararePasivo parari

    haberehaberi

    ducereduci

    audireaudiri

    Activo paravisse habuisse duxisse audivissePasivo paratum esse habitum esse ductum esse auditum esseActivo paraturum esse habiturum esse ducturum esse auditurum esse

    FLi iunu paratum iri habitum ir ductum ir auditum irPasivo parandum esse habendum esse ducendum esse audiendum esse

    Participios1 .a conj. 2." conj. 3."conj. 4." conj..

    PRESENTE Activo parans, -ntis habens, -ntis ducens, -ntis audiens, -ntisPERFECTO-Pasivo paratus, -a, -um habitus, -a, -um ductus, -a, -um auditus, -a, -ume'JTURO- .: Activo paraturus, -a, -um habiturus, -a, -um ducturus, -a, -um auditurus, -a, -um

    Supino1."conj. 2." conj. 3." conj. 4."conj.

    Ac. paratum habitum ductum auditumDa t . paratu habitu ductu auditu

    Gerundio1."