Proxecto educativo de centro

Monografías didácticas

Contidos: Carlos Marchena

Deseño: Dirección de arte: Javier Serrano. Cuberta: Patricia Gómez Serrano. Interiores: Marta Gómez Peso.

Este caderno axústase á edición revisada das Normas ortográficas e morfolóxicas do idioma galego, realizada pola RAG e o ILGA en decembro de 2003.

As nosas publicacións manteñen o rigor no uso e na selección dos contidos, nas imaxes e na linguaxe, para cumprir coa non discriminación por razón de xénero, cultura ou opinión.

© GRUPO ANAYA, S.A., 2017

Índice de contidos0. Introdución. Nota aclaratoria ...................................................................... 4

1. Liñas xerais de actuación pedagóxica ....................................................... 6

•Introduciónexustificación

•Ámbitoconvivencial

•Ámbitopedagóxico

•Ámbitodeorganizaciónexestión

2. Contidos curriculares.................................................................................... 13

•Adecuacióndosobxectivosxeraisaocontextosocioeconómicoe cultural do centro e ás características do alumnado

•Metodoloxíadidáctica.Orientaciónsxerais

•Criteriosparaaelaboracióndasprogramaciónsdidácticasdosdepartamentos

•Orientaciónsparaintegraroscontidosdaeducaciónenvalores

•Criteriosparadeterminaraofertademateriasoptativasdocentro

•Criteriosparaaelaboracióndaprogramacióndasactividadescomplementarias e extraescolares

•Criterios,estratexiaseprocedementosparaaavaliaciónnas aprendizaxes e a promoción/titulación dos alumnos e alumnas

•Criterioseprocedementosxeraisprevistosparaaatención á diversidade

•Plandeorientacióneaccióntitorial

•Plandeconvivencia

•Plandeformacióndoprofesorado

•Mecanismodeavaliacióndoproxectocurricular,doproceso de ensino e da propia práctica docente

4

NOTA ACLARATORIA

ApresentepropostadeProxectoEducativodiríxesepreferentementea centros que imparten a Educación Secundaria Obrigatoria. Ao res-pecto,econformeaoexpresado,debemosprecisar:

Ao tratarse dunha proposta de carácter xenérico require o oportuno axusteaoscontextosespecíficosondesedesenvolvenosprocesoseducativos. En consecuencia, o lector poderá apreciar que determina-dasepígrafesdodevanditoProxectoEducativoaparecenreflectidosperonondesenvolvidos,encoherenciacoanecesariatarefadeelabo-ración colectiva que este Proxecto encerra. Igualmente pódese obser-varaausenciadosmarcosnormativospropiosdasdiferentescomuni-dades autónomas, en sintonía co anteriormente sinalado.

Os apartados que inclúe o presente Proxecto Educativo son:

• Liñas xerais de actuación pedagóxica.

• Contidos curriculares:

− Plan de atención á diversidade.

− Plan de orientación e acción titorial e plan de convivencia.

− Plandeformacióndoprofesorado.

− Avaliación interna.

− Obxectivos para a mellora do rendemento escolar.

− Distribución do tempo escolar.

O lector poderá comprobar que os aspectos curriculares, relativos ás programacións didácticas nos seus distintos niveis de concreción, non se contemplandebidoprincipalmenteáamplaexperienciaqueoprofeso-radoatesouranestequefacerbásicodoseudesenvolvementoprofesio-nal e ás propostas de programacións incluídas nos proxectos editoriais.

En relaciónaosdiferentesapartadosqueconfiguranoProxectoEducativo,cabedestacaramaiorénfase,encantoaoseudesenvolve-mento,postaendeterminadasdimensiónsdeste.Detalformaobsér-vase como os Criterios de avaliación, promoción e titulación do alum-nado, dentro dos aspectos curriculares, e o Plan de Convivencia teñen unha maior extensión. As devanditas dimensións constitúen, sen dú-bida,aspectosdeespecialintereseparaoprofesoradopolasúacom-plexidade e novidade respectivamente.

5

Proxecto educativo

1 Liñas xerais de actuación pedagóxica

1.1. Introdución e xustificación

Asliñasxeraisdeactuaciónpedagóxicapodendefinirsecomoomar-coreferencialdeobxectivos,asmetasqueuncentropretendealcan-zar e cuxa consecución se propón ao longo da vixencia do Proxecto Educativo do devandito centro. Trátase de concretar e priorizar os principios, os valores e as normas lexitimadas polo ordenamento legal vixente, dotando de identidade e estilo propio a cada centro.

Asfontesquehandeinspirarasúaelaboraciónsondousesencialmente:

1 O ámbito normativo. Estas liñas deberán ser acordes co ordena-mento legal vixente; de aí que a Constitución española de 1978 e o Estatuto de Autonomía das Comunidades autónomas, cons-titúanosreferentesmáisxeraisqueinspiranasúaelaboración.Así mesmo, unha Dimensión Educativa dos modelos de persoa esociedadereflectidosnoscorrespondentesdesenvolvementoslexislativos da LOMCE Lei Orgánica 8/2013, do 9 de decembro paraamelloradacalidadeeducativa,asícomonosdiferentesDecretos, Ordes e Instrucións que na nosa Comunidade com-plementan as achegas lexislativas xenéricas e que é preciso ter en conta.

2 O contexto educativo. O medio social, económico e cultural, o perfildoalumnadoeaspropiascaracterísticasinternasdocen-tro conducen a que este priorice as súas liñas de actuación e adecúe estas ás necesidades, problemáticas e intereses máis significativosdanosacomunidadeescolar,asícomoaosrecur-sos humanos, materiais e organizativos dispoñibles.

Así pois, os obxectivos que se perseguen neste apartado son:

− Concretar e priorizar o recollido na lexislación vixente para contextualizalo ao noso ámbito educativo.

− Definirasmetasqueonosocentroperseguedeacordocosseus sinais de identidade e o modelo de persoa que pretende-mosformar.

6

− Adquirir o compromiso de toda a comunidade educativa de que estes obxectivos impregnen toda a actividade do centro, desde o máis xeral ao máis concreto, desde o Proxecto curricu-lar ou o Regulamento de Organización e Funcionamento (Regulamento de Réxime Interior) ata as Programacións Didácticas ou a toma de decisións do devir cotián.

Asvantaxesquetenqueuncentroformuleestasliñasdeactuaciónson, entre outras:

− Aposibilidadequetendefacerespecíficososseussinaisdeidentidade, de acordo cos principios da autonomía pedagóxi-ca e organizativa.

− A posibilidade que ten de determinar os valores que asume como orientación do tipo de educación que pretende impartir; aposibilidadequexordecomoresultadodareflexión,odiálo-go e o consenso de todos os membros da comunidade educa-tiva.

− Dar resposta, de xeito global e realista, ás necesidades do cen-tro, pois se apoia nunha análise do contexto socioeducativo, económico e cultural, e nos recursos humanos e materiais así comonofuncionamentodeste.

− Dotar de maior sentido a actividade docente, pois pretenden ser un punto de encontro e coordinación desta.

− Dotar de coherencia todo o Proxecto Educativo de centro.

− Permitir a autoavaliación interna do centro, pois constitúen un referenteentreoquesefaieoquesepretendefacer.

Para unha maior claridade, dividiremos as nosas liñas de actuación en tres ámbitos: convivencial, pedagóxico e de organización e xestión.

1.2. Ámbito convivencial

1 Favorecer a participación de todos os sectores (alumnado, pro-fesorado,familiaseinstitucións)danosacomunidadeparapro-piciarocompromisoeacooperaciónnatarefaeducativa,des-de os presupostos do diálogo, o respecto, a aceptación e a estima mutua.

7

Proxecto educativo

Entendemosqueestafinalidadeéprioritariaefielreflexodu­nha sociedade democrática e plural, pero ademais estamos convencidosdequeaeducaciónétarefadetodos,etodoshan de implicarse nesta asumindo cada un o seu papel e traba-llandotodospolobencomúndocentro,afindealcanzarcadavezmelloresresultadosnonsónospasosfinais(avaliacións),senón ao longo de todo o proceso (o devir diario do noso tra-ballo conxunto).

2 Fomentar nos nosos alumnos e alumnas as actitudes de respec-to e tolerancia no contexto sempre das prácticas democráticas, propiciando a adquisición de hábitos baseados no respecto á dignidade das persoas, a pluralidade, a tolerancia e o uso ade-cuadodascousas.Asímesmo,fomentaraseorexeitamentoacalquera acto de agresividade e discriminación (actitudes ma-chistas,xenófobasoucalqueraoutraquesupoñaunhaviolacióndosdereitosfundamentaisdaspersoas),educar/racionalizaracompetitividade nun marco de solidariedade e cooperación, tra-ballandoosconflitosefomentandoodiálogo.

3 Desenvolver en todos os sectores da comunidade educativa posturasconcretasdesolidariedadecaraáspersoasdesfavo-recidas socioeconómica e culturalmente. En especial, desen-volveranse actuacións dirixidas aos alumnos e as alumnas con necesidadesespecíficasdeapoioeducativo.

4 Favorecer nos alumnos e alumnas actitudes de respecto, coi-dado e mantemento do centro, corresponsabilizándose deste e valorándoo como algo propio.

5 Fomentar a apertura para a integración no ámbito máis próxi-modocentro,asícomofavoreceroachegamentoeintercam-bio con outros pobos, propiciando a solidariedade.

1.3. Ámbito pedagóxico

1 Obxectivo primordial do noso centro é que cada alumno e alumna,aofinalizaraetapa,alcanzaseundesenvolvementoharmónicoecompetencialdassúasdimensiónsfísica,intelec-tual,afectiva,éticaesocial,partindodoseucoñecementoini-cialevalorando,entodososcasos,oesforzopersoaleotraba-llo desenvolvido por este.

8

Para a consecución deste obxectivo:

a) Procederase a realizar unha avaliación inicial do alumnado, a comezosdaetapa,cofindedeterminaropuntodepartida.

b) Os equipos educativos reuniranse coa periodicidade necesaria para avaliar os presupostos de partida e a consecución dos obxectivos.

c) Ao longo de toda a etapa realizarase unha avaliación sistemáti-ca, continua e rigorosa do alumnado, co obxecto de determi-narosprogresosquevaifacendoeaadquisicióndascompe-tencias claves, sendo sempre un referente o esforzo doalumnado na consecución das metas previstas e non só a valo-ración estrita da adquisición de coñecementos teóricos.

d) Procederase á adaptación do currículo cando se considere ne-cesario por parte dos equipos educativos.

2 Afinalidadeanteriorcondúcenosaoutra:impulsarotraballoenequipodoprofesoradoedoalumnadocomoformadecompartir, enriquecerse persoalmente e tomar decisións conxuntas.

Paraiso,noámbitodoprofesorado,potenciaraseatomadedecisiónsconxuntas no Equipo Técnico de Coordinación Pedagóxica, no claus-tro, nas reunións de equipos educativos..., evitando en todos os casos a reunión inútil e procurando, mediante o exercicio da palabra, che-gar a posturas de consenso realmente asumidas e maduradas. Favorecerasetaménaformaciónnocentrodoprofesorado,analizan-dofocosdeinteresecomún.

Nosectordoalumnadofomentarase,porpartedoprofesorado,otra-ballo en equipo, a axuda ao compañeiro máis necesitado e que a in-formaciónflúaentreeles.Ademais,potenciaraseafiguradodelega-do ou a delegada como líder do grupo e realizaranse reunións periódicas da Xunta de Delegados, que haberá de ser un órgano im-portante na toma de decisións dos alumnos e alumnas. Potenciarase, así mesmo, o papel dos representantes destes no Consello Escolar.

3 Desenvolver unha educación para a igualdade de oportunida-despersoais,escolareseprofesionais,sendiscriminaciónnin-

9

Proxecto educativo

gunhadetipoideolóxico,relixioso,socialouracial,fomentan-do en todo momento valores coeducativos e tolerantes.

Estafinalidadeestáestritamenteligadaádoámbitoconvivencial.

Cadaprofesoreprofesoranasúaaulavelaráporquesecumpranefomentenestasprácticas,que,ademais,seránpotenciadasnatitoríaindividualepersoal,eteránuncarácterpreferentenosPlansdeorien-tación e acción titorial do centro.

Todososprofesoresdocentrodeberánrecriminarasactitudesdiscri-minatorias chamando a atención do alumnado e esixindo ademais unha linguaxe e modelos adecuados, sen matices sexistas, adaptada ás distintas situacións de comunicación. Os contidos da educación en valores haberán de integrarse nas áreas e as materias do currículo.

4 Propiciar e posibilitar a atención necesaria a todo o alumnado connecesidadesespecíficasdeapoioeducativo,apoiandoeestimulando o seu proceso de desenvolvemento e socializa-ción,parafavoreceraplenaintegracióndestesnunclimaderespectoásdiferenzasindividuais.

5 Fomentar un ensino activo, creativo e motivador, inserido no contexto sociocultural do alumnado, que busque a súa capaci-dade crítica, que se basee no seu desenvolvemento como indi-viduo, potenciando a súa autoestima e a seguridade en si mes-mo/aparaafrontarassituaciónsproblemáticas.

Para que isto sexa así levaranse a cabo as seguintes actuacións:

a) Ofrecementodeestratexiassobrehábitosetécnicasdeestu-do e traballo intelectual para contribuír ao desenvolvemento integral do alumnado.

b) Asuncióndatarefadaorientaciónpersoaleescolardoalumna-docomopartedafuncióndocente.Interiorizaronovopapeldodocentecomoprofesor­orientador­moderador.Atenderes-pecialmente ás aprendizaxes relacionadas coa vida activa e a participación na sociedade como adultos responsables.

c) Impulsar a acción titorial individual e de grupo como instrumento esencialparalevaracaboaorientacióneducativaeprofesional,asícomoasadaptaciónsediversificaciónscurricularesquefosennecesariasparaatenderos/asdiferentesalumnos/as.

10

d) Potenciar as actividades culturais e interdisciplinares, así como todosaquelestemasdeactualidadecientíficaesocial.

e) Seleccionarcontidoscurricularesquesexaninteresantesefun-cionais para os alumnos e alumnas.

f) Potenciar a apertura do centro á localidade.

g) Potenciarasaprendizaxessignificativas,quepartendasideasprevias do alumnado, e non do meramente repetitivo e mecá-nico.

h) Facerdaavaliación,tantoporpartedoprofesoradocomadoalumnado, un verdadeiro instrumento de análise de todo o proceso educativo en xeral e de cada alumno e alumna en par-ticulare,ásúavez,facerdadevanditaavaliaciónunelementode motivación e autoestima.

i) Educar na cultura do ocio.

l) Desenvolver actividades complementarias e extraescolares quecompletenaformaciónintegraldoalumnado,dándollemaiorparticipaciónaospais/naiseaoalumnadonaplanifica-ción e desenvolvemento desta.

6 Integrar curricularmente materiais e actividades que aborden a cultura propia da súa comunidade autónoma, o coñecemento doseupatrimoniohistórico­artístico,doseuespazoxeográficoe os recursos e patrimonio ambientais, co obxecto da súa con-servación e desenvolvemento.

7 Trátase de conseguir do alumnado un incremento das súas ca-pacidades de análise, síntese, integración e valoración do seu ámbito,afondandonarealidadedasúacomunidadeautóno-ma.

8 Potenciarosobxectivoseoscontidosreferentesaodesenvol-vemento da capacidade de expresión e compresión oral e es-crita, así como á construción dunha identidade persoal e unha autoestima positiva.

9 Adoptar unha postura aberta ante novas técnicas pedagóxicas procurandoainnovaciónpedagóxicaporpartedoprofesora-do.

10 Promover no alumnado unha actitude de responsabilidade, se-

11

Proxecto educativo

riedade,constanciaeeficacianotraballo,asícomounhain-quietude por ampliar coñecementos.

Trátasedeque,orientadospoloprofesorado,descubranporsimes-mos/asasatisfaccióneaplenitudequeprovocaosabercompresivoen calquera ámbito ou área de estudo, e que saiban inserirse na so-ciedade con espírito crítico. Tamén se trata de que asuman o impor-tantequeéaasistenciaáclase,aconstancianotraballoe,endefiniti-va,oesforzopersoaleocomportamentocorrectoedisciplinadoparaconseguir unhas metas máis altas e acordes coas esixencias actuais da sociedade.

1.4. Ámbito organizativo e de xestión

1 Consecuenciadasfinalidadesdoámbitoconvivencialseráadeimplicar a todos os sectores da comunidade educativa na reivin-dicación dun centro de calidade, apto para o bo desenvolve-mento da actividade escolar, así como no mantemento, a con-servación e a mellora do que na actualidade dispoñemos.

2 Entendemos que os medios non constitúen por si mesmos un indicadordecisivonacalidadedoprodutofinal,perosiquecondicionanenparteoesforzorealizado;deaíanosareivindi-cación dun centro acorde coas necesidades educativas e con-vivenciais da sociedade actual, dotado cos recursos humanos e materiaisnecesariosparaconseguirasrespostasqueosprofe-sionaisdaeducación,xuntocoasfamilias,demandamos.

3 Potenciaraautonomíaorganizativadonosocentroparafacili-tarasúaxestiónefuncionamento,afindeconseguir,entreou-tros, estes obxectivos:

a) Xestionar,dexeitoadecuadoeeficaz,todososmedioshu-manos e os recursos materiais e económicos do centro.

b) Conseguir que todo o persoal docente e non docente se sintanecesarioesatisfeitonodesenvolvementodoseutra-ballo.

c) Informatizarocentrocomounrecursodecalidade.

d) Mellorar as instalacións, renovar o mobiliario, o material di-dácticoeomaterialinformático.

e) Manter e mellorar as zonas exteriores, patios, pistas e arre-

12

dores existentes, procurando a colaboración doutras insti-tucións da zona.

4 Potenciarunhamaiorconexióncoasfamiliasdoalumnado,demodoquesefavorezaunintercambiomutuodeinformaciónsobre este, garantindo a coordinación entre os distintos com-poñentes que integran a comunidade educativa.

5 Conseguir que tanto os órganos de goberno coma os órganos decoordinacióndidácticatraballendeformacoordinadanaplanificacióneodesenvolvementodunProxectoEducativodecentrorealistaeeficaz,desdeaculturadotraballoenequipo.

6 Potenciar a asociación de nais e pais, e a dos propios alumnos e alumnas como medio de canalizar as inquietudes e proble-mas dos devanditos sectores da comunidade educativa.

7 Mellorarascanlesdeinformacióncoobxectodequeestaflúadeformacorrectaentreosdiversossectoreseducativos:axen-da escolar, páxina web, taboleiros de anuncios, reunións per-soais e grupais...

8 Colaborar coas institucións do ámbito e pedirlles a súa colabo-ración,cofindemelloraracalidadedoensino.Trátasedequeocentroseintegredamellorformaposibledentrodoseuám-bito, colaborando mutuamente coas institucións públicas e pri-vadas da zona.

9 CoñecerefacercumpriroPlandeconvivenciacomodocu-mento que recolle todas as decisións tomadas pola comunida-de educativa.

10 Facilitaredinamizaroperfeccionamentodosprofesionaisdaeducación que integran o centro.

11 Promover no centro a avaliación de todos os procesos de ensi-no­aprendizaxeedetodasasrelacións,órganosefunciónsdeste, co obxecto de procurar a mellora dos procesos, así co-mo dos resultados.

12 Elaborar procedementos de avaliación medibles e adecuados para a realidade do noso centro e permanecer atentos e con ánimodemelloraraquelesaspectosquenonfuncionenade-cuadamente.

13

Proxecto educativo

2 Contidos curriculares

2.1. Adecuación dos obxectivos xerais ao contexto socioeconómico e cultural do centro e ás características do alumnado

2.1.1. Introdución

En todo Proxecto Educativo deben aparecer os apartados seguintes:

1.- Tipo de centro:

a) Breve recensión histórica

b) Situación

.Ámbitosocioeconómico

.Ámbitocultural

c) Actividades extraescolares

2.- Características do alumnado:

a) Número de alumnos e alumnas

b) Distribución

c) Procedencia

d) Datos académicos

e) Valoreseafecciónsdosnososalumnos

f) Datosfamiliares

g) Atención á diversidade

3.- Características do profesorado:

a) Númerodeprofesores/asecaracterísticas

b) Distribucióndoprofesoradonocentro

4.- Persoal non docente

5.- A Asociación de Nais e Pais de Alumnos/as

14

2.1.2. Obxectivos da etapa

AEducaciónSecundariaObrigatoria,tomandocomoreferenciaoReal Decreto 1631/2006, do 29 de decembro, polo que se establecen as ensinanzas mínimas correspondentes á Educación Secundaria Obrigatoria, contribuirá a desenvolver nos nosos alumnos e alumnas un conxunto de capacidades que lles permitan lograr unha serie de obxectivos que a continuación expoñemos:

a) Asumir responsablemente os seus deberes, coñecer e exercer os seus dereitos no respecto aos demais, practicar a tolerancia, a cooperación e a solidariedade entre as persoas e grupos, exercitarsenodiálogoafianzandoosdereitoshumanoscomovalores comúns dunha sociedade plural e prepararse para o exercicio dunha cidadanía democrática.

b) Desenvolver e consolidar hábitos de disciplina, estudo e traba-llo individual e en equipo como condición necesaria para unha realizacióneficazdastarefasdaaprendizaxeecomomediodedesenvolvemento persoal.

c) Valorarerespectaradiferenzadesexoseaigualdadedederei­tos e oportunidades entre eles. Rexeitar os estereotipos que supoñan discriminación entre homes e mulleres.

d) Fortalecerassúascapacidadesafectivasentodososámbitosda personalidade e nas súas relacións cos demais, así como rexeitar a violencia, os prexuízos de calquera tipo, os compor-tamentossexistaseresolverpacificamenteosconflitos.

e) Desenvolverdestrezasbásicasnautilizacióndasfontesdein-formación,para,consentidocrítico,adquirirnovoscoñece-mentos. Adquirir unha preparación básica no campo das tec-noloxías,especialmenteasdainformacióneacomunicación.

f) Concibirocoñecementocientíficocomounsaberintegrado,que se estrutura en distintas disciplinas, así como coñecer e aplicarosmétodosparaidentificarosproblemasnosdiversoscampos do coñecemento e da experiencia.

g) Desenvolveroespíritoemprendedoreaconfianzaensimes-mos/as, a participación, o sentido crítico, a iniciativa persoal e acapacidadeparaaprenderaaprender,planificar,tomardeci-sións e asumir responsabilidades.

15

Proxecto educativo

h) Comprender e expresar con corrección, oralmente e por escri-to,nalinguacasteláe,seahouber,nalinguacooficialdaco-munidade autónoma, textos e mensaxes complexas, e iniciarse no coñecemento, a lectura e o estudo da literatura.

i) Comprender e expresarse nunha ou máis linguas estranxeiras de xeito apropiado.

l) Coñecer, valorar e respectar os aspectos básicos da cultura e a historia propias e dos demais, así como o patrimonio artístico e cultural.

m) Coñecereaceptarofuncionamentodopropiocorpoeodosoutros,respectarasdiferenzas,afianzaroshábitosdecoidadoesaúdecorporaiseincorporaraeducaciónfísicaeaprácticadodeporteparafavorecerodesenvolvementopersoaleso-cial. Coñecer e valorar a dimensión humana da sexualidade en toda a súa diversidade. Valorar criticamente os hábitos sociais relacionados coa saúde, o consumo, o coidado dos seres vivos e o medio ambiente, contribuíndo á súa conservación e mello-ra.

n) Apreciar a creación artística e comprender a linguaxe das dis-tintasmanifestaciónsartísticas,utilizandodiversosmediosdeexpresión e representación.

2.1.3. Competencias claves

Ascompetenciasclavespodémolasdefinircomoaformanaquecal-quera persoa utiliza os seus recursos persoais (habilidades, actitudes, coñecementos e experiencias) para actuar de xeito activo e responsa-ble na construción do seu proxecto de vida tanto persoal como social.

As devanditas competencias claves obtéñense a través do currículo ao longo da Educación Obrigatoria e implican o logro dunha realiza-ción persoal, exercer a cidadanía activa, incorporarse á vida adulta de xeitosatisfactorioesercapazdedesenvolverunhaaprendizaxeper-manente ao longo de toda a vida.

A adquisición dos obxectivos anteriores, a través do proceso de ensi-no-aprendizaxe ao longo da Educación Secundaria Obrigatoria, impli-cará a adquisición das competencias claves que expoñemos a conti-nuación:

• Comunicación lingüística.

16

• Competencia matemática e competencias básicas en ciencia e tecnoloxía.

• Competencia dixital.

• Aprender a aprender.

• Competencias sociais e cívicas.

• Sentido de iniciativa e espírito emprendedor.

• Conciencia e expresións culturais.

A adquisición dos obxectivos educativos, e como consecuencia das devanditas competencias a través das áreas e materias do currículo, posibilitaráqueonosoalumnadoobteñaamadurezasuficienteparaafrontarconéxitoavidaadultaeincorporarsetantoaomundolaboralcomaaosestudossuperiores.Habemosdefacerconstarquecadaáreacurricularcontribúeaodesenvolvementodediferentescompe-tencias e, á súa vez, cada unha se alcanzará como consecuencia do traballo desenvolvido en varias áreas ou materias. O devandito traba-llo deberá ser complementado con distintas medidas organizativas e funcionaisimprescindiblesnonosocentro,porisoacontinuaciónana-lizamos cada unha das competencias citadas.

2.2. Metodoloxía didáctica. Orientacións xerais

A metodoloxía educativa constitúe o conxunto de decisións e actua-cións que organizan a acción didáctica na aula, establecendo o papel desempeñadopolosprofesoreseprofesoras,asícomoosalumnosealumnas, na utilización de medios e recursos didácticos, os tipos de actividades que se van desenvolver, a organización espazo-temporal necesaria, os tipos de agrupamento...

Estadefiniciónlevaconsigoaposibilidadededesenvolverdiversasmetodoloxíascofindeconseguirasmesmasfinalidadeseobxectivoseducativos. Non obstante, esta diversidade metodolóxica non é ilimi-tada, e existen aspectos comúns que permiten apuntar algúns crite-rios orientadores á hora de tomar decisións na práctica docente.

Calquerametodoloxíaaplicablenaauladebecontarcunhafunda-mentación teórica no contexto dos procesos de ensino e aprendizaxe. Unhavezdefinidososobxectivosquedesexamosalcanzaretendoen

17

Proxecto educativo

contaosmedioserecursosdispoñibles,énecesarioreflexionarsobrecomo aprenden os alumnos e alumnas para decidir como os debe-mos ensinar. Hoxe en día, as teorías psicopedagóxicas máis acepta-das sinalan a aprendizaxe como un proceso social e persoal, no que cada individuo constitúe activamente os seus propios esquemas con-ceptuais, procedementais e actitudinais ao relacionarse coas persoas e a cultura na que vive. Como consecuencia, a dimensión comunicati-vanaaulanonsónosaspectosinformativos,senóntaménnossocioa-fectivos,cobraunhaimportanciafundamentalentodooprocesoedu-cativo.

Portodoiso,parececonvenienteaformulacióndunsprincipiosmeto-dolóxicos xerais, que poden ser asumidos por todos os membros do Claustro,senprexuízodasactuaciónsqueespecificamentepoidandesenvolverse en cada unha das correspondentes áreas/materias de coñecemento:

− Calquera que sexa a metodoloxía desenvolvida, esta deberá ser activa e participativa, en tanto que o alumno/a debe ser o protagonista e o suxeito da súa propia aprendizaxe. Isto supón adecuar os procesos de ensino e as actividades propostas polo profesor/aaoprocesodeaprendizaxedosalumnos/as,sendoestesopuntodereferenciaparaatomadedecisiónsrespectoá acción metodolóxica.

− Este ensino centrado nos alumnos/as deberá considerar en cada momento as súas ideas e concepcións previas, coas que seenfrontanaunnovocoñecementoouproblemadarealida-de.Sódestaformapoderánestablecerrelaciónssignificativasentre os coñecementos e experiencias que xa posúen e a no-vainformaciónáqueacceden,favorecendoasúaimplicaciónnos procesos de ensino e aprendizaxe a través da elabora-ción, consolidación e maduración de posicionamentos e con-clusións persoais acerca dos contidos traballados.

− A metodoloxía seguida deberá completar a atención persona-lizada dos alumnos/as, respondendo á diversidade destes en relación ás súas características individuais, niveis iniciais, rit-mos de aprendizaxe... Iso poderá realizarse grazas ao coñece-mento dos niveis de partida destes e a través da proposta de actividadesbásicasedeampliaciónoureforzo,establecendodiferentesformasdeagrupamentonaaulaquepermitanodesenvolvemento das competencias claves.

18

− Aaccióndidácticahaberádeaxustarosniveisdeformulacióndo coñecemento ao momento, á etapa e ao contexto corres-pondente,evitandocaernunhaaprendizaxesuperficial,epro-bablemente inútil, dos coñecementos e procedementos cientí-ficos.Buscarase,polotanto,queoscontidoseasactividadespropostassexanlóxicosepsicoloxicamentesignificativosparaos alumnos/as, ao tempo que se centren arredor de problemas relacionados cos obxectos de estudo e coa vida diaria destes, favorecendoacreacióndeactitudesemotivaciónspositivasvinculadas ao propio proceso de aprendizaxe.

− Ametodoloxíapropostadeberáconsideraradiversificaciónnautilización das técnicas, os medios e os recursos didácticos, poñendo sempre isto ao servizo dos obxectivos e contidos educativos, e tratando de dar respostas reais ao conxunto dos alumnos e alumnas que constitúen o grupo clase.

− O traballo individual, o traballo en pequeno ou en gran grupo, ocadernodeactividades,aaxendaescolar,ofomentodalec-tura a través da utilización da biblioteca de aula ou do centro e aincorporacióndosmediosaudiovisuaiseinformáticos,areali-zacióndeconferencias,debatesecoloquios,ousodunhase-gundalinguaetc.,podenconverterseeninstrumentosconfigu-radores do pensamento plasmado na práctica educativa, onde seutilicendiversidadedefontesdeinformaciónexistentesnanosasociedadequecontribúanáformaciónintegraldonosoalumnado.

− Oobxectivofundamentaldoprocesodeensino­aprendizaxeserá conseguir os obxectivos formulados no ProxectoEducativo,epolotanto,alcanzaraofinaldaetapaodesenvol-vemento integral do noso alumnado e a adquisición das com-petenciasclavesnecesariasparaformarpartedasociedadeactualcomoindividuosmaduros,responsablesecoaforma-ciónadecuadaparadecidirsobreoseufuturoinmediato.

− Otraballoenequipodoprofesoradoatravésdosrespectivosdepartamentos e sobre todo dos equipos docentes servirá paracoordinarodevanditotraballo,paraobterinformacióndoalumnadoeparadarlleunenfoquemultidisciplinaraoproceso educativo. A coordinación e o seguimento do titor/a, easupervisióndodepartamentodeorientaciónaosenfo-

19

Proxecto educativo

ques psicopedagóxicos e de atención á diversidade de todo oalumnado,éfundamentalegarantiráoéxitodasactua-cións.

− Deigualforma,acolaboracióneaparticipacióndasfamiliasnoprocesoeducativodoalumnadoéfundamental,servindooti-tor/a de punto de enlace e ponte entre as actuacións metodo-lóxicasdoprofesoradoeasrespostasdoalumnado.Destexei-to facilítase queoproceso educativo se desenvolva connormalidade e dea respostas ás necesidades dos alumnos e as alumnas.

− As programacións de cada departamento recollerán as estra-texiasmetodolóxicasfundamentaisparaologrodosobxecti-vosformuladosencadamateriaetaménparaaadquisicióndas competencias claves previstas na etapa. Entre esas estra-texias contarase tanto co traballo individual coma co traballo en grupo, tratando de conseguir, na medida do posible, o en-foquemultidisciplinardostemasestudados.

2.3. Criterios para a elaboración das programacións didácticas dos departamentos

Cada Departamento Didáctico elabora a súa programación didáctica seguindo os criterios recollidos na normativa correspondente onde se establecen as ensinanzas correspondentes á Educación Secundaria Obrigatoria. Con base neste marco legal, todas as programacións que se achegan en anexo á parte recollen unha estrutura similar segundo os seguintes aspectos:

− Obxectivos e contidos para cada un dos cursos que compoñen a etapa.

− Incorporación dos contidos da Educación en Valores para des-envolver curricularmente no ámbito de coñecemento propio de cada departamento.

− Organización e secuenciación de contidos por cursos.

− Metodoloxíaespecíficaquevaiserutilizada.

20

− Criterios de avaliación utilizados, de acordo cos de carácter xe-ral recollidos no Proxecto Educativo.

− Materiais e recursos didácticos que se van empregar.

− Actividades complementarias e extraescolares propostas por cada departamento, seguindo as orientacións xerais.

− Estratexias para a atención á diversidade na súa parcela espe-cíficadecoñecementos.

− Aplicación de adaptacións curriculares para o alumnado nece-sitado delas e o seu seguimento.

− Seguimentoeadecuacióndemedidasconcretasconformeaosresultadosobtidosnosdiferentestiposdeprobasdediagnós-tico que se poidan realizar.

2.4. Orientacións para integrar os contidos da educación en valores

A educación en valores está constituída por unha serie de contidos curriculares básicos que implican o dominio dunha serie de concep-tos, procedementos e actitudes, principios e normas. Non é un enga-dido ao currículo nin unha parte exterior ou complementaria deste.

Podemos dicir que estes contidos comúns a todas as áreas e materias constitúen mecanismos para reconceptualizar o coñecemento «vul-gar», ao axudar a conectar a realidade social e os intereses persoais cosproblemasqueactualmenteafectanáhumanidade;poisgranpar-tedosdevanditoscontidosconectanconaprendizaxesinformaisobti-dasdeformadifusanocontextosocialnoqueviveoalumnado.

Entre as súas características podemos sinalar:

− Representan situacións problemáticas que se producen actual-mentenoseodanosasociedade,poloquesonsignificativasepróximas ás vivencias que o alumnado percibe na súa vida dia-ria e das que é cada vez máis consciente.

− Axudan a romper o divorcio entre o coñecemento escolar e o coñecemento «vulgar», é dicir, permiten o achegamento entre os contidos das áreas/materias e o que o alumnado percibe e adquire a través da súa experiencia diaria.

21

Proxecto educativo

− Contribúen ao desenvolvemento persoal e social do alumna-do.

− Avogan por unha sociedade baseada na paz, a igualdade de dereitos, deberes e oportunidades, o respecto e a mellora do contorno, un modo de vida saudable, o desenvolvemento da efectividadeeasexualidade....

Áhoradeorganizaraeducaciónenvaloresnonosocentroteranseenconta os seguintes aspectos:

− A educación en valores está representada por contidos que se introducen nunha organización curricular centrada en áreas disciplinares.

− Non teñen unha situación precisa nin no espazo (en materias específicas)ninnotempo(cursosdeterminados).

− Máis que introducir contidos illados, tratan de actuar como eixes organizadores de contidos disciplinares ou impregnar as áreas curriculares con aspectos da vida social.

− Asúaintroducióndálugaramodificaciónsnaorganizaciónes-colar clásica; ben nos contidos, nos horarios, na participación da comunidade educativa ou na estrutura compartimentada das especialidades. Adopta o carácter dun modelo interdisci-plinar.

− Son temáticas que carecen de epistemoloxía propia e se ba-seanfundamentalmentenocoñecementocientífico,filosóficoe moral dunha determinada cultura.

Para o desenvolvemento destes contidos, e tendo en conta as matiza-cións anteriores e a posible desconexión entre uns temas e outros, seránecesarioagruparosiguaisdeformanunámbitocomún:

1 Temas relacionados coa saúde. Dentro deste grupo estaría a Educación para a Saúde, cuxo obxectivo sería mellorar a com-prensión dos problemas relacionados coa prevención e a pro-moción da saúde.

2 Temas relacionados coa sociedade. Abrangue temas como os de coeducación, educación cívica, educación para a conviven-cia,paraosdereitoshumanoseeducaciónafectiva.

3 Temasrelacionadoscomedio.Referidosáeducaciónambien-tal e ao contorno social e natural.

22

Ápartedestestresnúcleos,existenoutrostemasqueseenglobaríannos tres núcleos anteriores, polo que todo tema que tratar e desenvol-ver tería os seus posibles puntos de coincidencia con outros temas ou núcleos, de aí o sentido global á hora de estudalos e desenvolvelos.

Podemosdicirqueexistenmúltiplesformasdeintroducirostemasdeeducación en valores no currículo escolar; estas van depender do grao decomplexidade.Así,podemosfalarde:

a) Transversalidad disciplinar, que consiste no tratamento especí-ficoquedáencadaárea,ensucesivosmomentosdocursoacadémico, a un ou varios temas transversais.

b) Transversalidad no espazo, cando dúas ou máis áreas se poñen de acordo para desenvolver un tema transversal desde a ópti-ca particular de cada área.

c) Transversalidad no tempo, motivada para ampliar o tratamento transversal máis dun curso académico sucesivo.

d) Transversalidad curricular, consistente no tratamento curricular conxunto das anteriores decisións, buscando a coherencia in-terna do proxecto durante unha etapa.

e) Transversalidad ambiental, que contempla decisións sobre a organizaciónescolar,asrelaciónssociais...,édicir,unclimafa-vorable ao desenvolvemento destes temas.

Apartirdestainformaciónénecesario,atravésdosdepartamentos:

• Fixar os temas transversais que tratar no curso e por todos os ni-veis de (1.º a 4.º).

• Fixar o ámbito de transversalidad. Cada departamento, ou en co-laboraciónconoutros,aplicadesdecadaáreaosdiferentestemassobre a educación en valores.

Con todas estas decisións establecidas e consensuadas polo Equipo Técnico de Coordinación Pedagóxica, completarase o tratamento da educaciónenvaloresnonosocentro,oquelevaráconsigoamodifi-cación das nosas programacións didácticas.

23

Proxecto educativo

2.5. Criterios para determinar a oferta de materias optativas do centro

AEducaciónSecundariaObrigatoriarespondeáfinalidadedeofrecerunhaformaciónbásicacomún,nonselectivaenondiscriminatoria,atodos os rapaces e as rapazas ata os 16 anos de idade. Para alcanzar estafinalidadeestableceuseuncurrículoúnicoeintegrado,quedebeactuar como mecanismo compensador das desigualdades orixinadas pola diversidade de ritmos de aprendizaxe, capacidades, intereses e motivacións do alumnado. Neste sentido, concíbese a optatividade como un espazo curricular adaptado ás necesidades, intereses e moti-vacións do alumnado, que dentro do marco de medidas de atención á diversidadecumpraasfunciónsde:

− Atender ás necesidades educativas do alumnado proporcio-nando unha axuda complementaria a aqueles alumnos/as quepresentandificultadesdeaprendizaxemotivadaspolafaltadedominiodecoñecementosouhabilidadesinstrumen-tais básicas, que non requiran para ser solucionadas inicial-mentedasmedidasdereforzoeducativoouadaptacióncurri-cular.

− Dar resposta a intereses concretos dos alumnos/as que dese-xanampliarouafondarencontidosdedeterminadosámbitosde coñecemento, relacionados co currículo da etapa.

− Completaraofertaeducativadocentroecontribuíracompen-sarascarenciasculturaisexistentesnoámbitosocialoufamiliardo alumnado.

− Despois desta breve introdución expoñemos os criterios que sehandeterencontanonosocentronaofertadeoptativas.

2.6. Criterios para a elaboración da programación das actividades complementarias e extraescolares

Oobxectivofundamentaldasactividadescomplementariaseextraes-colares,talcomodispónomarconormativo,estádirixidofundamen-

24

talmenteafavoreceraaperturadocentroaoseuámbitosocialexeo-gráfico,asícomoaprocuraraformaciónintegraldosnososalumnosealumnas.

Estes dous obxectivos intégranse no Proxecto Educativo do noso cen-tro, articúlanse nel e contribúen á súa vez á súa incardinación dentro dos demais elementos que os constitúen, propiciando a convivencia, a solidariedade e o crecemento persoal e cultural.

As actividades organizaranse a través do Departamento de Actividades Complementarias e Extraescolares, cuxa misión será:

− Dar apoio, mediante a organización de actividades extraesco-lares ou complementarias, ao labor de cada un dos demais de-partamentos.

− Axudar á cohesión e coordinación entre distintos departamen-tos que teñan áreas comúns, mediante a organización de acti-vidades que as impliquen.

− Finalmente, atender á educación en valores (convivencia, paz, ecoloxía...) dos nosos alumnos e as alumnas, organizando e promovendoactividadesqueafomenten,tantonateoríaco-ma na práctica.

Osaspectosreferidosaodesenvolvementodasdevanditasactivida-des,aofuncionamentodestaseáimplicacióndunresponsable,elixi-do por membros do claustro, están recollidos no Regulamento de Organización e Funcionamento do centro, e constitúen a base legal quefundamentaanosaactuacióneafilosofíaquedefendeanecesi-dade destas para o óptimo desenvolvemento do currículo estableci-do.Cadacursoescolar,osdistintosdepartamentosformularánapro-posta para organizar o conxunto de actividades que hai que desenvolverequeposibilitanunhainformacióneformaciónadecua-da para o desenvolvemento da personalidade integral dos nosos alumnos e alumnas, así como para o enriquecemento da convivencia edaculturadepazdonosoalumnado,eparaorespectoásdiferen-zas de raza, xénero e relixión.

25

Proxecto educativo

2.7. Criterios, estratexias e procedementos para a avaliación das aprendizaxes e a promoción/titulación dos alumnos e alumnas

2.7.1. Marco Normativa para a Avaliación, Promoción e Titulación en ESO

− Lei Orgánica 2/2006, do 3 de maio, de Educación.

− Real Decreto 1631/2006, do 29 de decembro, polo que se esta-blecen as ensinanzas mínimas correspondentes á Educación Secundaria Obrigatoria.

2.7.2. Criterios Xerais para a Avaliación en ESO

Deconformidadecodispostonanormativaqueestableceaordena-ción das ensinanzas correspondentes á Educación Secundaria Obrigatoria, a avaliación do proceso de aprendizaxe do alumnado destaetapaeducativaserácontinuaediferenciada,segundoasdis-tintasmateriasdocurrículo,eteráencontaosdiferenteselementosque o constitúen.

A avaliación será continua en tanto que tratará de detectar, dentro do procesodeensino­aprendizaxedoalumnado,asdificultadesqueseproduzan, as súas causas, e adoptar en consecuencia as medidas re-educativasnecesarias.Serátaméndiferenciadasegundoasdistintasmaterias, observará os progresos do alumnado en cada unha delas e terácomoreferenteascompetenciasclaveseosobxectivosxeraisdaetapa, sen esquecer as características propias do devandito alumnado e o contexto sociocultural do propio centro.

Aavaliaciónteráuncarácterformativoeorientadordoprocesoedu-cativo,eaxudaráaterunhainformaciónconstantequepermitamello-rar tanto os procesos coma os resultados da intervención educativa.

Oprofesoradorealizaráaavaliación,preferentementeatravésdaob-servación continua e sistemática, da evolución do proceso de apren-dizaxe do alumnado e da súa maduración persoal, utilizando as pro-bas e rexistros que crea oportunos, aínda que sempre os criterios de

26

avaliacióndasmateriasseránoreferentefundamentalparavalorartanto o grao de adquisición das competencias claves como o de con-secución dos obxectivos.

Comoconsecuenciadetodoiso,aavaliaciónlevaraseacabodafor-ma seguinte:

a) A avaliación será realizada polo equipo docente, que é o conxuntodeprofesores/asqueinterveñencomesmogrupode alumnos/as, coordinados polo titor ou pola titora. Este equipo estará asesorado, se é o caso, polo Departamento de Orientación,eactuarádeformacolexiadaaolongodosproce-sos de avaliación e tamén na adopción das decisións resul-tantes.

A devandita avaliación realizarase para determinar o grao de aprendizaxe que alcanzaron os alumnos e alumnas en cada un dos momentos do proceso con respecto ao avance na adquisi-ción das capacidades establecidas no currículo.

Os aspectos que se deben considerar na avaliación das apren-dizaxes dos alumnos/as serán:

• As competencias claves.

• Os obxectivos de etapa.

• Os criterios de avaliación e estándares de aprendizaxe.

• Os obxectivos das distintas áreas ou materias.

• Os contidos.

• A actitude ante o estudo e o traballo en xeral.

• O desenvolvemento persoal e social.

b) As decisións adoptadas acordaranse de xeito colexiado entre os membros dos equipos docentes respectivos, establecéndo-se con carácter xeral o criterio de maioría simple do menciona-do equipo.

O/aprofesor/atitor/adecadagrupolevantaráactadodesen-volvementodassesións,nasquesefaránconstarosacordosalcanzados e as decisións adoptadas. A valoración dos devan-ditos resultados constituirá o punto de partida da seguinte se-sión de avaliación.

27

Proxecto educativo

c) Nassesiónsdeavaliaciónacordarasetaménainformaciónque,sobre o resultado do proceso de aprendizaxe e as actividades realizadas a cada alumno/a, se dará á súa nai, pai ou titor/a le-gal.Esainformaciónversarásobre:

• Evolución das capacidades propias do alumno/a.

• Problemas de aprendizaxe.

• Estratexiasdesoluciónqueprecisendacooperacióndafa-milia.

d) As sesións de avaliación que se celebrarán ao longo do curso académico, sen prexuízo do seu carácter continuo e integra-dor, serán as seguintes:

• Aprimeira,avaliacióninicial,realizarasepartindodainfor-mación dispoñible no centro acerca da escolarización e do proceso de aprendizaxe durante a Educación Primaria e, no seucaso,dainformaciónobtidaatravésdaaplicacióndosdistintos instrumentos de avaliación.

Destaforma,ocentrorealizaráreuniónscoscentros/etapade Primaria (adscritos), co obxecto de coordinar e coñecer o proceso educativo dos alumnos/as que se incorporan á nova etapa educativa. A devandita avaliación servirá para detectar o grao de desenvolvemento dos alumnos/as nos aspectos básicos da aprendizaxe e o grao de desenvolvemento e con-secución das competencias claves nas distintas áreas.

Duranteoprimeiromesdecadacursoescolartodooprofe-sorado realizará unha avaliación inicial do alumnado, e ao mesmotempocadatitor/aanalizaráosinformespersoaisdocurso anterior correspondentes ao alumnado do seu grupo; segundo data estipulada, convocarase posteriormente unha sesión de avaliación inicial para coñecer e valorar a situación actualdoalumnadonoreferidoaograodedesenvolvemen-to das competencias claves e ao dominio dos contidos das distintasmaterias.Estaavaliaciónseráopuntodereferenciado equipo docente para a toma de decisións relativas ao desenvolvemento do currículo e para a súa adecuación ás características e coñecementos do alumnado (medidas de atención á diversidade).

O equipo docente adoptará, segundo os resultados desta avaliacióninicial,asdecisiónsreferidasásmedidasnecesa-

28

riasde reforzodematerias instrumentaisbásicasoudeadaptación curricular, segundo a tipoloxía ou necesidades específicasdoalumnadodecadacursoougrupo,estable-cendo en todo caso as medidas de atención á diversidade contempladas no noso Proxecto Educativo, as cales se apli-carán unha vez que sexan coñecidas polo alumnado e as súasfamilias.

• Asseguintessesiónsdeavaliaciónlevaranseacaboaofinaldo primeiro, segundo e terceiro trimestre respectivamente para valorar tanto o grao de consecución das competencias claves como a aprendizaxe do alumnado en relación co des-envolvemento dos obxectivos do currículo. En todas elas o titor/a de cada curso levantará acta dos acordos e decisións adoptadas.Nestasacordarasetaménainformaciónque,so-bre o proceso persoal de aprendizaxe seguido, se transmiti-ráacadaalumno/aeaosseusfamiliaresourepresentanteslegais.

A valoración do progreso obtido trasladarase á correspon-dente acta de avaliación, ao expediente académico e, en ca-so de que promova, ao historial académico da Educación Secundaria Obrigatoria. Os resultados da avaliación de cada materiaexpresaransepormediodecualificacións,nosse-guintestermos:Insuficiente(IN),Suficiente(SU),Ben(BI),Notable(NT)eSobresaínte(SB),considerándosecualifica-ciónnegativao Insuficienteepositivastodasasdemais.Estascualificaciónsiránacompañadasdunhacualificaciónnumérica, sen empregar decimais, nunha escala desde un ata dez, aplicándose neste caso as seguintes corresponden-cias:Insuficiente:1,2,3,4.Suficiente:5,Ben:6,Notable:7ou 8. Sobresaínte: 9 ou 10.

Candoaavaliaciónsexanegativa,oprofesoradodecadama-teriaelaboraráuninformesobreosobxectivoseoscontidosalcanzados e a proposta de actividades de recuperación. Este entregaraseásfamiliasaofinaldocurso,coobxectodequeoalumno/a traballe esta proposta durante o verán e recupere a materia na avaliación extraordinaria de setembro.

• A avaliación extraordinaria realizarase nos cinco primeiros días do mes de setembro, e unha vez concluída, despois das xuntas de avaliación correspondentes, recolleranse nas actas

29

Proxecto educativo

de avaliación os resultados obtidos, así como tamén no ex-pediente académico, e se son positivas trasladaranse ao his-torial académico de Educación Secundaria Obrigatoria. As cualificaciónsdasmateriaspendentesdecursosanterioresconsignaransedamesmaformaxaexplicitada.

e) Oalumnadoeassúasfamiliasouosseusrepresentanteslegaispoderánformularreclamaciónssobreosresultadosdaavalia-ciónfinaledaprobaextraordinariasegundoestableceomar-co legal. Para iso, e despois do proceso de entrega de notas queserealizadirectamenteásfamiliascoasúasinaturaconfor-measrecibiron,poderánreclamarascualificaciónsnosdousdías seguintes á súa publicación. Esta reclamación en 1.ª ins-tanciafarasenasdependenciasdeSecretaríadocentro;unhavez estudada a reclamación, daráselles resposta por parte da XefaturadeEstudos;encasodedesconformidadeconesare-clamación,osfamiliarespoderánreclamaren2.ªinstanciaantea Administración Educativa correspondente.

f) Aavaliacióndoalumnadoconnecesidadeespecíficadeapoioeducativo que curse Educación Secundaria Obrigatoria con adaptacións curriculares será competencia do equipo docente, asesorado polo Departamento de Orientación. Os criterios es-tablecidos nas devanditas adaptacións curriculares serán o re-ferenteprincipalparavalorarograodeadquisicióndascom-petencias claves.

g) A avaliación do alumnado que se incorpore tardiamente ao sis-tema educativo e que, por presentar graves carencias na lingua española,recibaunhaatenciónespecíficanesteámbito,haberádeatenderosinformessobrecompetenciaslingüísticasqueela-borenosprofesoresresponsablesdadevanditaatención.

h) Aavaliacióndoalumnadoquecursaprogramasdediversifi-cacióncurricularedecualificaciónprofesionalinicialrealiza-rasetomandocomoreferentefundamentalascompetenciasclaves e os obxectivos da Educación Secundaria Obrigatoria, asícomooscriteriosdeavaliaciónespecíficosdecadapro-grama.

i) Os pais, nais ou representantes legais do alumnado serán oí-dosantesdoprocesodeavaliaciónfinaldosseusfillos/asatra-vésdundocumentoquellesfacilitaráobrigatoriamentecadatitor/a.Esteprocesodeconsultafarasenasegundaquincena

30

do mes de maio; neste, cada un expresará libremente os as-pectossignificativoserelevantesdecaraátomadedecisiónssobreofuturoacadémico,queserealizaránaxuntadeavalia-ciónfinal.

l) Cada titor/a comunicará ao equipo educativo todos aqueles aspectos,informaciónsoudatosdeinteresereferidosaopro-ceso de ensino-aprendizaxe do alumnado ou que inciden no seudesenvolvemento.Estainformaciónpodesercompletadacoa obtida polo Departamento de Orientación.

m) Ademais destas reunións establecidas dos equipos docentes, estes poderanse reunir ao longo do curso académico para tra-taraspectosdecoordinación,informaciónoutomasdedeci-sión propios de cada titoría.

n) Sempre e en todos os casos, os alumnos/as participarán na súa avaliaciónbendirectamentecosprofesores/asdecadaunhadas áreas, ou ben indirectamente, durante as sesións de titoría co titor/a, nas cales se preparan as sesións de avaliación ás que levarán as súas propostas a través dos seus delegados/as de grupos.

ñ) De igual xeito, nas sesións de avaliación primeira e segunda, os delegados/as de curso acudirán para expresar a opinión xe-ral do grupo sobre o proceso de ensino-aprendizaxe e tamén sobre as propostas de mellora acerca deste.

2.7.3. Criterios de avaliación e promoción do centro

Deconformidadecoestablecidonomarcolegal,oprofesoradolevaráacaboaavaliación,preferentementeatravésdaobservaciónconti-nuada da evolución do proceso de aprendizaxe de cada alumno/a e da súa maduración persoal, sen prexuízo das probas que, se é o caso, realice o alumnado.

Entodocaso,oscriteriosdeavaliacióndasmateriasseránoreferentefundamentalparavalorartantoograodeadquisicióndascompeten-ciasclavesedosobxectivosxeraisdaetapa,facilitandoasíatomadedecisións no proceso avaliador.

Oalumnadotendereitoaseravaliadoconformeacriteriosdeplenaobxectividade, así como a coñecer os resultados das súas aprendi-zaxes,paraqueainformaciónqueseobteñaatravésdosprocede-mentosinformaiseformaisdeavaliaciónteñavalorformativoeocomprometa na mellora da súa educación.

31

Proxecto educativo

Decaraaobterunhascualificaciónsatravésdoprocesoavaliador,ha-bemosdedefinirunscriteriosclarose,nestesentido,sinalamosunhaserie de instrumentos que nos van servir para que a nosa avaliación sexa o máis obxectiva e sistemática posible. Así, enumeramos os se-guintes:

a) De utilización programada e puntual.

• Exames escritos e orais.

• Exerciciosespecíficosdeclase.

• Probas obxectivas e cuestionarios.

• Exposicións orais.

• Traballos e proxectos.

Con eles valoraranse os conceptos e os procedementos adquiridos.

b) Por outro lado, para valorar os procedementos e as actitudes teranse en conta outros instrumentos de utilización continua.

− Oscadernosdeclase:presentación,limpezaeortografía.Ademais, que os contidos destes se axusten ao tema ou temas avaliado/s.

− Asrespostasapreguntas,referidasestasacontidosdote-ma programado.

− As intervencións na clase: individual, grupal.

− Ostraballospresentadosreferidosámateriaobxectodeavaliación ou estudo.

− Rúbricas.

− Portfolios.

Por todo o anterior, con carácter xeral, a ponderación dos distintos criterios/estándares de avaliación utilizados, no caso dos valorados a través dos instrumentos do grupo a), considerarase que estes supo-ñen o 50 % da nota global. Mentres que os do grupo b) supoñen polo menos o 50 % da mesma nota.

As porcentaxes concretas de cada apartado estarán recollidas nas programaciónsespecíficasdecadadepartamento.

No apartado b) terase en conta a actitude presentada polo alumno/a no concernente ao respecto ao ritmo de traballo, seguimento das ex-

32

plicaciónsdoprofesoradoeassúasindicacións,coidadoerespectodo material, individual e colectivo, capacidade para realizar un traba-llo individual e autónomo, aceptación de correccións e propostas de mellora, a convivencia, a integración no grupo, a participación, o inte-rese,oesforzoemesmoaspectosnegativos,comoapasividade,aal-teracióndaorde,asfaltasdeasistencia,afaltadematerial,odesinte-resepolamateria...Estesdatosseránrecollidosporcadaprofesoreprofesoranundocumentoescrito,ecomunicadoásrespectivasfami-liasatravésdotitor/a.Oalumnadopoderásolicitaraoprofesoradoresponsable das distintas materias aclaracións acerca das avaliacións que se realicen para a mellora do seu proceso de aprendizaxe, de igualformaospais,naisoutitoreslegaispoderánexercerestedereitoa través do titor/a.

Entodasasmaterias,ocriteriopreferenteseráaponderacióndasno-tas da primeira, segunda e terceira avaliación, considerando esta últi-ma cunha porcentaxe maior sobre as demais nas materias de carácter máis práctico e procedemental, como Educación Plástica, Música, Educación Física, Informática, Tecnoloxía e mesmo LinguasEstranxeiras, as cales polo seu matiz acumulativo implican a consecu-ción dos obxectivos anteriores unha vez que se superaron os posterio-res. Nos casos das outras materias curriculares, será cada departa-mento o que, a través das súas programacións didácticas, estableza as porcentaxes idóneas, pero sempre dentro dos presupostos esta-blecidos de xeito xeral para todo o centro e que se explicitan ao inicio deste apartado.

Nos casos da avaliación extraordinaria, cando hai que recuperar a ma-teria completa, manteranse os criterios establecidos anteriormente, tendo en conta que para a súa superación haberá que ponderar a puntuación obtida no exame de setembro cos outros instrumentos de avaliación continua utilizados, ben nese momento ou ben ao longo de todo o proceso de avaliación do curso.

No caso de que o exame implique só unha ou máis partes da materia con avaliación negativa, ponderaranse as notas de cada parte supera-da durante o curso coa obtida na avaliación de setembro, seguindo os criterios establecidos en xuño.

Na avaliación extraordinaria de setembro seguirase o procedemento establecido de comunicación de resultados tanto ao alumnado como ássúasfamilias.

33

Proxecto educativo

2.7.4. Promoción dos alumnos/as de 1.º de ESO

1 Promoven aqueles alumnos/as que sexan avaliados positiva-mente en todas as áreas.

2 Promoven, por imperativo legal, todos os alumnos/as que per-manecesen xa un curso en primeiro de ESO.

3 Promovenaquelesalumnos/asqueforonavaliados/asnegati-vamente en dúas materias como máximo.

4 De xeito excepcional, promoven ao curso seguinte, a pesar de ser avaliados/as negativamente en tres materias, aqueles alum-nos/as que a xuízo do equipo docente, a natureza das súas di-ficultadesnonllesimpideseguirconéxitoocursoseguinte,queteñenexpectativasfavorablesderecuperaciónsegundoascompetenciasalcanzadasequeasúapromociónserábenefi-ciosaparaoseufuturoacadémico.

Co obxecto de determinar as posibilidades de progresión no curso seguinte e o grao de madureza dun alumno/a que se encontre nesta últimasituación,osprofesoresdoequipodocente,paraosefectosdepromoción, terán en conta os seguintes aspectos:

a) O grao de consecución alcanzado nos obxectivos e as compe-tenciasclavesfavoreceassúasexpectativasfuturas.

b) Asúapromociónbeneficiaráasúaevoluciónacadémica.

c) Assúasdificultadesnonobstaculizanseguirconéxitoocursoseguinte.

d) Ograodeasimilacióndoscontidosdefinidosnasáreasconcualificaciónnegativa.

e) Ascualificaciónsobtidasnasáreasconavaliaciónpositiva.

f) Que as materias non superadas non sexan as áreas instrumen-tais básicas.

g) Oesforzorealizadonaadquisicióndascapacidadesrexistradoporcadaprofesor/anasúamateria.

h) A actitude cara ao traballo e cara á integración cos compañei-ros/as e demais membros da comunidade escolar.

i) O traballo realizado, tanto individualmente coma en grupo.

l) A madureza e o desenvolvemento persoal, estimado por cada profesornasúamateria.

34

m) A asistencia á clase.

n) As anotacións realizadas no expediente académico.

Antes de decidir sobre a promoción, o equipo docente terá en conta queanormativafixanunanoe,excepcionalmenteendous,aposibili-dade de permanecer un alumno ou alumna na etapa por enriba dos catro anos de duración establecidos con carácter xeral. Aínda así, ca-da curso poderá repetirse só unha vez, ata o límite de 18 anos: en tal caso,eaofinaldocursoacadémico,oalumno/apoderáoptarporoutras modalidades educativas. Excepcionalmente, o alumnado que nonrepetiseaolongodaetapapoderáfacelounhasegundavezencuarto curso.

Deconformidadecoexpostonomarcolegal,quenpromovasensu-perartodasasmateriasseguiráunprogramadereforzo/programasde mellora do rendemento. No caso dos primeiros, están destinados á recuperación das aprendizaxes non adquiridas, e o alumno/a debe-rá superar a avaliación correspondente ao devandito programa. Este programaseráaplicadopoloprofesor/adecadamaterianoscasosdecontinuidade: no caso contrario, será o departamento respectivo o encargado da aplicación e supervisión do citado programa. Todo o calserátidoencontaparaosefectosdeavaliacióndasáreasnonsu-peradas,asícomoparaosefectosdepromocióne,seéocaso,deti-tulación.

Endefinitiva,sonosdepartamentosdidácticososresponsablesdaor-ganizacióndestesprogramas;doseucontidoinformaraseoalumna-do e os seus pais ou responsables legais.

Cando un alumno/a non promova deberá permanecer un ano máis no mesmocurso;estamedidairáacompañadadunplanespecíficoper-sonalizadoeorientadoaqueoalumnadosupereasdificultadesde-tectadasnocursoanterior.Esteplanaplicaraseporpartedoprofesorda área/materia e supoñerá un conxunto de actividades adaptadas a talfineunhorarioprevistoparaasúarealización.

2.7.5. Promoción dos alumnos/as de 2.º de ESO

1 Promoven aqueles alumnos/as que sexan avaliados/as positi-vamente en todas as áreas.

35

Proxecto educativo

2 Promoven por imperativo legal todos os alumnos/as que per-manecesen xa un curso en segundo de ESO.

3 Promovenaquelesalumnos/asqueforonavaliados/asnegati-vamente en dúas materias como máximo.

4 De xeito excepcional, promoven ao curso seguinte, a pesar de ser avaliados/as negativamente en tres materias, aqueles alum-nos e alumnas que, a xuízo do equipo docente, a natureza das súasdificultadesnonllesimpideseguirconéxitoocursose-guinte,queteñenexpectativasfavorablesderecuperaciónse-gundo as competencias alcanzadas e que a súa promoción se-rábeneficiosaparaoseufuturoacadémico.

Neste último caso, procederase de idéntico xeito ao estableci-do no caso de primeiro da ESO Igualmente procederase no caso da recuperación das devanditas aprendizaxes ao xa indi-cado ou á incorporación aos programas de mellora do rende-mento.

2.7.6. Promoción dos alumnos/as de 3.º de ESO

1 Promoven aqueles alumnos e alumnas que sexan avaliados/as positivamente en todas as áreas.

2 Promoven por imperativo legal todos os alumnos/as que per-manecesen xa un curso en terceiro de ESO.

3 Promovenaquelesalumnos/asqueforonavaliados/asnegati-vamente en dúas materias como máximo.

4 De xeito excepcional, promoven ao curso seguinte, a pesar de ser avaliados/as negativamente en tres materias, aqueles alum-nos/as que, a xuízo do equipo docente, a natureza das súas dificultadesnonllesimpideseguirconéxitoocursoseguinte,queteñenexpectativasfavorablesderecuperaciónsegundoascompetenciasalcanzadasequeasúapromociónserábenefi-ciosaparaoseufuturoacadémico.

Neste último caso procederase de idéntico xeito ao estableci-do no caso de primeiro da ESO. Igualmente procederase no caso da recuperación das devanditas aprendizaxes ao xa indi-cado, incluíndo os mencionados programas de mellora, así co-moaposibilidadedecontinuaroseuprocesoformativonaFormaciónProfesionalBásica.

36

2.7.7. Condicións para a titulación ou repetición en 4.º de ESO

1 Os alumnos/as que non repetisen curso ningún durante a ESO ou só unha vez na devandita etapa, poderán repetir cando, a xuízo do equipo docente, se estime que estes teñen a posibili-dade de obter o título de Graduado de Secundaria.

2 Todos os alumnos/as que repetisen 4.º de ESO non poderán volver repetir, salvo que non repetisen en toda a etapa e a súa idade se encontre dentro do que marca a normativa para esta etapa educativa.

3 Os alumnos/ás que cumpran 18 anos no ano natural da avalia-ciónfinal,deberánabandonaraESO,podendooptarporou-tras opcións educativas.

4 Obterán o título de Graduado en Educación Secundaria Obrigatoria, aqueles alumnos/as que sexan avaliados/as posi-tivamente en todas as áreas.

5 Obterán o título aqueles alumnos/as que, a pesar de ser avalia-dos/as negativamente nunha ou dúas áreas ( sempre e cando non sexan simultaneamente Lingua Galega e Literatura e Matemáticas ou Lingua Castelá e Literatura e Matemáticas) e excepcionalmen-te en tres, o equipo educativo por consenso considere que a na-tureza e o peso destas, no conxunto da etapa, non lles impediu alcanzar as competencias claves e os obxectivos da etapa. No su-postodequeesteconsensononfoseposible,estadecisiónseráadoptada pola maioría simple do mencionado equipo.

Adecisiónsobreaobtencióndatitulaciónseráadoptadadeformacolexiada polo equipo docente, co asesoramento do departamento de orientación.

Cofindedeterminarasposibilidadesdeprogresiónnosestudospos-teriores e o grao de madureza dun alumno/a que se encontre nesta situación,osprofesoresdoequipodocenteatenderán,paraosefec-tos de titulación, os seguintes aspectos:

a) O grao de consecución dos obxectivos e das competencias clavesfavoreceassúasexpectativasfuturas.

b) Ograodeasimilacióndoscontidosdefinidosnasáreasconcualificaciónnegativa.

c) A traxectoria do alumnado, especialmente nas áreas avaliadas negativamente.

37

Proxecto educativo

d) Ascualificaciónsobtidasnasáreasconavaliaciónpositiva.

e) Oesforzorealizadonaadquisicióndascapacidadesequefoirexistradoporcadaprofesornasúamateria.

f) A actitude cara ao traballo e cara á integración cos compañei-ros e demais membros da comunidade escolar.

g) O traballo realizado, tanto individualmente coma en grupo.

h) A madureza e o desenvolvemento persoal.

i) A asistencia á clase.

l) As anotacións no expediente académico.

2.7.8. Participación do alumnado e as súas familias

Coobxectodegarantirodereitodasfamiliaseoalumnadoapartici-parnoprocesoeducativodosseusfillos/as,ostitores/as,asícomoorestodoprofesorado,informaránospais,naisoutitoreslegaissobreaevoluciónescolardosseusfillos/as.Asísempre,aoprincipiodecadacursoescolar,oalumnadocoñecerá,polosprofesores/asdecadama-teria, os obxectivos, as competencias claves, os contidos e os criterios de avaliación de cada unha das materias, incluídas as pendentes dos cursosanteriores.Domesmoxeito,enreuniónscoasfamiliasduranteomesdeoutubro,estascoñecerántodososaspectosreferidosaoprocesodeensino­aprendizaxedosseusfillos/as,aoigualqueasnor-masdeorganizaciónefuncionamentodocentro.

Aolongodocursotransmitirásellestodaainformaciónreferidaaosobxectivosestablecidosnocurrículoeaosprogresosedificultadesdetectadas no grao de adquisición das competencias claves e na con-secucióndosobxectivosdecadaunhadasmaterias.Estainformaciónfaraseporescritoaolongodecadaundostrimestres,eaofinalizarocursoacadémicoinformaraseasfamiliasacercadosresultadosdaava-liaciónfinal,senesquecertaménoréximedetitoríasindividualizadasque,aolongodetodooano,buscaránfavorecerainformacióneacolaboracióncotitor/aecontodooprofesorado.

Nadevanditainformaciónincluiranseascualificaciónsobtidasnasdis-tintas materias, a decisión acerca da promoción ao curso seguinte e as medidas adoptadas, se é o caso, para que o alumno/a alcance as competencias claves e os obxectivos establecidos en cada unha das materias, segundo os criterios de avaliación correspondentes. As de-vanditasmedidasentregaranseásfamiliasáfinalizacióndomesde

38

xuño, xunto coa entrega de notas, e explicaránselles ademais aos pais e nais as datas dos exames das probas extraordinarias de setembro.

Tanto o alumno/a como os pais, as nais ou os representantes legais poderánseroídosatravésdundocumentoelaboradoparatalfin,ocalseráentregadopolotitor/aantesdaavaliaciónfinal.Nesedocu-mentoosfamiliaresexpoñeránassúasexpectativaseopiniónssobreofuturoacadémicodoseufillo/a(promoción).Odevanditodocumen-to entregarase aos pais e nais na segunda quincena de maio. Será o titor/aquenseencarguedecomunicarasexpectativasdafamiliaaorestodoequipodocentenaxuntadeavaliaciónfinal.

2.7.9. Alumnado con necesidades específicas de apoio educativo

Os criterios e procedementos de avaliación, promoción e titulación doalumnadoconesteperfileducativoserán,concarácterxeral,osestablecidos a nivel de centro, obedecendo aos principios de norma-lización e inclusión escolar. Os hándicaps de aprendizaxe evidencia-dos por estes alumnos e alumnas, en calquera caso, serán tidos en contapoloprofesoradonasúaavaliación.

O colectivo de alumnos e alumnas con necesidades educativas espe-ciaisobxectodeadaptaciónscurricularessignificativasteráncomore-ferenteoscriteriosdeavaliación,promociónetitulaciónestablecidosnadevanditamedidaespecíficadeatenciónádiversidade,quepode-ránserdiferentesaosestablecidosanivelxeralparaorestodoalum-nado.

Deconformidadecodispostonanormativa,oequipodocente,aseso-rado polo departamento de orientación, oído o alumno/a e o seu pai, nai ou titores legais, poderá adoptar a decisión de que a escolariza-ción do alumnado con necesidades educativas especiais con adapta-cióncurricularsignificativapoidaprolongarseunanomáisdosesta-blecidosconcarácterxeral,semprequeisofavorezaaobtencióndotítulo de Graduado en Educación Secundaria Obrigatoria ou desta se derivenbeneficiosparaoseudesenvolvementopersoalouasúaso-cialización. Neste caso, a escolaridade podería prolongarse ata os 20 anos.

Aescolarizacióndoalumnadoconaltascapacidadesintelectuaisflexi-bilizarasedeconformidadecoanormativavixente,deformaquepoi-da anticiparse a súa incorporación á etapa ou reducirse a duración

39

Proxecto educativo

desta, cando se prevexa que a devandita medida é o máis adecuado para o desenvolvemento do seu equilibrio persoal e a súa socializa-ción. No caso dos alumnos e alumnas de incorporación tardía ao sis-tema educativo, a escolarización na ESO poderá anticiparse a un cur-sodoquellecorrespondepolasúaidadecronolóxica,enfuncióndonivel de competencias curriculares deste.

2.8. Criterios e procedementos xerais previstos para a atención á diversidade

AEducaciónSecundariaObrigatoriafoipensadacomounhaetapaeducativacompresiva,ávezquediversificada.Acompresividadedocurrículo pretende garantir uns contidos mínimos para todos os alum-nos e alumnas ata os 16/18 anos, pero, á súa vez, proporcionando un ensino axustado ás necesidades destes, non só en termos de caren-ciasoudificultades,senóntaméndeenriquecementoparatodosaquelesquepoidanfacelo.AatenciónádiversidadeconsidéraseunprincipiofundamentaldomodeloeducativoquepropónaLOMCE.

Asdiferenzasentreaspersoaséunfeitoincuestionable.Osalumnoseasalumnassondiferentes,condistintosintereses,estiloscognitivos,motivacións e incluso tempos de aprendizaxe.

Os docentes debemos crear ambientes de aprendizaxes que respon-dan á diversidade do alumnado. Unha educación adaptada á diversi-dade baséase na aprendizaxe do alumno/a, da súa competencia ini-cial, e, a raíz de aí, proporciónanselle experiencias para que sexa protagonista da súa propia aprendizaxe.

Atahaipoucotempo,oúnicofactordediversidadequesetiñaencontaeraacapacidadeintelectual.Osavancessociaisecientíficosfixeronposiblequehoxeseteñanencontaoutrosmoitosaspectos.

Para que a nosa experiencia educativa se adapte á diversidade debe-mos ter en conta as condicións dos nosos alumnos e alumnas: etapa de desenvolvemento na que se encontran, as súas motivacións, o seu xeitopersoaldeafrontareresponderásactividadesescolares,eadi-mensiónsocialefamiliarondesedesenvolven.Nonpodemosesque-cer o contexto escolar: as metodoloxías, actividades, materiais, climas e agrupamentos.

40

Trátase de dar respostas globais con clara coherencia interna que afectenatodososámbitosdonosocentro.SenunProxectoEducativoque presida e dea sentido ás actuacións, sen unha xestión e organiza-ciónescolareficaz,senaparticipacióndosdistintossectoresdaco-munidade e o consenso como base da toma de decisións, sen o com-promiso solidario no traballo diario e na avaliación, non pode concibirse un traballo pedagóxico adecuado, aínda que aparente-mente puidese contarse cos medios técnicos e persoais necesarios.

OselementosfundamentaisquesehandeterencontanonosoProxecto Educativo son:

1 As adaptacións dos obxectivos e os contidos ás posibilidades reais dos nosos alumnos e alumnas. Cada departamento ten marcados uns obxectivos e contidos para os catro cursos que compoñen a etapa adaptados ao noso contexto. Este é o prin-cipio de compresividade que dota o currículo base a cada cen-tro, de acordo ao estudo e a análise da súa realidade e o con-texto do seu alumnado. Pero ademais, todos sabemos que dentro dun mesmo nivel, se temos dous grupos, estes non son iguais;poriso,cadaprofesoreprofesoranasúaprogramaciónde aula terá que adaptarse a esta nova realidade. Canto máis se teña en conta a diversidade nos niveis altos do currículo, menosnecesariasesignificativasseránasmodificaciónsquehaxa que realizar.

Para iso, na primeira quincena do curso escolar cada departa-mento pasará unha proba a todos os alumnos e alumnas para facerasoportunasadaptaciónsdasnosasprogramaciónsaonivel de partida destes.

2 Realizado este paso, podemos encontrarnos con certos alum-nos e alumnas que non sexan capaces de seguir o ritmo que marcaramos.

Aquí teremos que indagar cal é a causa e actuar con activida-desdereforzo.Émoiimportantequeafamiliaesteainformadae colabore.

3 Seamedidaanteriornontenosefectosqueesperabamos,oprograma da área ou áreas terá que adaptar algunhas das vías do currículo, como poden ser a metodoloxía, as actividades e mesmoaavaliaciónseéconveniente.Aquíestariamosarefe-

41

Proxecto educativo

rirnosaosprogramasdereforzoeapoio,asícomoásadapta-ciónscurricularesnonsignificativasaoalumnoouaalumna.

4 Candounhaadaptacióncurricularnonsignificativanonteñaosresultados desexados, o titor/a ou o equipo educativo do alumno/a propoñerán ao Departamento de Orientación o es-tudo dese alumno ou alumna.

O Departamento de Orientación indagará na orixe dos proble-mas de aprendizaxe e, segundo os resultados do devandito es-tudo,veráaconvenienciaounondefacerunestudopsicope-dagóxico do estudante. Se o alumno/a é aval iado psicopedagoxicamente polo mencionado departamento, este comunicará ao titor/a os resultados. Unha vez que o equipo educativo é consciente da realidade de aprendizaxe do alum-no/a,estudaranseasmedidasespecíficasdeatenciónádiver-sidade que mellor respondan ás súas características. Posteriormente,titor/aeorientador/aentrevistaransecoafa-milia, que terá que dar o visto e prace e implicarse tamén coas devanditas medidas.

5 Se un alumno/a non consegue superar as súas lagoas de aprendizaxecoasmedidascurricularesdereforzoeapoioouadaptacións curriculares de calquera tipo, será estudado polo titor/a,equipoeducativoeorientador/aparaaconsellaráfami-lia a vía máis adecuada: Programas de Mellora do Rendemento Académico/FormaciónProfesionalBásica.

42

2.9. Plan de orientación e acción titorial

Oquefacerorientadorintégrasedentrodoquefacerdocentecomounhatarefamáisquehadedesempeñaroprofesoradonasúaactivi-dadeprofesionalnosniveisobrigatoriosdeensino.ApresenzadosDepartamentos de Orientación nos centros que imparten a Educación SecundariaObrigatoriareafirmaestaideadanecesidadedunprocesoeficazdeapoioeorientacióntantoaoalumnadocomaaoprofesora-donatarefaformativa.Aimportanciadadaádimensióndodevanditoprocesodecrecementopersoaldoalumnadoeprofesionaldoprofe-soradoxustificaplenamenteaelaboracióndunplanespecíficodesti-nado a tal propósito ademais de ser unha esixencia legal.

2.9.1. Obxectivos

Osobxectivosxeraisdestedepartamento,desdeosseusdiferentescampos de actuación, pretenden contribuír ao desenvolvemento das capacidades sexan operativos, estes da etapa. Para que os devandi-tos obxectivos xerais sexan operativos, estes concretaranse en obxec-tivosespecíficosencadaunhadasdimensiónsdeactuaciónque,ásúavez,viránespecificadasnosseusprogramascorrespondentes.

a) Dimensión correspondente á acción titorial.

A acción titorial é o conxunto de intervencións que se desen-volvencoalumnado,coasfamiliasecoequipoeducativodecada grupo tendentes a:

− Favorecer e mellorar a convivencia no grupo, o desenvolve-mento persoal e a integración e participación do alumnado na vida do centro.

− Relacionarse con outras persoas e participar en actividades de grupo con actitudes solidarias e tolerantes, superando inhibicións e prexuízos, recoñecendo e valorando critica-menteasdiferenzasdetiposocialerexeitandocalqueradiscriminaciónbaseadaendiferenzasderaza,sexo,clasesocial, crenzas e outras características individuais e sociais.

− Formarse unha imaxe axustada de si mesmo/a, das súas características e posibilidades, e desenvolver actividades equilibradas,valorandooseuesforzoeasuperacióndassúasdificultades.

− Realizartarefasengrupoeparticiparendiscusiónsedeba-tescunhaactitudeconstrutiva,críticaetolerante,funda-

43

Proxecto educativo

mentando adecuadamente as súas opinións e propostas, e valorando as discrepancias e o diálogo como vía necesaria para a solución dos problemas humanos e sociais.

− Realizar o seguimento personalizado do seu proceso de aprendizaxe,facendoespecialfincapénaprevencióndo«fracasoescolar».

− Facilitaratomadedecisiónsrespectoaoseufuturoacadé-micoeprofesional.

− Coordinarainformaciónacercadosalumnosealumnas,mantendo contactos continuos co equipo educativo.

− Posibilitarqueorestodosprofesores/ascoñezanosalum-nos/as.

− Comunicar aos membros do equipo educativo datos rele-vantesdosalumnosealumnasquepoidanafectaraopro-ceso educativo.

− Moderar e dirixir as sesións de avaliación.

− Coñecer os pais/nais do grupo a comezo de curso, onde se llesinformarádeaspectoseducativosdosseusfillos/as.

− Informarpersoalmenteasfamiliasdoprocesodeavaliacióndosseusfillos/as.

− Facelospartícipesdoprocesoeducativodoseufillo/a.

b) Dimensióncorrespondenteáorientaciónacadémicaeprofe-sional.

Aorientaciónacadémicaeprofesionalconstitúeoconxuntodeactuacións realizadas con todo o alumnado do centro tenden-te a:

− Favorecer o autocoñecemento dos alumnos e alumnas pa-ra que coñezan e valoren as súas propias capacidades, mo-tivaciónseinteresesdunhaformaaxustadaerealista.

− Facilitar estratexias para a toma de decisións dos alumnos edasalumnasrespectoaoseufuturoprofesionaleáelec-ción de itinerario académico axustado aos seus intereses, actitudes e capacidades.

− Ofrecerinformaciónsobreasdistintasopciónsformativasaotermo da Educación Secundaria Obrigatoria e de todas as ensinanzasnocentro,aoalumnadoeássúasfamilias.

44

− Establecer os mecanismos para que o alumnado acceda ao coñecemento do mundo laboral, as ocupacións e os proce-sosquefavorecenatransiciónávidaactiva,ainserciónla-boraleaformaciónaolongodavida.

− Desenvolver a orientación sobre o propio proceso educati-vo mediante a acción psicopedagóxica.

− Elaborar o consello orientador ao termo de cada curso.

c) Dimensión correspondente á atención á diversidade.

En relación á atención á diversidade, pretendemos posibilitar:

− Colaborarnaprevencióneadeteccióndeproblemasedifi-cultades de aprendizaxe.

− Realizar o seguimento, a revisión e a actualización de todas asmedidaseducativasaplicadas,reflexionandodeformacoordinada sobre as actuacións que se han de realizar con cada un dos alumnos e alumnas con especiais requirimen-tos educativos.

− Coordinar todos os recursos á hora das actuacións cos alum-nos/as,tantocosequiposeducativoscomacoasfamilias.

− Elaborar o material curricular adecuado en coordinación con todososprofesoreseprofesorasdoequipoeducativo.

− Realizar as oportunas medidas de atención á diversidade para aqueles alumnos e alumnas que as precisen.

− Facilitar a integración cultural, social e laboral destes alum-nos e alumnas «excepcionais», tanto no centro como nou-tros ámbitos da súa vida cotiá, posibilitando a realización deactividadesextraescolarescomúnseespecíficas.

− Colaborar,oprofesoradoespecialistaeneducaciónespe-cial co equipo educativo, asesorándoo no desenvolvemen-todemedidascurricularesespecíficasquesexannecesa-rias, tanto na programación de aula coma nas actividades nas que participe o alumno/a.

− Elaborar,aplicareavaliar,oprofesor/aespecialistaenedu-cación especial, as programacións de apoio e da atención educativa especializada que requira o alumnado con nece-sidades educativas especiais como desenvolvemento da súa adaptación curricular.

45

Proxecto educativo

− Participar,oprofesor/aespecialistaeneducaciónespecial,no proceso de avaliación de alumnos e alumnas con necesi-dades educativas especiais e na decisión de promoción, xuntocoapersoaqueostentaatitoríaeorestodoprofeso-rado.

− Participar xunto co titor/a no asesoramento e a orientación ásfamilias.

− Realizar a avaliación psicopedagóxica dos alumnos e alum-nas que así se determine por parte do orientador/a.

− Informarconvenientementeásfamiliasdasactuaciónseacordos adoptados no concernente á intervención do seu fillo/a.

2.10. Plan de ConvivenciaDada a complexidade da nosa sociedade e os constantes cambios operadosnesta,éurxentedarunnovoenfoqueaosobxectivosdaeducación. Sobre todo vese necesario introducir nos centros educati-vosunhaculturaquefaciliteotratamentoeficazdosconflitosescola-res, co interese de que estes non se traduzan nunha grave deteriora-ción do clima escolar.

Estableceraconvivenciaerestablecelacandoestanonfuncioneé unha meta necesaria da institución escolar. Para iso hai que determi-nar un conxunto de regras que a regulen e que sexan coñecidas por todos,unsistemadevixilanciaqueidentifiqueosposiblesincumpri-mentos e un procedemento de corrección que actúe cando se produ-zan as transgresións.

Entreasmetaseducativasencóntraseadefacilitarunhaconvivenciaharmónica e o clima escolar óptimo para o proceso de ensino apren-dizaxe.Poriso,atravésdocurrículo,daanálisedosconflitosedame-todoloxíaadecuada,oprofesoradopodecontribuíramelloraracon-vivencia,afianzandoefacendomaduraroalumnadonestecamiño.

Por todo iso e baseándonos na lexislación vixente, tanto autonómica coma estatal, propoñemos o presente Plan de Convivencia, o cal é froitodareflexión,aexperienciaeasúapostaenfuncionamentonapráctica diaria. O devandito plan é o documento que serve para esta-blecer as liñas xerais do modelo de convivencia que se vaia adoptar

46

nocentro,osobxectivosespecíficosquesepretendealcanzar,asnor-mas que os regulan e as actuacións que se van realizar neste ámbito para conseguir os obxectivos propostos.

Entre eses obxectivos que se pretenden alcanzar a nivel de centro coa posta en marcha do Plan de Convivencia, sinalamos os seguintes:

− Facilitaraosórganosdegobernoeaoprofesorado,instrumen-tos e recursos en relación coa promoción da cultura de paz, a prevención da violencia e a mellora da convivencia no centro.

− Concienciar e sensibilizar a comunidade educativa sobre a im-portancia dunha adecuada convivencia escolar e sobre os pro-cedementos para mellorala.

− Fomentar no centro os valores, as actitudes e as prácticas que permitan mellorar o grao de aceptación e o cumprimento das normas,asícomoavanzarnorespectoádiversidadeenofo-mento da igualdade entre homes e mulleres.

− Facilitar a prevención, detección, tratamento, seguimento e re-soluciónpacíficadosconflitosquepuidesenconsiderarnocentro,eaprenderautilizaloscomofontedeexperienciadeaprendizaxe.

− Facilitar a prevención, a detección e a eliminación de todas as manifestaciónsdeviolencia,especialmentedaviolenciadexé-neroedasactitudesecomportamentosxenófoboseracistas.

− Facilitaramediaciónparaaresoluciónpacíficadeconflitos.

De acordo coa lexislación vixente, o Plan de Convivencia incluirá os seguintes aspectos:

1.º. Diagnóstico da situación do noso centro

1.1.­Conflitividadedetectada.

1.2.- Metas educativas no ámbito da convivencia.

Ademais dos obxectivos xerais antes mencionados, habemos de men-cionar as metas educativas que se pretenden conseguir co noso que-facereducativo.Así,dentrodoámbitoconvivencialpretendemos:

− Favorecer a participación de todos os sectores (alumnado, pro-fesorado,familiaseinstitucións)danosacomunidadeparapro-

47

Proxecto educativo

piciarocompromisoeacooperaciónnatarefaeducativa,se-guindo os presupostos de diálogo, o respecto e a aceptación e a estima mutuas.

Entendemosqueesta finalidadeéprioritariae fiel reflexo dunha sociedade democrática e plural, pero ademais estamos convencidosdequeaeducaciónétarefadetodos,etodoshan de implicarse nesta asumindo cada un o seu papel, e tra-ballando todos polo ben común do centro, para alcanzar cada vezmelloresresultadosnonsónospasosfinais(avaliaciónfinal,etc.), senón nos procesos, no devir diario.

− Fomentar nos nosos alumnos/as as actitudes de respecto e to-lerancia no contexto sempre das prácticas democráticas, pro-piciando a adquisición de hábitos baseados no respecto á dig-nidade das persoas, a pluralidade, a tolerancia e o uso adecuado das cousas, e rexeitando calquera acto de agresivi-dadeediscriminación(actitudesmachistas,xenófobasoucal-queraoutraquesupoñaunhaviolacióndosdereitosfunda-mentais das persoas); educar ou racionalizar a competitividade nun marco de solidariedade e cooperación, traballando os conflitosefomentandoodiálogo.

− Desenvolver en todos os sectores da comunidade educativa posturasconcretasdesolidariedadecaraáspersoasdesfavo-recidas, socioeconómica e culturalmente. En especial, desen-volveranse actuacións dirixidas aos alumnos con necesidades educativasespeciais,asícomoaosquesofrendeprivaciónso-cialoucultural,ousituaciónsfamiliaresdecarencia.

− Favorecer nos alumnos e alumnas actitudes de respecto, coi-dado e mantemento do centro, corresponsabilizándose deste e valorándoo como algo propio.

− Fomentar a apertura á integración no ámbito máis próximo, así comofavoreceroachegamentoeintercambioconoutrospo-bos, propiciando a solidariedade.

Dentro do ámbito pedagóxico, tratarase de:

− Desenvolver unha educación para a igualdade de oportunida-despersoais,escolareseprofesionaissendiscriminaciónnin-gunhadetipoideolóxico,relixioso,socialouracial,fomentan-do en todo momento valores coeducativos e tolerantes.

48

Estafinalidadeestáestritamenteligadaaosegundoobxectivodoámbitoconvivencial.Cadaprofesoreprofesoranasúaaulavelaráporquesecumpranefomentenestasprácticas,que,ademais, serán potenciadas na titoría individual e persoal, e te-ránuncarácterpreferentenosplansdeorientacióneacciónti-torialdocentro.Todososprofesoreseprofesorasdocentrodeberán recriminar as actitudes discriminatorias, chamando a atención do alumnado e esixindo ademais unha linguaxe e modelos adecuados ás distintas situacións de comunicación.

− Propiciar e posibilitar a atención necesaria ao alumnado con necesidadesespecíficasdeapoioeducativo,axudandoeesti-mulando o seu proceso de desenvolvemento e socialización, parafavoreceraplenaintegracióndestesnunclimaderespec-toásdiferenzasindividuais.

A partir destas metas educativas, como obxectivos propoñemos os seguintes:

a) Favorecer un clima de centro positivo e adecuado ao proceso de ensino-aprendizaxe.

b) Potenciar o desenvolvemento da convivencia e a resolución de conflitoscreandounhaculturadepaz.

c) Concibir o centro como espazo de paz, de convivencia e tole-rancia.

d) Impulsar a participación democrática de todos os sectores da comunidade,asícomoatomadedecisiónsqueafectenácon-vivencia do centro.

e) Fomentar o diálogo e o respecto á autonomía como valores fundamentaisparaaeliminacióndeposiblesconflitos.

f) Previr actitudes sexistas, racistas e calquera tipo de discrimi-nación,fomentandoactitudestolerantes,abertasesolidarias.

g) Implicar o alumnado e os demais sectores da comunidade educativanamelloraeaconservacióndasinfraestruturasdocentro.

2.º. Establecemento das normas de convivencia

Normas xerais do centro

No noso centro a convivencia estará baseada no respecto ás persoas, ao material, ás instalacións, ao traballo propio e ao dos demais, así co-

49

Proxecto educativo

moatodoaquiloquecontribúaámelloradoclimaescolar.Éprecisocoñecer os recursos existentes no centro para así valoralos, respectalos e coidalos. Entre eses recursos destacamos os que son persoais e os materiais; a conxunción de ambos os dous contribúe á creación dun clima de convivencia óptimo e enriquecedor.

Parafacerposibleunharelaciónestableeduradeiraquecontribúaaorespecto e á convivencia establecemos unha serie de normas que te-ñen por obxecto:

a) Conseguir que a convivencia entre todos os compoñentes da vidaescolarfaciliteaconsecucióndosprincipioseducativosque desexamos para a nosa comunidade educativa.

b) Establecer unha participación dinámica de todo o alumnado, asfamiliaseoprofesoradonaxestióneadinamizacióndocen-tro.

c) Estudaresancionar,seéocaso,osproblemassignificativosdeconvivencia escolar.

Comocanlefundamentalparagarantiroadecuadodesenvolvementoda convivencia, o equipo directivo do centro reunirase unha vez por semana,enhorariofixadoaocomezodecurso.Encalqueracaso,sempre haberá polo menos un membro do equipo directivo durante cadaunhadashorasdefuncionamentodocentro.

• Entreasfunciónsdoequipodirectivotemos:

a) Velarpolobofuncionamentodocentro.

b) EstudarepresentaroClaustrodeProfesores/aseoConselloEscolarapropostaparafacilitarefomentaraparticipacióndetodaacomunidadeeducativanavidadocentro.Procuraráfa-cer máis dinámicas as relacións entre o centro e a comunidade educativa, e xerar as condicións para que o contacto entre o profesoradoeasfamiliassexafluído.

c) Propoñer á comunidade educativa actuacións de carácter pre-ventivoquefavorezanasrelaciónsentreosdistintoscolectivosque a integran e mellorar a convivencia no centro.

• Son competencias do/a director/a:

a) Fomentar e coordinar a participación dos distintos sectores da comunidade educativa e procurar os medios precisos para a máiseficazexecucióndassúasrespectivascompetencias,ga-

50

rantindoodereitodereunióndoprofesorado,dospaisenais,do alumnado e do persoal de administración e servizos.

b) Favorecer a convivencia no centro e garantir o procedemento para impoñer as correccións que correspondan, de acordo coas disposicións vixentes, co establecido neste regulamento ecoscriteriosfixadospoloConselloEscolar.

c) Facilitar as condicións necesarias para que se provea dunha in-formaciónadecuadasobreavidadocentroaorestodacomu-nidade educativa, en especial á ANPA. Así mesmo, promover unha relación estreita con esta.

d) Adoptar as medidas necesarias para que todos os membros da comunidade educativa respecten as instalacións, o material e as dependencias do centro.

e) Promoveracreacióndeequiposparaarealizacióndetarefasespecíficasquelevenconsigomellorasnocentro,otraballoenequipo ou a racionalidade dos recursos.

f) Garantirodereitodosprofesores/asáprácticadassúastarefasnun ambiente de liberdade de cátedra.

g) Cando así se considere, decidir sobre a non asistencia á clase durantetresdíasdunalumnooualumnaencasosconflitivos,de acordo coas disposicións vixentes.

h) Nomear instrutor ou instrutora no inicio de apertura de expe-diente disciplinario a un alumno ou alumna, logo de proposta doxefe/adeestudos.

• SoncompetenciasdaXefaturadeEstudos:

a) Coordinar e dirixir a acción dos titores, coa colaboración do Depar tamento de Orientación, de acordo co Plan de Orientación e Acción Titorial do Proxecto Educativo de centro. Para iso, reunirase con cada equipo educativo.

b) CoordinararealizacióndasactividadesdePerfeccionamentodo Profesorado de acordo co Plan de Formación doProfesorado,incluídonoProxectoEducativo.

c) Canalizarasrelaciónseinformaciónsentreosservizossociaisdo Mu nicipio e o centro.

d) Manter,naquelescasosqueforpreciso,entrevistasecontactoscoasfamiliasdosalumnosoualumnas,informándoosacerca

51

Proxecto educativo

da asistencia, conduta, rendemento académico e cantos as-pectosdavidaescolarserelacionencosseusfillos/as.Reclamarinformacióndasfamiliasnestesentido.Recibirospais,naisoutitoresqueosolicitenparainformalossobreaspectosdasúacompetencia ou solicitar a presenza daqueles.

e) Coordinar e supervisar o control xeral da asistencia á clase dos alumnos e alumnas, e garantir a comunicación dos titores coas familias.

f) Establecer un horario para recibir os pais, nais ou titores.

g) Formar parte da Comisión de Convivencia do Consello Escolar do centro.

• En canto ao alumnado, podemos dicir:

− Os alumnos e alumnas do centro teñen garantidos os seguin-tes dereitos:

a) Arecibirunhaformaciónqueasegureoplenodesenvolve-mento da súa personalidade.

b) A igualdade de oportunidades no acceso aos distintos ni-veis de ensino. A igualdade de oportunidades promovera-se mediante:

− A non-discriminación por razón de nacemento, raza, se-xo, capacidade económica, nivel social, conviccións polí-ticas, morais ou relixiosas, así como por discapacidades físicas,sensoriaisepsíquicas,oucalqueraoutracondi-ción ou circunstancia persoal ou social.

− O establecemento de medidas compensatorias que ga-rantanaigualdaderealeefectivadeoportunidades.

− A realización de políticas educativas de integración e in-clusión.

c) A que o seu rendemento sexa avaliado con plena obxectivi-dade.

d) Arecibirorientaciónescolareprofesionalparaconseguiromáximodesenvolvementopersoal,socialeprofesional,se-gundo as súas capacidades, aspiracións ou intereses. De xeitoespecial,coidaraseaorientaciónescolareprofesionaldosalumnosealumnasconnecesidadesespecíficasdeapoio educativo.

52

e) A que a súa actividade académica se desenvolva nas debi-das condicións de seguridade e hixiene.

f) Ao respecto ás súas conviccións relixiosas ou morais, ou á súa liberdade de conciencia, as súas conviccións ideolóxi-cas, así como á súa intimidade no que respecta a tales cren-zas ou conviccións.

g) Aorespectoásúaintegridadefísicaemoral,eásúadigni-dade persoal, sen que poida ser obxecto, en ningún caso, de tratos vexatorios ou degradantes.

h) Aparticiparnofuncionamentoevidadocentro,naactivi-dade escolar e na xestión do mesmo de acordo coas leis vixentes.

i) Aelixir,porsufraxiodirectoesecreto,representantesnoConsello Escolar e delegados/as de grupos de acordo coas normas vixentes.

l) Acrearasociacións,federaciónseconfederaciónsdealum-nos e alumnas.

m) A asociarse unha vez rematada a súa relación co centro, ao termo da súa escolarización, en entidades que reúnan os antigos alumnos/as.

n) Aserinformadospolosseusrepresentantesoupolosdasasociacións de alumnos/ás sobre cuestións do propio cen-tro, doutros centros ou do sistema educativo en xeral.

ñ) Áliberdadedeexpresiónsenprexuízodosdereitosdetodosos membros da comunidade educativa e o respecto que me-recen as institucións de acordo coa Constitución.

o) Amanifestarasúadiscrepanciarespectoásdecisiónsedu-cativasquellesafecten.

p) A reunirse para actividades escolares ou extraescolares que formenpartedoProxectoEducativodocentro.

q) A utilizar as instalacións do centro, cos límites derivados da programación de actividades escolares e extraescolares, e co adecuado e correcto destino.

r) A participar como voluntarios/as en actividades do centro.

53

Proxecto educativo

s) A recibir as axudas precisas para compensar carencias de tipofamiliar,económicoesociocultural.

t) Areclamarcontraasdecisiónsecualificaciónsqueseadoptenaofinalizarunciclooucurso,seguindoaspautaslegais.

u) Aagruparsedeformaheteroxénea,sencriteriosselectivos;só os impostos polas optativas, a Relixión e os alumnos/as deapoioediversificación.

− Os alumnos e alumnas inscritos no centro teñen as seguintes obrigas:

a) Coñecer e cumprir este Plan de Convivencia e os acordos e normas que del emanan.

b) Cumprir as decisións que, no marco das súas competen-cias, tomen os órganos de goberno do centro.

c) Asistir á clase con puntualidade e participar naquelas activi-dades orientadas ao desenvolvemento dos plans de estu-do.

d) Cumprir e respectar os horarios aprobados para desenvol-ver as actividades do centro.

e) Seguirasorientaciónsdoprofesorado respectodasúaaprendizaxe e mostrarlle o debido respecto e consideración.

f) Respectar o dereito de estudo dos seus compañeiros e compañeiras.

g) Respectar a liberdade de conciencia e as conviccións re-lixiosas e morais, así como a dignidade, integridade e inti-midade de todos os membros da comunidade educativa.

h) Respectar o Proxecto Educativo do centro.

i) Coidar e utilizar correctamente os bens mobles e as instala-cións do centro, e respectar as pertenzas dos outros mem-bros da comunidade educativa.

l) Cumprir as normas de convivencia do centro establecidas neste Plan de Convivencia.

O alumnado, como axente da súa propia educación, debe ter unhascanlesdeparticipaciónedeliberdadeenfocadasaoseu

54

propioperfeccionamento.Deacordocomarconormativoenvigor, establécense as seguintes canles de participación:

a) Consello Escolar.

b) Titorías.

c) Delegados e delegadas de grupos.

d) Xunta de delegados e delegadas.

No noso centro, o número de alumnos e alumnas que están representados no Consello Escolar é de .... Son designados a través das convocatorias periódicas segundo marcan as dispo-siciónslegais,eteñenasignadasascompetencias,funciónseatribucións que lles marca a norma.

A titoría compona cada grupo de alumnos/as que ten asigna-dounprofesor/a.Osalumnospertencenátitoríaenfuncióndaadscrición que realizase o equipo docente oportuno.

Intentarase, sempre que sexa posible, manter o mesmo grupo titorial ao longo de toda a duración dos primeiros cursos da etapa.Nonobstante,envirtudedobofuncionamentodogru-po poderanse arbitrar cambios neste. O titor ou titora será sempreoreferentedecadaalumno/aqueformaasúatitoría.

− En canto aos delegados de curso cómpre apuntar o seguinte:

a) En cada grupo existirá un delegado ou delegada e un sub-delegado ou subdelegada de grupo que exercerán a re-presentación deste.

b) As eleccións de delegados/as serán organizadas e convo-cadaspolaXefaturadeEstudos,encolaboracióncostitorese as titoras dos grupos e os representantes do alumnado no Consello Escolar. Serán candidatos os alumno/as que o desexen. En ausencia de candidatos/as, todos os integran-tes da clase serán electores e elixibles.

c) O nomeamento dos representantes será por un curso e o seu cesamento antes deste período só poderá después de realizarse:

− Por traslado do interesado ou interesada.

55

Proxecto educativo

− Pola súa dimisión voluntaria.

− Por decisión do Consello Escolar, por proposta do titor/a ouXefaturadeEstudos,encasodefaltadeasistenciaáclase ou por incumprimento das súas obrigas.

− Porfaltarinxustificadamenteatresreunións.Nesteca-so,amedidatomaraaprovisionalmenteaXefaturadeEstudosedeberáserratificadapoloConselloEscolar.

− Por decisión da maioría absoluta de alumnos/as do gru-po,encuxocasosepresentaráaotitor/aeXefaturadeEstudosunescritoavaladopolasfirmasenomesdosalumnos ou alumnas que piden o cesamento. Será o xe-fe/adeestudosquendecidaapeticiónformuladapolosalumnos/as.

− Por apertura de expediente disciplinario.

d) Ascorrecciónsdecondutaqueafectenaosdelegados/ascomo tales serán tratadas pola Comisión de Convivencia.

e) Sonfunciónsdosdelegados/asdegrupo:

− Asistir ás reunións da Xunta de Delegados/as e partici-par nas súas deliberacións.

− Expoñer aos órganos de goberno e de coordinación do-cente as suxestións e as reclamacións do grupo ao que representan.

− Fomentar a convivencia entre os alumnos e alumnas do grupo.

− Colaborar co titor ou titora e co equipo educativo nos temasqueafectenofuncionamentodeste.

− Colaborarcoprofesoradoecosórganosdegobernodocentroparaobofuncionamentodeste.

− Fomentar a adecuada utilización do material e das insta-lacións do centro.

− Informarosseuscompañeiros/assobreosasuntosquese traten nas reunións ás que asista.

− Asistir ás sesións de avaliación.

− Custodiarolibrodedisciplinaeopartedefaltas.

56

− Calquera outra que se estableza no regulamento de or-ganizaciónefuncionamento.

f) Écompetenciadossubdelegados/assubstituírodelegadoou delegada en caso de ausencia ou cesamento.

g) Cando por algunha circunstancia o curso careza de delega-dos/as, non poderá estar representado na Xunta de Delegados/as ou nas reunións que sexan convocadas polos órganos de goberno.

h) Ao comezar o curso, ata que se convoquen as eleccións, o titorouatitoranomearáparatodososefectosundelega-do/a provisional.

Cabe destacar, por outro lado, que desde o momento en que é o alumnado quen escolle os delegados/as, estes re-presentan os seus compañeiros/as en calquera decisión que teñan que tomar e que vaia en consonancia coas nor-mas da clase. Eles constitúense, en consecuencia, como o principalbaluartedemediacióndeconflitos,xasexaentreprofesores/asealumnos/as,entrealumnos/as,entrealum-nado e equipo directivo ou entre alumnos/as e titores/as.

Époisodelegado/auninstrumentomediadoróptimoelegalizado polo conxunto dos membros da clase, posto quefoielixidodemocraticamente.Assúasdecisiónseactuacións estarán dirixidas a:

− Controlar a convivencia na aula.

− Velar polo respecto ao material, ao mobiliario e ás insta-lacións.

− Serodinamizadordaconvivenciaentreosdiferentesgrupos da clase.

− Limar asperezas entre o alumnado, e entre este e o pro-fesorado.

− Velar polo cumprimento da normativa académica.

− Custodiar os documentos elaborados para a aula (parte de incidencias, documento de organización de controis...).

Habemos de aclarar que, aínda que o delegado/a da clase teña o per-filquedefinimos,existetaménoutrafiguradestacadanaaula,ado

57

Proxecto educativo

mediador/aouaxentedepaz.Elíxesepoloseuperfilconciliadoreaxudaráosseuscompañeiros/asaeliminarposiblesenfrontamentoseconflitos,oscalespoderíanenturbaroclimadeconvivenciadaaulaedo centro.

Estes mediadores ou mediadoras serán coordinados polo DepartamentodeOrientacióne formaránpartedaComisióndeMediación,especificadanoPlandeConvivencia.

− As eleccións a delegados/as do alumnado seguirán o seguinte procedemento:

1 Efectuarasenoprimeiromesdecurso,nodíadesignadopolaXefaturadeEstudos,enhorariolectivo.

2 Formarase unha mesa electoral constituída por:

a) O titor ou a titora do grupo como presidente/a.

b) Dous alumnos/as, designados por sorteo, o máis novo dos cales actuará como secretario/a e levantará acta da sesión.

3 Poderán ser electores e elixibles todos os alumnos/as do grupoquefigurennaslistasoficiais.Oquórumesixibleseráo de dous terzos de alumnos/as.

4 Avotaciónserásecreta.Encadapapeletafiguraráunsónome, sendo nulas as que non cumpran este requisito.

5 O alumno ou alumna que alcance un número de votos su-perior ao 50 % dos emitidos será designado delegado/a do grupo e o segundo, subdelegado/a.

6 Senonsealcanzaseesaporcentaxenavotación,faraseunhasegunda votación entre os catro alumnos/as máis votados. Quen máis votos obteña nesta segunda votación será no-meado delegado/a e quen lle siga, subdelegado/a.

7 Encasodeempatefaranseatatresnovasvotacións.Senaterceira non se resolvese, será elixido o alumno ou alumna con mellor expediente académico.

− Polo que respecta á Xunta de Delegados/as cabe mencionar:

a) NocentroexistiráunhaXuntadeDelegados/asformadapo-los delegados/as de grupo e polos representantes do alum-

58

nado no Consello Escolar. Igualmente pertencerá á Xunta un representante designado pola Asociación de Alumnos e Alumnas, se a houbese.

b) A Xunta de Delegados/as poderá reunirse en pleno ou en comisiónscandoanaturezadostemasquetratarofagaconveniente e, en todo caso, antes e despois de cada Consello Escolar; a convocatoria realizarana os represen-tantes de alumnos/as no Consello Escolar.

c) Os membros da Xunta de Delegados/as terán dereito a co-ñecer e a consultar as actas das sesións do Consello Escolar ecalqueraoutradocumentacióndocentroquellesafecte,agásaquelaquepuideseafectaráintimidadedaspersoasou ao normal desenvolvemento dos procesos de avaliación académica.

d) Oxefe/adeestudosfacilitarááXuntadeDelegados/asunespazo adecuado para que poida celebrar as súas reunións e achegaralles os medios adecuados para o seu correcto funcionamento.

e) AXefaturadeEstudosconvocaráaXuntadeDelegados/asperiodicamenteparainformarosseusmembrosdamarchado centro e resolver os problemas que puidesen xurdir no desenvolvemento das actividades académicas.

f) A Xunta de Delegados/as reunirase con carácter ordinario nomesdenovembro,cadatrimestreeaofinaldocursocon motivo de elaborar a súa memoria anual; con carácter extraordinario reunirase tantas veces como o convoque o xefe/adeestudos.Oxefe/adeestudoscoordinaráasreu-niónseunmembrodestafarádesecretario/a,reflectindoos acordos tomados nun libro de actas.

g) SonfunciónsdaXuntadeDelegados/as:

− Elevar ao equipo directivo propostas para a elaboración do Proxecto Educativo de Centro e a Memoria Final.

− InformarosrepresentantesdoalumnadonoConselloEscolar dos problemas de cada grupo.

− RecibirinformaciónsobreostemastratadosnoConselloEscolar e das asociacións estudantís legalmente consti-tuídas.

59

Proxecto educativo

− ElaborarlleinformesaoConselloEscolarainiciativapro-pia ou a petición deste.

− Elaborar propostas de modificación do Plan deConvivencia, dentro do ámbito das súas competencias.

− InformarosestudantesdasactividadesdadevanditaXunta.

− Realizar propostas para o desenvolvemento de activida-des complementarias e extraescolares no centro.

− Outrasactuaciónsedecisiónsqueafectendemodoes-pecíficoaoalumnado.

• En canto aos pais e as nais do alumnado, cómpre sinalar:

1 O sector de pais e nais compóñeno o conxunto de pais/nais ou titores legais de cada un dos alumnos e alumnas matriculados no centro. Organízanse a través de asociacións establecidas no centro, e adecúan a súa participación no marco estruturado le-galmente.

Os dereitos e deberes dos pais e nais veñen marcados pola súa condición de titor legal dos alumnos e alumnas, e como tal están recollidos nas disposicións legais en vigor. Non obstante, e pola importancia que ten para a educación dos alumnos/as, exprésanse no presente regulamento algunhas consideracións sobre obrigas e responsabilidades, que se indican para pais e nais:

− Responsabilidade e obriga de preocuparse por todo o con-cernenteáeducacióndosseusfillos/asoututelados/as.

− Colaboración con todas as actividades do instituto.

− Participación, a través das canles legais, na xestión e orga-nización da vida do instituto.

2 A súa participación débese basear principalmente na colabo-ración,comprensióneaxudaaoprofesoradopara,medianteoseuesforzocombinado,melloraroprocesodeaprendizaxedosseusfillos/as.Deberánatenderosrequirimentosdoprofe-sorado, especialmente dos titores/as, sobre calquera cuestión relacionadacosseusfillos/aseespecialmentenoconcernenteásfaltasdeasistenciaedisciplina.

60

3 Todos os pais, nais ou titores legais dos alumnos/as inscritos no centro teñen dereito a participar nos procesos electorais destinados ao seu sector que no instituto se desenvolvan. Este dereito conservarase no caso daqueles que tivesen que des-prazarse temporalmente por campañas agrícolas, sempre que os seus fillos/as continuasen matriculados no centro.Considérase como pai ou nai os titores e titoras legais deles debidamente acreditados.

4 O Consello Escolar do centro e as Asociacións de Pais e Nais son as canles naturais e principais de participación colectiva dos pais e nais na xestión e control do centro.

5 Existirá un censo de pais e nais ou titores legais revisado anual-mente e nos procesos electorais do centro.

6 Todos eles poden participar nas comisións do centro nos ter-mos que o Consello Escolar estableza dentro das súas compe-tencias, por proposta do equipo directivo.

7 OcentrofacilitaráinformaciónsobreosacordosadoptadosnoConsello Escolar aos pais e nais ou titores legais cando estes teñan especial relevancia. Os acordos alcanzados expoñeranse durante 10 días, polo menos, no taboleiro de anuncios do cen-tro no lugar reservado para os pais, nais ou titores legais.

8 Ascomunicaciónsxeraisqueocentrodirixaásfamiliasrealiza-ranse polas canles adecuadas e posibles en cada caso.

9 Axeneralidadedospaisenaisnonrecibiráinformaciónsobreasuntos disciplinarios singulares, para garantir a privacidade dosalumnosoualumnasafectados.Igualmente,quedares-trinxidaainformacióndosexpedientespersoaisdosalumnosealumnas,aexcepcióndadosseuscorrespondentesfillosefi-llas ou tutelados/as.

10 Os pais e nais ou titores legais teñen o dereito e a obriga de coñecer, en xeral, este Plan de Convivencia e observar as nor-mascontidas,paraocalocentrofacilitaráunextractocospun-tos máis relevantes. Así mesmo, o centro entregará un extracto cosapartadosespecíficosqueatinxenatodasasfamiliasqueinscribanunnovofillooufillanocentro.

11 Asfamiliasdosalumnosealumnasrecibiránantesdo1deno-vembrocumpridainformaciónsobreocalendarioescolar,o

61

Proxecto educativo

nomedotitoroutitoraquellecorrespondeuaoseufillooufi-lla, o horario en que pode entrevistarse co devandito titor ou titora,asícomoocadrodoprofesoradoqueimpartiráensinan-zas no centro e unha recensión sucinta dos obxectivos xerais quellesafecten.

12 Os pais, nais ou titores legais poderanse entrevistar cos titores dosseusfillosefillastantasvecesaolongodocursocomoodesexennohorarioquesefixeanualmente.Paraiso,deberáncomunicalo, aínda que non é obrigatorio, ao titor ou titora, de formaoral,oubenporescrito,atravésdosseusfillosoufillas,con polo menos 24 horas de antelación; deste xeito, o titor/a poderásolicitarmáisinformacióndorestodoequipoeducati-vo correspondente. Nestas entrevistas os pais, nais ou titores legaispoderánrecibirinformacióndetodososaspectosdamarchadoseufillooufillanocentro,emesmosellespoderáncomentar as anotacións realizadas no expediente persoal do seufillooufilla.Sealgúntitoroutitora,porcircunstanciases-peciais, se vise obrigado a trasladar o día de visita durante un período prolongado, terá que contar coa autorización do ConselloEscolareinformarporescritodocambioaospaisenais do alumnado da súa titoría.

Os pais, nais ou titores legais nestas entrevistas poderán reali-zarassuxestiónsoportunassobreaeducacióndosseusfillosoufillas,coasalvidadedaliberdadepersoaldoprofesorouprofesoraedorestodoalumnado,ocarácterdocentedotitoroutitoraeocarácterpreferentementeprofesionaleeducativoquetenoconxuntodoprofesorado.

Cando un pai ou nai sexan requiridos polo titor ou titora dos seusfillos,estaráobrigadoaacudirácita.Encasodefaltarei-terada de asistencia a estas utilizaranse outros recursos dispo-ñibles(cartacertificada,burofax...).

13 Recibiráninformaciónporescritodasfaltasdeasistenciadoseufillooufillaseashoubese.

14 Ospaisenaisrecibiráninformaciónsobreaprogramaciónxe-ral das actividades xerais do grupo de alumnos ou alumnas. Paraiso,reuniransecotitoroutitoradosseusfillosoufillasan-tes do mes de decembro. Así mesmo, teñen dereito a recibir informaciónescritatrimestralmentedaavaliacióndoseufillo/a

62

a través do boletín de avaliación, que ha de entenderse sem-precomoundocumentoinformativodamarchaacadémicadoalumno/a que, en caso de discrepancia coa acta de avaliación, non terá validez algunha.

15 Ningún pai ou nai poderá ser marxinado no centro polas súas ideas, conviccións relixiosas ou condición social. De igual mo-do, ningún pai ou nai tratará de impoñer estas opcións ao res-to da comunidade educativa ou realizar algún tipo de proseli-tismo a través dos medios organizativos do centro.

16 Os pais e nais poderán organizar talleres, actividades, cursos e escolasdepaisenais,tantoparaasúaformacióncomaparacomplementaraeducacióndosseusfillosefillas.Estesrealí-zanse garantíndose o horario xeral do centro e tras a presenta-ción do proxecto ante o equipo directivo para o traslado ao Consello Escolar do centro e a súa aprobación se procede.

17 Poderán establecerse cooperativas ou comisións de pais, nais outitoreslegaisparaabuscadefondosparadeterminadasac-tividades. Nestes casos, os pais, nais ou titores legais poderán designar un encargado/a que colabore co titor ou titora nas devanditas tarefas ou co xefe/a do Departamento deActividades Extraescolares.

18 Os pais/nais elixirán un representante en cada titoría, que será ovoceiro/adasfamiliasanteotitor/aecolaboraráparaobofuncionamentodestas.Concretamente,asfunciónsdosdevan-ditos delegados/as son as seguintes:

− Achegarinformaciónsobreosinteresesdasfamiliasconrespecto a cada grupo.

− Colaborarnaresolucióndeconflitos.

− Ofrecerpuntosdevistadiferentesantesituaciónsdeconvi-vencia.

− Colaborar en actividades programadas por eles ou polo centro.

− Crear talleres, cursos ou escola de pais e nais.

− Formarpaisenaiscomofuturosmediadoresescolares.

− Colaborarcoabibliotecaeassúasactividadesfóradohora-rio escolar.

63

Proxecto educativo

− Representarasfamiliasenposiblespeticiónsanteoequipodirectivo ou a Administración Educativa.

En canto ás relacións e canles de participación das Asociacións de Pais e Nais co centro, apuntemos que:

a) A Asociación de Pais e Nais de alumnos e alumnas poderá achegar suxestións ao Consello Escolar do centro para a elaboracióndosdocumentosplanificadores,incluídososaspectos relativos á súa avaliación.

b) Poderán reunirse no centro en Asemblea Xeral ou en Xunta Directiva, coa única salvidade do preceptuado legalmente eseninterferirnohorariolectivo.Paraiso,comunicarááDirección do centro a convocatoria do acto con setenta e dúas horas de antelación.

c) A Asociación de Pais e Nais de alumnos e alumnas poderá organizaractosespecíficosentreosseusasociados/asouco conxunto dos pais e nais nos locais do centro coa autori-zación do director/a.

d) A Asociación de Pais e Nais poderá organizar cursos, semi-narios, talleres, escola de pais e nais e actividades extraes-colaresreferidosaoámbitodosseusasociados/as,aorestodos pais e nais ou aos alumnos e alumnas coa aprobación previa do Consello Escolar do centro e coa salvidade da au-senciadeinterferencianohorarioxeraldoinstituto.Estesestarán recollidos nunha programación xeral que se pre-sentará á Dirección do centro ou mediante un proxecto di-rixido ao Consello Escolar do centro. Igualmente, a Asociación de Pais e Nais poderá organizar no centro char-las,coloquios,conferencias,actossociais,etc.,cofinderealizarmanifestaciónsculturaisoumelloraraconvivenciados seus asociados en xeral.

e) A Asociación de Pais e Nais de alumnos e alumnas poderá achegar libremente medios económicos e materiais ao cen-tro para as súas actividades.

f) Ocentro,atravésdetodososseusórganos,procuraráfa-cilitarinformaciónpreferenteáAsociacióndePaiseNaisde alumnos e alumnas de todas as actividades, programa-cións..., e de todos os acordos alcanzados no Consello Escolar.

64

g) A Asociación de Pais e Nais de alumnos e alumnas será in-formadaeconsultada,atravésdaDireccióndocentro,dexestións realizadas sobre demandas de recursos, medios e conservación, e proxectos educativos remitidos ás instan-cias administrativas.

h) A Asociación de Pais e Nais de alumnos e alumnas e todos os órganos do centro tratarán de buscar en todo momento estratexias de cooperación entre todos os elementos inte-grantes da comunidade educativa.

i) Un dos membros do Consello Escolar do centro no sector da representación dos pais e nais será por proposta da Asociación de Pais e Nais de alumnos e alumnas.

l) As comunicacións á Asociación de Pais e Nais establece-ranse a través do seu presidente ou presidenta.

m) A Asociación de Pais e Nais de alumnos e alumnas poderá solicitar do equipo directivo ou do Consello Escolar do centroaaxudaprecisaparaarealizacióndeactividadesfor-mativas, culturais, recreativas ou extraescolares dentro das posibilidades que o centro poida achegar.

n) Co obxecto de mellorar a convivencia e as relacións entre todos os membros da comunidade escolar, o director ou a directora reunirase coa ANPA unha vez ao mes para deter-minar e coordinar actuacións conxuntas dirixidas á convi-vencia no instituto.

As regras básicas da convivencia no centro

En todo o relativo á normativa disciplinaria, condutas e sancións, o noso centro axústase en todo momento ás distintas disposicións le-gaisvixentes;aíndaasí,especificamosacontinuaciónalgunhasnor-masdecarácterinternoquefacilitaránaconsecucióndosobxectivosmarcados. En todo caso, ante calquera problema que xurda ou se poi-daestablecerentreprofesoradoealumnado,oalumno/adeberácon-sultar en primeiro lugar ao seu titor/a e posteriormente, se non encon-trasolución,aoxefe/adeestudosoudirector/a.

a) Entradas e saídas do centro.

1 Os alumnos e alumnas do noso centro deben respectar con exactitude as normas de entradas e saídas.

65

Proxecto educativo

2 Aos cinco minutos do toque de sirena, pecharanse todas as portas de acceso ao centro, permitíndose a entrada aos alumnos/as cunha autorización do pai, a nai ou o titor legal. Encasodequeistononsexaasí,oprofesordegardacha-marááfamiliadoalumno/aatrasado,deixandoconstanciano libro de entradas e saídas de Conserxaría; ao día seguin-tedeberáachegarunhaxustificaciónescritadafamilia.

3 Sósepermitiránatrasosxustificados:

a) Coa presenza e explicación do pai, nai ou titor legal do alumno/a.

b) Mediantexustificaciónmédica.

c) Porcausadeforzamaior.

4 Os alumnos que cheguen tarde incorporaranse ao centro, permanecendocoprofesorouprofesoradegardaeasúaincorporaciónaogrupofarasenoiniciodaclaseseguinteásúa entrada. O seu acceso ao centro realizarase pola por-ta...Asaídaordinariaefectuaraaoalumnadopolaportadesaída... no horario sinalado.

5 Mentres dure o proceso de entrada non se permitirá a per-manencia de ningún pai ou nai no interior do centro, polo queestaránprohibidasasentrevistasaoprofesorado.

6 Nonsepermiteaintroducióndeteléfonosmóbilesoucal-quera outros aparatos electrónicos no centro. A súa presen-zamotivaráaretiradadesteesóseentregaráaunfamiliardoalumnadoinfractor.

7 Os comerciais de libros ou propaganda só poderán visitar o profesoradofóradohorariolectivooucandoadispoñibili-dadedosprofesoresopermita.

8 Oscambiosdeclasedealumnadoeprofesoradorealiza-ranse no menor tempo posible por seguridade e economía de tempo.

9 Está prohibida a práctica de todo tipo de xogos de azar en todo o recinto do centro.

10 Nonsepodepermanecerinxustificadamentenocentroenhoras non lectivas. Durante o período lectivo, o alumnado deberá permanecer no lugar onde realice a súa actividade escolar.

66

11 O alumnado está obrigado a seguir as indicacións do pro-fesoradooupersoalnondocentedocentro.

b) Corredores e usos dos servizos hixiénicos.

1 Durante as horas de clase non se poderá privar do dereito de asistencia á clase a un alumno ou alumna enviándoos aos corredores e tampouco se poderá ir aos servizos, sal-vonoscasosdeforzamaiorecoaautorizaciónescritadoprofesor/aqueestáaimpartiraclase.Encasodeexpulsarun alumno/a ao longo dunha clase solicitarase a interven-cióndoprofesoradodegardadeincidenciaseinformará-selle por escrito da conduta que motivou a expulsión.

2 Mentresdurenosrecreos,oalumnadodebefacerusoade-cuadodosservizos,dafontedeaugaeporsupostodeto-das as instalacións postas ao seu servizo, utilizándoas de formaordenadaelimpa.

c) Limpeza do centro.

1 Os alumnos e alumnas deben utilizar en todo momento as papeleiras existentes no centro, tanto as da aula coma as que están repartidas por todo o recinto. Serán corrixidos todos aqueles alumnos e alumnas que sexan advertidos por apreciarse neles un comportamento contrario ás nor-mas de limpeza e decoro.

2 Realizar pintadas nas paredes e o mobiliario do centro será considerado como unha conduta contraria ás normas de convivencia, e realizar pintadas nas paredes e o mobiliario do centro, pode ser motivo de corrección.

3 Está prohibido comer no interior do centro, ao igual que o consumo de tabaco, alcohol ou calquera outra substancia estupefaciente,tantodentrodoedificiocomonospatiosde recreo.

4 As lambetadas quedan totalmente prohibidas en horas de clase e no interior do centro. Cando se consuman no patio ounacafetaría,deberanseutilizaraspapeleirasparabotarnelas os desperdicios.

d) Material escolar e instalacións.

1 Os alumnos que maltraten ou usen indebidamente o mobi-liario, os materiais ou as instalacións do instituto, serán res-

67

Proxecto educativo

ponsables ante a Dirección do centro, que os obrigará a pagar os danos producidos unha vez estudado o caso.

2 Todos os alumnos e alumnas deberán traer diariamente o material escolar necesario para a realización das activida-des propias de cada unha das áreas. Cando un alumno/a non cumpra con esta obriga, avisarase de inmediato os pais, nais ou titores legais para comunicarlles tal obriga e aclarar o incumprimento desta polo alumno/a en cuestión.

Oprofesoradoteráaposibilidadedecomunicarporescritoafaltadematerialdoalumno/aatravésdaaxendapersoaldo alumno/a ou ben a través do mecanismo establecido a talfinpolocentro.

e) Recreos.

1 O recreo é un tempo de descanso, xogo e convivencia, e mentres dura debemos xogar e pasear respectando o xogo dos demais. Están prohibidos os xogos violentos e perigo-sos.

Nos días de mal tempo, a decisión de saír ou non ao patio corresponde ao director/a ou a calquera membro do equi-po directivo e será conxunta para todo o centro.

2 Calquera problema que xurda á hora do recreo deberá ser consultadoaoprofesoradoqueseencontreneste,realizan-do a garda.

3 Cando o seu normal desenvolvemento sexa perturbado por comportamentos inadecuados dos alumnos/as, estes, ao obxecto de que a corrección teña un valor adecuado, poderán ser privados do devandito tempo de recreo du-rante os días que considere a Dirección ou o órgano com-petente, sempre e cando a conduta sexa contraria ás nor-mas de convivencia e se avise os pais e nais de tal even tualidade.

4 En ningún caso o alumnado sairá do centro sen a autoriza-ción oportuna e sen un adulto responsable do menor; sem-pre se deberá asinar no libro de entradas-saídas deposita-do en Conserxaría.

5 Os alumnos e alumnas non deberán propiciar a asistencia ao centro de persoas alleas a este e deberán evitar no posi-

68

ble o seu achegamento e contacto a estas nas horas nas que dure o recreo.

6 As aulas deben desaloxarse durante o recreo. Está prohibi-dopermanecernestasetaménnoedificio,salvoqueunprofesor/apermanezacosalumnos/asouconautorizaciónexpresa do equipo directivo.

7 Os delegados/as de grupo poderán establecer un horario de vixilancia no recreo dentro das aulas, co obxecto de controlar o material e demais obxectos de valor.

8 Osordenanzasvixiaránecustodiaránosedificiosdocentropara evitar que o alumnado permaneza neste nas horas de recreo.

Normas de convivencia referidas ás familias

Os pais e nais do alumnado do centro deberán respectar as seguintes normas:

a) Deberán coñecer as normas básicas do centro e cumprir o con-tido nelas.

b) Deberándevolverasinadasasinformaciónsindividuaisremiti-das polo centro, ao igual que os exercicios ou actividades reali-zadaspolosseusfillos/as.

c) Deberán atender as citacións requiridas polo centro. En caso de asuntos disciplinarios, ante a non concorrencia dos pais ou nais, poderá tomarse a medida preventiva da non asistencia do alumno ou alumna implicado/a.

d) Procurarán visitar os titores/as e membros do equipo directivo nohorarioestablecidoparatalfin.

e) Deberán colaborar no labor educativo que o centro leva a ca-boenreferenciaaosseusfillos/as.

f) Deberán cooperar co centro no control do traballo escolar rea-lizadopolosseusfillos/as.

g) Deberán proporcionar ao centro todos aqueles datos relevan-tesdosseusfillos/asquefaganposibleocoñecementorealdapersonalidade destes e das súas necesidades.

h) Deberánxustificardebidamenteasfaltasdeasistenciadosseusfillos/as.

69

Proxecto educativo

i) Procuraránfacilitaraestesosmediosmateriaisnecesariospararealizar as actividades programadas polo centro.

l) Faranse responsables da conservación, o mantemento e a de-volución correcta e adecuada dos libros de texto, segundo a normativa vixente, e demais materiais que o centro lles propor-cione.

m) Deberánfacilitarasobrigascomúnsdosseusfillos/asrespectodo centro: puntualidade, orde, aseo..., así como estimulalos na observancia das normas de convivencia do centro como ele-mentoquecontribúeásúaformación.

n) Nocasodequeosseusfillostivesenqueausentarsedocentro,deberán recollelos persoalmente ou a través dunha persoa au-torizada, dando conta ao director/a ou ao persoal de garda e anotando a súa saída no libro de rexistro de Conserxaría.

ñ) Deberán facilitarllesa roupaadecuadaparaaprácticadaEducación Física.

o) Absteranse de acceder ás aulas onde se estivesen a impartir clases.

p) Encasodeatrasoxustificadodoseufillo/a,deberánacreditalocoasúapresenzaeasúafirmanodocumentodeentradade-positadoenConserxaríaparatalfin.

Normas de convivencia xerais de aula

No seo das clases o alumnado deberá cumprir as seguintes normas, sen que vaian en detrimento das que puidesen ser establecidas por cadaundostitores/aseaceptadaspologrupodereferencia:

a) Respectarán as pertenzas dos demais compañeiros/ás.

b) Non deberán practicar xogos violentos que poñan en perigo os outros compañeiros/as.

c) Asistirán con puntualidade a todas as clases. En caso de ausen-cia,achegaránaxustificacióndosseuspais/naisoutitoresle-gais.

d) Atenderánatodasasexplicaciónseinformaciónsquesereali-cen na súa aula.

e) Non perturbarán a marcha das clases.

70

f) Tratarán con respecto aos demais compañeiros/as nas súas crenzas e opinións, e evitarán actos violentos e humillacións cara aos demais.

g) Evitarán calquera acto de discriminación cara aos demais com-pañeiros e compañeiras.

h) Procuraráncolaborarcosdemaiscompañeiros/asnastarefascolectivas.

i) Realizarán, dentro das súas capacidades, as actividades que se llesencomenden,tantoaspropiasdaaulacomaastarefasouproxectospararealizarfóradohorarioescolar.

l) Non utilizarán móbiles nin outros materiais electrónicos en par-te algunha do centro, salvo que teñan autorización expresa dalgúnprofesorouprofesora.

m) Conrespectoaoestudoerealizacióndetarefasdeberán:

− Traer o material necesario para o traballo na aula.

− Atenderásexplicaciónseindicaciónsdoprofesorado.

− Realizarastarefasdeformaordenadaelimpa.

− Consultarcoprofesor/asdúbidasrespectoástarefasees-tudo que deban realizar.

− Realizar os traballos e o estudo que se manden para a casa.

− Entregarastarefasencomendadasnasdatasacordadas.

− Estudar e repasar os contidos impartidos en cada clase.

− Utilizarasúaaxendacomovehículodecomunicaciónfami-lia­profesorado.

n) O alumnado deberá permanecer na aula ata que chegue o profesor/adamateria.Encasodeausenciadeste,oalumnadodeberáesperardentrodaclaseaoprofesordegardaouaunmembro do equipo directivo, o cal indicará a actuación que se vai seguir.

ñ) Finalizadas as clases, o alumnado procurará deixar as cadeiras ordenadas e a clase limpa de papeis e outros obxectos.

o) Os delegados e delegadas de curso velarán polo cumprimento das normas de orde e limpeza das clases. Igualmente serán os encargadosderecolleropartedefaltassemanalmenteede-

71

Proxecto educativo

volveresteáConserxaríaxuntocoasxustificaciónsdefaltas,unhavezqueforonsupervisadaspolotitor/a.Taménosdele-gados/as serán os encargados de manter a orde na clase ante aausenciadoprofesor/a,derecollerosxices,folioseoutromaterial necesario, como a carpeta de disciplina, a cal custo-diaránepresentaránacadaprofesor/asegundoorequirimen-to deste.

3.º. Medidas para aplicar no centro para previr, detectar, regular e resolver os conflitos que puidesen ocorrer

Naprevencióndosconflitosinclúensenonosocentroasseguintesmedidas:

a) RealizacióndunPlandeAcollidaparafacilitaraintegración,ocoñecemento, a aceptación e a participación do alumnado.

O devandito plan, coordinado polo Departamento de Orientación do centro e posto en práctica polos titores/as de cada nivel, vai dirixido ao alumnado de novo ingreso no centro e ten como obxectivo principal a recepción deste, a atención e informaciónsobreanovaetapaeducativaquecomezae,ade-mais, o coñecemento do propio centro, das súas normas de convivencia, tanto xerais coma concretas da aula corresponden-te, os dereitos e deberes, as correccións ou medidas disciplina-rias e, sobre todo, as novas materias curriculares, os seus conti-dos e os criterios de avaliación. Non podemos esquecer tamén neste Plan de Acollida a atención especial ao alumnado inmi-grante,acaldebeserrealizadadeformaexhaustiva,dandoacoñecer, ademais do anteriormente sinalado, os membros que compoñenocentro,osseuscostumeseasformasdecompor-tamento,aoigualqueéprecisodaracoñecerasformas,usosecostumes dos novos compañeiros, o seu país de orixe, a súa lingua...Conesteachegamentomutuo,preténdesefavoreceraconvivencia e evitar posibles problemas nas relacións.

b) Actividadesdirixidasafavorecerarelaciónentreasfamilias.Podemos sinalar entre elas: a realización e a entrega dunha carpeta individual cos datos de interese do centro, extracto de dereitosedeberesdoalumnado,enormasdocentroreferidasa cuestións básicas de convivencia. A devandita carpeta de in-formaciónéentregadapolotitor/acadaalumnoealumnaoprimeiro día de clase, explicando a necesidade da súa lectura e

72

posteriorentregaássúasfamiliasparaquecoñezanosdatosenormas de interese do centro.

Nesta informaciónalúdeseáaxudaeacooperaciónqueaAsociación de Nais e Pais de Alumnos/as achega ao noso cen-tro; a devandita asociación é un elemento dinamizador impor-tanteparaasfamilias,esupónungrandeapoioparaculminarconéxitoatarefaeducativa.

c) Actividadesdirixidasásensibilizaciónfronteaoscasosdeaco-so e intimidación entre iguais.

No relativo á aula, o seguimento do noso alumnado realízase nas titorías correspondentes, establecéndose reunións de coordinación baixo a tutela de cada titor/a e coa coordinación do Departamento de Orientación. Os problemas de relacións entre os alumnos e alumnas que compoñen a titoría son trata-dos nela coa atención do titor/a; cando estes superan uns lími-tes son outros estamentos os encargados de intervir: Departamento de Orientación, Xefatura de Estudos eDirección.

Segundo cada caso, prodúcese a intervención, a cal sempre leva apa-relladaacolaboracióndafamilia.Todasasactuaciónsbuscanavíare-educativa, evitando na medida do posible a vía punitiva. A derivación á aula de convivencia e intervención nela, ou a intervención da media-cióneoscompromisosfamiliaresposteriores,dependerándagravi-dadedosfeitos.

Sempre,esegundoatipoloxíadasfaltas,seevitaráoafastamentodoalumno/a da vida escolar. En todas as actuacións solicítase a implica-ción da comunidade educativa, e nos casos de toma de decisións re-feridosafaltasdeconvivencia,daraseparticipaciónácomisióndemediación. Neste sentido, cada curso elixiremos mediadores de paz, os cales se presentan voluntariamente e son seleccionados polos seus compañeiros/as. Eles/as, coa súa actuación de concienciación e exem-plo,axudanáprevención,asensibilizaciónearesolucióndeconflitostanto a nivel de aula coma de centro.

Noreferidoaactividadesdirixidasásensibilizacióndacomunidadeeducativa na igualdade entre homes e mulleres, a eliminación da lin-guaxesexistaediscriminatoriaéfundamental,facendofincapénane-cesidade de utilizar, para comunicarnos, unha linguaxe rica, variada e exenta de particularismos machistas.

73

Proxecto educativo

Anivelorganizativo,asmedidasmáissignificativasson:

a) Vixilancia exhaustiva de corredores e zonas do centro realizada poloprofesoradodegarda.Estaactuacióntencomoobxecti-vos controlar os recreos, os servizos e os corredores, ademais da biblioteca.

b) Control dos cambios de clase, que ten por obxectivo previr e evitar situacións deposibles conflitos entre o alumnado.Realízase o devandito control polos membros do equipo direc-tivoepoloprofesoradodegarda.

c) Aplicación da normativa que regula a convivencia no centro, re-feridaaoscambiosdeclaseeasformasdeactuaciónnestescasos,tantopoloalumnadocomapoloprofesorado.

d) Aplicacióndanormativareferidaávixilanciadosrecreos,asac-tividades e os comportamentos permitidos, a non utilización de materiais inapropiados...

A aula de convivencia

• Normasespecíficasdefuncionamento

A aula de convivencia é o lugar ao que acode o alumnado por in-cumpriralgunhanormadeconvivencia,parareflexionarsobreoacontecido e para realizar as actividades académicas propostas co obxectodemodificarasactitudesnegativas.

O número de asistentes vén determinado polas necesidades de-tectadas no centro, aínda que hai que aclarar que non é unha aula de«castigados».Paraquesexaefectivaaactuación,debemosre-ducir o número de asistentes e, como máximo, por ela non debe pasar máis dun alumno/a á vez; isto quere dicir que é unha aula aberta e en continuo cambio, posto que todas as intervencións se farándexeitosucesivo,coqueesixeunhaadecuadacoordinaciónporpartedoprofesoradoedatitoríadesta.

• Perfildoalumnado

PerfilA:quedarepresentadoporaquelalumnadoque,comocon-secuenciadasúacondutaviolenta(físicaouverbal)aunmembrodacomunidadeescolar,foisancionadoapermanecerfóradasúaaula nun momento determinado do día ou durante varios días. Con esta medida preténdese evitar a presenza de alumnos e alum-nas problemáticos polos corredores do centro e intentando garan-tir o seu proceso educativo.

74

PerfilB:seríanaquelescasosnosqueamedidaadoptadafoiadaprivación da asistencia ao centro, a cal pode ir desde tres días ata un mes.

PerfilC:aacumulaciónreiteradadefaltasdisciplinariaslevesserántratadas na aula de convivencia co seu correspondente parte disci-plinario. A acumulación de partes e amoestacións darán lugar á incorporacióndoalumnadoaoperfilB.

• Procedemento de incorporación/asistencia á aula de convivencia

NocasodoperfilA,oprofesor/adeaulaenviaráaodelegado/adecursoenbuscadoprofesor/adegardadeincidencias,ocalatenderáoalumnooualumnainfractorelevantaráunpartedasúaconduta. Ante a gravidade desta, poderá dirixilo á aula de convi-vencia,logodeconsultaroxefe/adeestudos.Oprofesor/adaau-la encherá un parte do incidente, deixando constancia da gravida-dedosfeitos.Seoalumnooualumnanonpuideseseratendidonaauladeconvivencia,regresarácoprofesor/adeincidenciasepermanecerá atendido ata que un membro do equipo directivo poida atender a situación.

Nos demais casos, é o equipo directivo, logo de audiencia da Comisión de Convivencia e oídos os pais, as nais ou os titores/as legaisdoalumnadoafectado,quendecidiráseoalumno/acum-prirá a súa sanción ben na aula de convivencia ou ben na súa casa, ante a petición dos pais e nais de utilizar a Comisión de Mediación eaxustarseaoscompromisosqueadevanditacomisiónmanifeste.

• Plan de traballo do alumnado na aula de convivencia

O alumnado que asiste á aula de convivencia ten que realizar tra-ballos que se organizan arredor de tres eixes:

1 Eixereflexivo­emocional.Todoalumno/aqueasisteáauladeconvivenciatenquerealizarunhafichadereflexión,acalunhavez concluída implicaría un compromiso de mellora, que pode ser ampliado e negociado co alumnado en caso de reinciden-cia.

2 Eixe académico. Cando o alumno ou alumna é expulsado por unprofesor/aunhadeterminadahora,esteteráqueenviaraoalumno/a a aula de convivencia cun traballo predeterminado porel/ela,ocalseráavaliadopoloprofesor/aqueoexpulsou.Oprofesor/adaauladeconvivenciasóvelaráporqueotraba-

75

Proxecto educativo

llosefagaeoalumnooualumnasecomportedexeitocorrec-to na aula.

Nos casos en que a expulsión sexa por motivos máis graves (de tres díasendiante),seránosprofesoreseprofesorasdoequipoeducativo,baixo a coordinación do titor/a, os que asignarán o traballo para os días en que o alumno ou alumna teña que permanecer na aula de convivencia.

Ospais/naisdeberáncoñecerestacircunstanciaeinstaroseufillo/aárealización das actividades encomendadas, as cales deberá presentar acadaprofesor/anomomentodasúaincorporaciónáaulaordinariaenon antes do período establecido.

Segundoagravidadedocasoeaimplicacióndafamilia,acordaraseconestaoseguimentodoseufillo/anaauladeconvivencia,determi-nandounhorariodeacompañamentodoseufillo/anaaula,paraqueinsitucoñezanarealidadedamedidaedaactuacióndoseufillo/anotratamento dos traballos académicos encomendados.

Estehorariodeseguimentofamiliarseránegociadoeacordadocospais/naisoutitores/aslegaiscandosellesciteparaainformacióndacondutadoseufillo/a.

3 Eixe titorial. Nos casos nos que o alumno/a remate o seu traba-llo encomendado antes do previsto, na aula de convivencia contará con materiais tendentes ao autocoñecemento e a me-llora persoal. O devandito material será achegado polo Departamento de Orientación do centro; ademais deste, cada departamento deberá achegar materiais por niveis para poder utilizalosnoscasosnecesariospoloprofesoradodegardadaaula de convivencia.

• O control do alumnado da aula de convivencia.

Para levar o control de asistencia e de traballo do alumnado desta aula, utilizaranse distintos tipos de rexistro:

− Parte de derivación á aula cos motivos desta e o plan de traba-lloqueoalumnadoafectadoteráquerealizar.

− Rexistrodiariodeasistenciaáaula,ocalencheráoprofesor/adaauladeconvivenciacoastarefasquecadaalumno/areali-zou.

76

− Nos casos en que o alumno/a deba permanecer nesta un pe-ríodo máis longo de tempo, o titor/a deberá achegar o plan de recuperaciónquedebefacercadaalumno/aparanoninte-rromperoprocesoformativodestes.Esteplandetraballoserácoordinado polo titor/a e solicitado polo equipo educativo.

A coordinación da aula de convivencia realizaraa o titor/a desta, que informarádaasistenciadosalumnosealumnasafectadosaosseusti-tores/asetaménáXefaturadeEstudos.

Damesmaforma,osprofesores/asdaauladeconvivenciarealizan unha actividade de control do absentismo do alumnado do centro. Así,desdea2.ªhora,cadadíacomunícasecoasfamiliasdoalumnadoquefaltaparacoñeceromotivodesta,deixandoconstanciadasitua-ciónerecordandoásfamiliasanecesidadedexustificarasausenciasatravés do documento existente na Conserxaría.

• Informaciónásfamilias

Cando a medida de asistencia á aula é puntual, non é necesario avisarnesemomentoasfamilias,aíndaquesidebencoñeceresaactuación en comunicación posterior do titor/a. Non obstante, se a decisión tomada é a non asistencia á clase co grupo ordinario durante un período máis prolongado, sexa a unha área ou materia ouatodas,aXefaturadeEstudos,logodecita,comunicaráame-didaáfamiliaeestadaráaconformidadeporescrito.

Deigualforma,eseafaltafosemoigrave,comunicaríaseames-maáfamiliapolavíatelefónicaedespoisoalumno/apasarááaulade convivencia. Posteriormente os pais/nais, e segundo cita, coñe-cerán a decisión e os motivos desta, asinando o documento co-rrespondente para a asistencia á aula de convivencia polo período acordado.

Noscasosenqueosfamiliaressolicitasendocentroaactuaciónda comisión de mediación, axustaranse e respectarán en todo mo-mento os compromisos aos que cheguen, e cumpriranos escrupu-losamente,poispolacontra,sefaránefectivasassanciónsquequedasen pendentes antes do inicio do proceso de mediación.

Detección, mediación e resolución de conflitos

Entreasmedidasestablecidaspolanormativa,encontramosasreferi-dasádeteccióndosconflitosxurdidosnacomunidadeescolare,apartir desa detección, a intervención a través de medidas e actuacións quefavorezanamelloradoambientesocioeducativodocentroea

77

Proxecto educativo

realizacióndeprácticaseducativasencamiñadasáresoluciónpacíficadosconflitos;poriso,onosocentroseleccionaetratadeformarungrupo de mediadores/as composto por representantes de todos os cursos, os cales son elixidos por votación polos seus compañeiros/as de curso.

O grupo de mediadores/as do alumnado está coordinado polo Departamento de Orientación.

Entreasfunciónsdestegrupopodemossinalarasdestinadasaosac-tos de mediación e aos procesos de acordo reeducativo, estando des-tinadasambasasdúasmedidasasolucionarosconflitosprovocadospolascondutasperturbadorasdoalumnadoequeafectanáconviven-cia no noso centro.

A posta en práctica destas medidas supón a atención e o acordo nos seguintes aspectos:

− Candoselevenacaboenconflitosmotivadosporcondutasperturbadorascualificadascomocontrariasásnormasdecon-vivencia, poderán ter carácter exclusivo ou ben actuar en conxuntoconoutrasmedidasdecorreccióndeformaprevia,simultánea ou posterior a elas, tal é o caso das realizadas polo titor/a na súa aula, as cales poden ser acordadas polo conxun-to do equipo educativo coordinado polo Departamento de Orientación. Entre elas podemos citar a entrevista co alum-no/a,anotificacióndacondutaaosseusfamiliares,aentrevistacoasfamilias,aintervencióndosmediadores/asdeformaes-pontánea,aintervencióndestesperoacordadacoafamilia,outamén a asistencia á aula de convivencia como medida inme-diata,acalxafoiexplicadanoapartadocorrespondente,outamén a asistencia a esta aula de xeito máis continuado segun-dounperíodoacordadoecoñecidopoloalumno/aeasúafa-milia.

− Candoselevenacaboenconflitosxeradosporcondutasper-turbadorascualificadascomogravementeprexudiciaisparaaconvivencia no centro e se iniciase a tramitación dun procede-mento sancionador, este quedará provisionalmente interrom-pido cando o centro teña constancia expresa de que, median-te escrito dirixido ao director/a, o alumno/a ou os alumnos/as implicados e os pais/nais ou titores/as legais aceptan as medi-das establecidas, así como a disposición de cumprir os acordos

78

que se alcancen. Igualmente, interromperanse os prazos de prescrición e as medidas preventivas, se as houber.

− Estas medidas non se levarán a cabo no caso de condutas gra-vemente prexudiciais para a convivencia nas que concorran al-gunha das circunstancias agravantes que se mencionan a con-tinuación:

a) Apremeditacióndosfeitosoucondutas.

b) Candoapersoacontraaquesecometaainfracciónsexaunprofesorouprofesora.

c) Candoosdanos,aldraxesouofensassoncausadosaoper-soal non docente e aos compañeiros/as de menor idade ou aos recén chegados ao centro.

d) As accións que impliquen discriminación son por razón de nacemento, raza, sexo, conviccións ideolóxicas ou relixio-sas,discapacidadesfísicas,psíquicasousensoriais,asíco-mo por calquera outra condición persoal ou social.

e) A incitación ou estímulo á actuación colectiva lesiva dos de-reitos dos demais membros da comunidade educativa.

f) A natureza e a entidade dos prexuízos causados ao centro ou a calquera dos integrantes da comunidade educativa.

− Unha vez aplicada unha sanción, poderán levarse a cabo actua-cións de mediación e procesos de acordo reeducativo (com-promisosfamiliares)que,concaráctervoluntario,teránporobxecto previr a aparición de novas condutas perturbadoras no alumno/a ou grupos de alumnos/as para a convivencia no noso centro.

− Así mesmo, e dadas as súas características, poderán desenvol-verseestasmedidastaménconcondutasnoncualificadasco-mo perturbadoras para a convivencia no centro; neste caso, teñen, o carácter de estratexias preventivas para a resolución deconflitosepoderánpoñerseenprácticacontodososmem-bros da comunidade escolar. O equipo directivo e o Departamento de Orientación coordinarán as actuacións opor-tunas para os procesos de prevención e actuación.

− Para o desenvolvemento da mediación haberá que ter en con-ta os seguintes aspectos:

79

Proxecto educativo

a) Amediacióntenuncaráctervoluntario,aelapodeofrecer-se e acollerse calquera alumno/a membro da comunidade educativa do centro que o desexe, sempre que garde un perfildeterminadoparaesta.Oprocedementodeelecciónedeformaciónvirádeterminadopoloequipodecoordina-ción.

b) A mediación está baseada no diálogo e a imparcialidade, a súafinalidadeéareconciliaciónentreoalumnadoeosou-tros membros da comunidade escolar e, por suposto, a re-paración do dano causado. Así mesmo, require dunha estri-ta observancia de confidencialidade por parte dosmembros que a realizan.

c) O mediador/a será designado polo centro e deberá contar coaaceptacióndaspartesafectadas.

d) A mediación poderá levarse a cabo con posterioridade á execución dunha sanción, co obxectivo de restablecer a confianzaentreaspersoaseproporcionarnovoselementosde resposta en situacións parecidas que se poidan produ-cir.

e) Os acordos alcanzados plasmaranse por escrito, e recolle-rán os compromisos asumidos e o prazo para a súa execu-ción.Nocentroexistiráundocumentoreferidoatalfin.

f) Seamediaciónfinalizaseconacordodaspartes,encasodeiniciarse un procedemento sancionador e unha vez levados a cabo os acordos alcanzados, a persoa mediadora comu-nicarao por escrito ao director/a do centro, quen dará tras-lado ao instrutor/a do expediente para que proceda ao ar-quivo deste.

g) Encasodequeamediaciónfinalicesenacordosentreaspar-tes, ou se incumpran os acordos alcanzados, o mediador/a comunicaráofeitoaodirector/aparaqueactúeenconse-cuencia, segundo se trate dunha conduta contraria ás normas de convivencia, aplicando as medidas de corrección que se estimen oportunas, ou dunha conduta gravemente prexudi-cial para a convivencia no centro, dando continuidade ao procedemento sancionador aberto e continuando neste caso o cómputo de prazos e a posibilidade de adopción de medi-das preventivas previstas na normativa de convivencia.

80

h) Cando non se poida chegar a un acordo, ou non poida le-varse a cabo unha vez alcanzado, por causas alleas ao alum-no/ainfractoroupornegativaexpresadoalumno/aprexu-dicado, esta circunstancia deberá ser tida en conta como atenuante da responsabilidade.

i) Oprocesodemediacióndebefinalizarcocumprimentodos acordos alcanzados, en todo caso, no prazo máximo de dez días lectivos, contados desde o seu inicio. Os perío-dos escolares interrompen o prazo.

l) Unha vez rematado o procedemento de mediación, o di-rector/a deberá coñecer os acordos, ao igual que o titor/a do curso. O primeiro comunicarao á comisión de convi-vencia, e o segundo aos pais/nais do alumno/a para desta formaaplicaloscoacoordinaciónoportunaecocoñece-mentodoimplicadoouimplicadoseassúasfamilias.

Como procedemento xeral para a mediación podemos sinalar unha seriedeaspectosaclaratoriosquenoslevaránaqueodirector/aofre-za, a todo o alumnado do centro implicado en condutas contrarias ás normas de convivencia que poidan derivar nunha sanción, a posibili-dade de acudir á mediación escolar. A aceptación da devandita actua-ción recollerase por escrito, ao igual que a aceptación das condicións das partes, incluídas as derivadas dos acordos aos que se chegue.

Odirector/aofertaráunmediador/aparaqueactúeencadacaso,ocalseráreceptordunhainformaciónconfidencial.Nocasodequeapeticiónafagaoalumno/ainfractor,estepoderásolicitaroseume-diador/a. Tanto nun caso coma no outro, ambas as dúas partes deben aceptar o mediador/a.

O devandito proceso de mediación basearase no diálogo entre iguais enelbuscaraseasoluciónaoconflitoquexurdise(trasgresióndenor-mas de convivencia, amizades deterioradas, situacións inxustas, malos tratos,enfrontamentos...).Omediadortratarádeescoitarambasasdúas partes, estruturará o problema, tratará de poñerse en lugar do outroefacilitaráacomunicacióndosafectados.Ofinaldoprocede-mento implica un compromiso e unha aceptación equilibrada, especí-ficaeposibledoacordooudosacordos,etaménarevisiónesegui-mento destes.

Afirmadocompromisoimplicaaaceptacióneoseguimentodosacordos,oscalesselledaránacoñeceraodirector/a,eestefaraoá

81

Proxecto educativo

comisióndeseguimentoeásfamilias;istosupónaelaboraciónduncompromiso de convivencia entre ambas as dúas partes. O devandito compromisotaménpodesersolicitadopolafamilia;nestecaso,seráo titor/a quen lle comunique á dirección esta petición. En todos os casos,oscompromisosdeconvivenciaseránrubricadospolafamilia,o centro e o titor/a, establecendo sempre unhas estipulacións que im-plicancompromisosdafamiliaecompromisosdocentro.

Entre as medidas que podemos aplicar no noso centro, podemos si-nalar o conxunto de regras e normas establecidas legalmente e ás que poderemos recorrer nos casos necesarios para reestablecer a normalidade académica cando a situación así o requira:

− As normas de convivencia concrétanse no marco normativo es-pecífico.

− Na determinación das condutas contrarias ás normas de convi-vencia deberá distinguirse entre condutas gravemente prexu-diciais para a convivencia e condutas contrarias ás normas de convivencia.

Son condutas contrarias ás normas de convivencia as que se opoñan ásestablecidaspolocentroconformeásprescriciónslegaise,entodocaso, as seguintes:

a) Calquera acto que perturbe o normal desenvolvemento das actividades da clase.

b) Afaltadecolaboraciónsistemáticadoalumnadonarealizacióndas actividades orientadas ao desenvolvemento do currículo, asícomonoseguimentodasorientaciónsdoprofesoradores-pecto á súa aprendizaxe.

c) Ascondutasquepoidanimpediroudificultaroexerciciododereito ou o cumprimento do deber de estudar dos seus com-pañeiros e compañeiras.

d) Asfaltasinxustificadasdepuntualidade.

e) Asfaltasinxustificadasdeasistenciaáclase.

Considérasefaltaanonasistenciaaunhaoumáishorasdunmesmodía.Ás5faltassenxustificar,amoestaraseporescritooalumno/aenotificaraseaospais/nais.

Ás10faltassenxustificaramoestaraseporsegundavezaoalumno/aecomunicaráselleaospais/nais.Ás15faltassenxus-

82

tificaramoestaraseporterceiravezaoalumno/aevolverasecomunicar aos pais/nais.

Se se superan as 15 faltas sen xustificar, o casopasará áComisión de Convivencia do Consello Escolar como reitera-ción de faltas. Damesma forma, comunicarase tamén áDelegación de Asuntos Sociais do Concello.

Asxustificaciónsdefaltasdeberánrealizarsenoimpresooficialdo centro, o cal debe ser completado e entregado polos pais/nais.Encasodeenfermidadedébeseachegarovolantedomédico ao citado impreso.

Oprazodexustificacióndefaltaséde48horas;seoalumno/afaltaseunvenres,axustificacióndeberáentregarseolunsse-guinte.

Considéransefaltasinxustificadasdeasistenciaáclaseoudepuntualidade dun alumno ou alumna as que non sexan escu-sadasdeformaescritapoloalumnado,ouosseusrepresen-tantes legais se é menor de idade, nas condicións que se es-tablezan no Regulamento de Organización e Funcionamento do Centro.

f) Calquera acto de incorrección e desconsideración cara aos ou-tros membros da comunidade educativa.

g) Causar pequenos danos nas instalacións, os recursos materiais ou os documentos do centro, ou nas pertenzas dos demais membros da comunidade educativa.

As condutas contrarias ás normas de convivencia recollidas neste artigo prescribirán no prazo de trinta días naturais contados a partir da data da súa comisión, excluíndo os períodos vacacionais establecidos no co-rrespondente calendario escolar da provincia.

Correccións das condutas contrarias ás normas de convivencia

Pola conduta considerada no artigo 3 a) do presente Plan de Convivencia poderase impoñer a corrección de suspensión do dereito de asistencia á clase dun alumno ou alumna. Para a aplicación desta medida deberán concorrer os requisitos seguintes:

1 O centro deberá prever a atención educativa do alumno ou alumna ao que se lle impoña esta corrección.

83

Proxecto educativo

2 Deberánserinformadosporescritootitor/aeoxefe/adees-tudos no transcurso da xornada escolar sobre a medida adop-tada e os motivos desta.

Asímesmo,otitor/adeberáinformardisoaosrepresentanteslegaisdo alumno ou da alumna.

Polas condutas recollidas no presente Plan de Convivencia, distintas ás previstas no apartado anterior, poderán impoñerse as seguintes co-rreccións:

a) Amoestación oral.

b) Apercibimento por escrito no caderno de disciplina de clase; ao acumular3amoestaciónsescritascomunicaraseáfamilia.Arei-teración deste tipo de condutas supoñerá novos apercibimentos escritos ata chegar a un máximo de 3, os cales serán impostos polaXefaturadeEstudos;encasodeproseguirnareiteración,poderase privar de clase ao alumno/a por un período de 3 días comomáximo,notificandoodirector/aestacircunstanciaásfa-milias e á Comisión de Convivencia.

c) Realizacióndetarefasdentroefóradohorariolectivoquecon-tribúan á mellora e ao desenvolvemento das actividades do centro, así como a reparar o dano causado nas instalacións, os recursos materiais ou os documentos dos centros docentes pú-blicos.

d) Suspensión do dereito de asistencia a determinadas clases por un prazo máximo de tres días lectivos. Durante o tempo que dure a suspensión, o alumno ou alumna deberá realizar as acti-vidadesformativasquesedeterminenparaevitarainterrup-cióndoseuprocesoformativo.

e) Excepcionalmente, a suspensión do dereito de asistencia ao centro por un período máximo de tres días lectivos. Durante o tempo que dure a suspensión, o alumno ou alumna deberá realizarasactividadesformativasquesedeterminenparaevitarainterrupcióndoseuprocesoformativo.Asactividadesforma-tivas que se establezan poderán ser realizadas na aula de con-vivencia, segundo o establecido polo centro e de acordo co compromisodafamilia.

84

Órganos competentes para impoñer as correccións das condutas contrarias ás normas de convivencia

1 Será competente para impoñer a corrección presente no Plan deConvivenciaoprofesorouprofesoraqueesteaimpartindoa clase.

2 Serán competentes para impoñer as correccións do segundo apartado:

a) Paraaprevistanasletrasa)eb),todososprofesoresepro-fesorasdocentro.

b) Paraasprevistasnasletrasc)ed),oxefe/adeestudos.

c) Para a prevista na letra e), o director/a, que dará conta á Comisión de Convivencia.

Considéranse condutas gravemente prexudiciais para a convivencia no centro as seguintes:

a) Aagresiónfísicacontracalqueramembrodacomunidadeeducativa.

b) Asaldraxeseasofensascontracalqueramembrodacomu-nidade educativa.

c) As actuacións prexudiciais para a saúde e a integridade persoal dos membros da comunidade educativa do centro, ou a incitación a estas.

d) As vexacións ou humillacións contra calquera membro da comunidade educativa, particularmente se teñen un com-poñentesexual,racialouxenófobo,ouserealizancontraalumnos ou alumnas con necesidades educativas especiais.

e) As ameazas ou coaccións contra calquera membro da co-munidade educativa.

f) A suplantación da personalidade en actos da vida docente eafalsificaciónousubtraccióndedocumentosacadémi-cos.

g) A deterioración grave das instalacións, dos recursos mate-riais, etc.

As correccións ás condutas indicadas poderán ser as seguintes:

a) Suspensión do dereito de asistencia ao centro durante un pe-ríodosuperioratresdíaslectivoseinferioraunmes.Duranteotempo que dure a suspensión, o alumno ou alumna deberá

85

Proxecto educativo

realizarasactividadesformativasquesedeterminenparaevitarainterrupcióndoseuprocesoformativo.

b) Realizacióndetarefasfóradohorariolectivoquecontribúanámellora e ao desenvolvemento das actividades do centro, así como a reparar o dano causado nas instalacións, os recursos materiais ou os documentos do centro.

c) Suspensión do dereito a participar nas actividades extraescola-res do centro por un período máximo dun mes.

d) Cambio de grupo.

e) Cambio de centro docente.

Cando se impoña a corrección prevista na letra a), a Comisión de Convivencia poderá levantar a suspensión do seu dereito de asisten-cia ao centro antes do esgotamento do prazo previsto na corrección, previa constatación de que se produciu un cambio positivo na actitu-de do alumno ou alumna.

Así mesmo, cando se impoña a corrección prevista na letra e), a Administración garantirá un posto escolar noutro centro docente.

Órgano competente para impoñer as correccións das condutas gravemente prexudiciais para as normas de convivencia

Será competente para impoñer as correccións previstas no presente Plan de Convivencia o director/a do centro, que trasladará á Comisión de Convivencia.

Ámbitos das condutas que se han de corrixir

• Corrixiranse, de acordo co disposto no presente plan, os actos contrarios ás normas de convivencia do centro realizados polo alumnado tanto en horario lectivo coma no dedicado á realización das actividades complementarias ou extraescolares.

• Así mesmo, poderán corrixirse as actuacións dos alumnos e das alumnasque,aíndaquerealizadasfóradorecintoedohorarioes-colar, estean motivadas ou directamente relacionadas co exercicio dos dereitos e o cumprimento dos deberes do alumnado nos ter-mos previstos neste Plan de Convivencia. Todo iso sen prexuízo de que as devanditas condutas puidesen ser sancionadas por outros órganos ou administracións no ámbito das súas respectivas com-petencias.

86

Principios xerais das correccións

• As correccións que haxan de aplicarse polo incumprimento das normas de convivencia haberán de ter un carácter educativo e re-cuperador, deberán garantir o respecto aos dereitos do resto do alumnado e procurarán a mellora das relacións de todos os mem-bros da comunidade educativa.

• En todo caso, nas correccións dos incumprimentos das normas de convivencia deberá terse en conta o que segue:

a) Ningún alumno ou alumna poderá ser privado do exercicio do seu dereito á educación, nin, no caso da educación obrigato-ria, do seu dereito á escolaridade.

b) Non poderán impoñerse correccións contrarias á integridade físicaeádignidadepersoaldoalumnado.

c) A imposición das correccións respectará a proporcionalidade coa conduta do alumno ou alumna e deberá contribuír á me-llora do seu proceso educativo.

d) Así mesmo, na imposición das correccións deberá terse en conta a idade de alumnado, así como as súas circunstancias persoais,familiaresousociais.Paraestesefectos,poderansesolicitarosinformesqueseestimennecesariossobreasaludi-das circunstancias e recomendar, se é o caso, os representan-tes legais do alumno ou alumna, ou as institucións públicas competentes, a adopción das medidas necesarias.

Gradación das correccións

• Paraosefectosdagradacióndascorreccións,considéransecir-cunstancias que atenúan a responsabilidade:

a) O recoñecemento espontáneo da incorrección da conduta, así como a reparación espontánea do dano producido.

b) Afaltadeintencionalidade.

c) A petición de escusas.

• Considéranse circunstancias que agravan a responsabilidade:

a) A premeditación.

b) A reiteración.

87

Proxecto educativo

c) Osdanos,aldraxesouofensascausadosaoscompañeirosecompañeiras, en particular aos de menor idade ou aos que se acaban de incorporar ao centro.

d) As accións que impliquen discriminación por razón de nace-mento, raza, sexo, conviccións ideolóxicas ou relixiosas, disca-pacidadesfísicas,psíquicasousensoriais,asícomoporcalque-ra outra condición persoal ou social.

e) A incitación ou estímulo á actuación colectiva lesiva dos derei-tos dos demais membros da comunidade educativa.

f) A natureza e entidade dos prexuízos causados ao centro ou a calquera dos integrantes da comunidade educativa.

Procedemento para a imposición de correccións

• Procedemento xeral

Para a imposición das correccións previstas no presente Plan de Convivencia será preceptivo, en todo caso, o trámite de audiencia ao alumno ou alumna. As correccións que se impoñan serán inme-diatamente executivas.

Cando a corrección que se vaia impoñer sexa a suspensión do de-reito de asistencia ao centro ou calquera das recollidas neste Plan de Convivencia e o alumno ou alumna sexa menor de idade, dara-se audiencia aos seus representantes legais.

Así mesmo, para a imposición dalgunhas correccións previstas no presentePlandeConvivencia,deberáoírseoprofesor/aoutitor/ado alumno ou alumna.

Osprofesoreseprofesoraseotitor/adoalumnooualumnadebe-ráninformarporescritoáXefaturadeEstudose,noseucaso,aotitor/a, das correccións que impoñan polas condutas contrarias ás normasdeconvivencia.Entodocaso,informaranseosrepresen-tantes legais do alumno ou da alumna das correccións impostas.

O alumno ou alumna, ou os seus representantes legais, poderán presentar no prazo de dous días lectivos unha reclamación contra as correccións impostas, ante quen as impuxo.

Nocasodequeareclamaciónfoseestimada,acorrecciónnonfigura-rá no expediente académico do alumno.

En relación ás condutas gravemente prexudiciais, poderán ser revisa-das polo Consello Escolar ante a petición dos pais/nais ou represen-

88

tantes legais do alumnado segundo o artigo 127 de LOE de 3 maio 2006. O director/a convocará ao Consello Escolar no prazo máximo de dous días lectivos, desde que se presentou a instancia.

Procedemento para a imposición da corrección de cambio de cen-tro

• Inicio do procedemento

O director/a acordará a iniciación do procedemento no prazo de dous días, contados desde que se tivo coñecemento da conduta que se ha de corrixir.

Concarácterpreviopoderáacordaraaperturadunperíododeinfor-mación,cofindecoñecerascircunstanciasdocasoconcretoeacon-veniencia ou non de iniciar o procedemento.

• Instrución do procedemento

1 Ainstrucióndoprocedementolevaraseacaboporunprofesorouprofesoradesignadopolodirector/a.

2 Odirector/anotificaráfidedignamenteaoalumnooualumna,así como aos seus representantes legais, a incoación do proce-demento,especificandoascondutasqueselleimputan,asícomoonomedoinstrutor,cofindequenoprazodedousdíaslectivosformuleasalegaciónsoportunas.

3 O director/a comunicará ao servizo de Inspección Educativa o iniciodoprocedementoemanteraoinformadodatramitacióndeste ata a súa resolución.

4 Inmediatamente antes de redactar a proposta de resolución, o instrutorpoñerádemanifestooexpedienteaoalumnooualumna e, se é menor de idade, aos seus representantes legais, comunicándollesasanciónquepoderáimpoñerse,cofindequenoprazodetresdíaslectivospoidanformularasalega-cións que consideren oportunas.

• Recusación do instrutor/a

O alumno ou alumna, ou os seus representantes legais, poderán recu-sar o instrutor. A recusación deberá considerarse nun escrito dirixido á Comisión de Convivencia, que deberá resolver e ante a cal o recusado realizaráassúasmanifestaciónsaorespecto,sendodeaplicaciónascausas e os trámites previstos no artigo 29 da Lei 30/1992, do 26 de

89

Proxecto educativo

novembro, de Réxime Xurídico das Administracións Públicas e do Procedemento Administrativo Común, no que proceda.

• Medidas provisionais

Excepcionalmente, e para garantir o normal desenvolvemento da convivencia no centro, ao iniciarse o procedemento ou en calquera momento da súa instrución, o director/a por propia iniciativa ou por proposta do instrutor, poderá adoptar como medida provisional a sus-pensión do dereito de asistencia ao centro durante un período supe-rioratresdíaslectivoseinferioraunmes.Duranteotempoquedurea aplicación desta medida provisional, o alumno ou alumna deberá realizar as actividades que se determinen para evitar a interrupción do seuprocesoformativo.

• Resolución do procedemento

1 Ávistadapropostadoinstrutor,odirector/aditaráresolucióndo procedemento no prazo de vinte días a contar desde a súa iniciación. Este prazo poderá ampliarse no suposto de que existisencausasqueoxustificasen.

2 A resolución do director/a contemplará, polo menos, os se-guintes extremos:

− Feitos probados.

− Circunstancias atenuantes e agravantes, se é o caso.

− Medida disciplinaria.

− Datadeefectosdamedidadisciplinaria;poderíareferirseao curso seguinte se o alumno ou alumna continúa matricu-ladonocentroefoseimposiblecumprilanoanoacadémi-co en curso.

− Recursos.

Contra a resolución ditada polo director/a do centro poderase inter-poñer recurso de alzada no prazo dun mes, ante o responsable pro-vincialdeeducación,deconformidadecoestablecidonosartigos114e 115 da Lei 30/1992, do 26 de novembro, de Réxime Xurídico das Administracións Públicas e do Procedemento Administrativo Común, na redacción dada pola lei 4/1999, do 13 de xaneiro. A resolución des-te,quepoñeráfinávíaadministrativa,deberáditarseenotificarsenoprazo máximo de tres meses; transcorrido o devandito prazo sen que recaia resolución poderase entender desestimado o recurso.

90

A Comisión de Convivencia

Estacomisióntencomofinalidadepromoveroestablecementodere-lacións positivas e constituír un clima de convivencia «saudable». O obxectivo desta é que todas as persoas se sintan valoradas, escoita-das, partícipes e responsables na toma de decisións e parte activa da vida do centro.

Entreasfunciónsquesalientaanormativa:

1 Canalizar as iniciativas de todos os sectores da comunidade educativa para mellorar a convivencia o respecto mutuo, así comopromoveraculturadepazearesoluciónpacíficadecon-flitos.

2 Adoptar medidas preventivas necesarias para garantir os derei-tos de todos os membros da comunidade educativa e o cum-primento das normas de convivencia do centro.

3 Desenvolver iniciativas que eviten a discriminación do alumna-do, establecendo plans de acción positivos que posibiliten a integración de todos os alumnos e alumnas.

4 Mediarnosconflitosquexurdan.

5 Coñecerevalorarocumprimentoefectivodascorrecciónsemedidasdisciplinariasnostermosenquefosenimpostas.

6 Propoñer ao Consello Escolar as medidas que considere opor-tunas para mellorar a convivencia no centro.

7 Dar conta ao pleno do Consello Escolar, polo menos dúas ve-ces ao longo do curso, das actuacións realizadas e das correc-cións e medidas disciplinarias impostas.

8 Calquera outra que lle poida ser atribuída polo Consello Escolar relativa ás normas de Convivencia do Centro.

Segundo o establecido en norma, o Consello Escolar do centro, a tra-vés da Comisión de Convivencia, poderá previr, velar, seguir e actuar nosconflitosconsideradosaniveldocentro,sexanoscasosdecon-dutas contrarias ás normas de convivencia de carácter máis leve ou daquelas condutas gravemente prexudiciais para a convivencia e as súas correccións.

91

Proxecto educativo

Plan de Reunións

ÁhoradedefiniroPlandeReuniónsdaComisióndeConvivenciadocentro, habemos de sinalar que é preceptiva unha reunión inicial ao principiodecursodecaraaformularobxectivosedefinirasactuaciónseasfunciónsdacitadacomisión.Deigualforma,comomínimo,reuni-rase unha vez ao trimestre para o seguimento das actuacións e do Plan de Convivencia do centro. De todas as súas actuacións dará conta ao plenodoConselloEscolareaosórganoscolexiadosdocentro.Aofina-lizarocurso,realizaraseunhareuniónfinalparavalorarotraballoreali-zado e establecer propostas de mellora.

Plan de Actuación

Como acordos previos, a Comisión de Convivencia establecerá con-sensuadamenteasúaideadeconvivencia,definiráomodeloeducati-vo de prevención, establecerá obxectivos claros, os espazos de actua-ción, sexan persoais ou titoriais, o calendario de actuación e tamén os seus recursos, instrumentos e procedementos.

Poriso,nareunióninicialdefinirase:

− A necesidade de educar en valores no centro e tendo en conta asmetaseducativasdefinidas.

− A implicación, na construción da convivencia do centro e do ámbito, dos distintos sectores que compoñen a Comisión de Convivencia.

Ao respecto cabe sinalar:

a) Sector do alumnado:

− Construción de normas de convivencia da aula e do centro.

− Fomentar a súa pertenza ao centro.

− Fomentar o asociacionismo entre o alumnado.

− Potenciar a súa participación no centro, a través dos seus órganos de participación, en todas as actividades que se desenvolvan.

b) Sectordoprofesorado:

• Procurarase o consenso sobre a convivencia no centro, sobre asinterrelaciónscoalumnado,coasfamiliasecoámbito.

• Facilitarase a creación dun clima de centro aberto e positivo.

92

• Destinarase tempo nos claustros a temas relacionados coa convivencia,ofuncionamentodastitorías,adinámicadegrupos e o desenvolvemento de habilidades sociais.

• Elaborarase e dsenvolverase un Plan de Acollida durante to-doocurso,nocalserecollanmedidasespecíficasparaoti-podealumnadonovoconnecesidadesespecíficasdeapoioeducativo.

• Definiranseascanlesdecomunicacióndocentro:

− Entrevistasgrupaiscoasfamilias.

− Entrevistasindividuaiscoasfamilias.

− Entrevistas individuais co alumnado.

− Aentregadenotastrimestraisásfamilias.

− Acomunicaciónásfamiliassobreaconvivencia.

− A comunicación das normas de convivencia aprobadas.

− O uso da páxina web.

− As circulares periódicas coas noticias de interese.

• Fomentarase no alumnado e desde as titorías:

− Aconvivencianaaula:relaciónalumnado­profesorado,alumnado-alumnado, titor/a-alumnado.

− Aasembleadeclasecomoformadecoñecerecompar-tir distintos puntos de vista.

− A elección do delegado/a de clase.

− As normas electas da clase.

− Actividades de cohesión do grupo, de habilidades so-ciais, valores...

Paraisoutilizaransenastitoríasasentrevistaspersoaiscoasfamiliaseco alumnado, tanto individuais como en grupo.

− Fomentarasetaménnoprofesoradocomomediodemellorar a convivencia.

− O traballo coordinado que se vai realizar en cada titoría (a través de reunións dos equipos educativos).

− Aplicación sistémica do Plan de Acción Titorial recollido no Proxecto Educativo de Centro.

93

Proxecto educativo

− Traballar a educación en valores.

c) Dendeasfamilias:

Fomentarase a participación e a mellora da convivencia a tra-vés de:

− A Asociación de Nais e Pais de Alumnos/as.

− As titorías.

− Entrevistas persoais.

− Cursos e escolas de pais e nais.

− Delegado/a de pais/nais en cada titoría.

Programación das necesidades de formación da comunidade edu-cativa

Asnecesidadesdeformacióndanosacomunidadeeducativaveñendeterminadaspolanosarealidadeactual;estaesíxenosunhaforma-ción ampla e completa na mediación como recurso para previr e re-solverosconflitosdeconvivenciaquexurdannocentro.

Estaformacióniríadestinadaaformaroprofesoradonaresoluciónpacíficadeconflitoseenbuscarsoluciónsdemediaciónparaenfocarconéxitoasdemandasdonosoalumnadoeassúasfamilias.

Tampoucopodemosesqueceraformacióndonosoalumnado,enten-didaestacomoformacióndosmediadores/asouaxentesdepaz,oscales actúan ben a nivel de aula e en contacto directo cos seus com-pañeiros/as ou ben como compoñentes da comisión de coordinación, na que participan xunto co orientador/a e o coordinador/a do proxec-to de Escola de Paz.

Nestanecesidadedeformaciónnonpodemosesquecertampoucooutros membros da comunidade escolar, entre os cales podemos si-nalaropersoalnondocenteeosfamiliaresdonosoalumnado.Tantopara uns coma para outros, é preciso establecer unhas normas de ac-tuaciónparaafrontardeformacoordinadaeresponsableaformación.Entre elas sinalamos:

− Atención personalizada a cada situación, a cada caso.

− Escoitasilenciosadasnecesidadeseasexposiciónsquefagan.

− Escucha obxectiva, sen deixarse arrastrar polo aspecto subxec-tivo.

94

− Seguimento sistemático de ordes, segundo os acordos logra-dos.

− Contacto inmediato co persoal implicado para establecer os acordosdeactuación,deseguimentoedesolucióndoconflito.

Estademandadeformaciónincluiríataménanecesidadedeformaroclaustronoenfoquesistémicodosconflitos,ocalaxudaríaaenfocalosmultidisciplinariamente, buscando solucións óptimas aos que xurdan no noso contexto.

2.11. Plan de formación do profesorado

Aformacióndoprofesoradoconstitúeunelementoclavenaconsecu-ción dos obxectivos marcados nos distintos apartados do Proxecto Educativodecentro.Aabordaxedasmetasquenelsereflictennonéposiblesencontarcoadebidacualificacióndaspersoasresponsablesda súa materialización.

Atalfin,eanalizadasas«lagoas»formativasexistentesentreosmem-bros do claustro, establécense as seguintes prioridades no desenvolve-mentodeacciónsformativasalevaracabonoscursosvindeiros:

− Acciónsformativasdirixidasaofomentodaculturadapazeanon violencia. Este aspecto, como xa quedou sinalado, repre-senta un elemento clave na articulación dun clima de conviven-cia adecuado no centro que, por un lado, garante as condi-cións idóneas para o desenvolvemento do proceso de ensino-aprendizaxe e, por outro, transmite unha serie de valo-resemodelosreferenciaisdecondutaqueposibilitanunhamellora da vida en sociedade a través das novas xeracións que a integran.

− Deseñar programacións didácticas que incorporen, de xeito eficazepráctico,ascompetenciasclaves.Onovodeseñocurri-cular vén caracterizado pola presenza deste novidoso elemen-to que esixe un cambio radical na concepción e a materializa-cióndoquefacerdocente.Supónunnovoretometodolóxicoquerequiredeprocesosdereflexióneconsensodoprofesora-do do noso centro.

95

Proxecto educativo

Definirprocedementosdeactuaciónquegarantanaatencióná diversidade do alumnado. A heteroxeneidade dos nosos alumnos e alumnas constitúe os «sinais de identidade» de cal-queraprocesoformativo.Entalsentido,énecesariaabuscadeestratexias didácticas que conduzan á mellor adecuación da planificacióndosprocesosdeensino­aprendizaxe,tantoani-vel xeral (programacións didácticas) coma a nivel particular (medidasespecíficasdeatenciónádiversidade:programasdereforzoeapoio;adaptaciónscurriculares;diversificacióncurri-cular...).

Na medida en que o noso centro sexa capaz de «incluír» o alumnado «excepcional» nos procesos educativos establecidos para todos os alumnosealumnas,demaiorcalidadeseráanosaofertaformativa.

96

2.12. Mecanismos de avaliación do desenvolvemento do currículo dentro do proceso de ensino e da propia práctica docente

2.12.1. Avaliación do desenvolvemento da oferta curricular

Tendo en conta o carácter regulador da avaliación, considerada como instrumento de optimización e mellora dos procesos de ensino-apren-dizaxe,nonsóseavaliarán,comoseveufacendonomodelotradicio-nal de ensino, as aprendizaxes dos alumnos e alumnas, senón que igualmente se someterán a avaliación a propia práctica docente, a ofertacurricular,asprogramaciónsdidácticaseodesenvolvementodocurrículo,tomandocomoreferenciaosobxectivoseducativoseoscriterios de avaliación establecidos.

Osresultadosdoprocesoavaliadorserviránparamodificar,cunhaintención de mellorar a calidade da educación, aqueles aspectos que, dalgún modo, se comprobase que non se adecuaron ás carac-terísticas dos alumnos/as ou ao contexto do centro ou o seu ámbito. Polo anterior, incluiranse na Memoria de Autoavaliación xunto coa análise realizada, anotando as propostas de mellora.

Dentrodosaspectosdaofertacurricularquesehandeanalizaren-contraranse os seguintes:

− A idoneidade dos itinerarios académicos propostos ao alum-nado.

− Aadecuacióndaofertademateriasoptativasásnecesidadesdos alumnos/as e ás do ámbito.

− A adecuación dos obxectivos propostos.

− Aadecuacióndaaccióntitorialeorientadoraparafacilitaroproceso de aprendizaxe do alumnado.

2.12.2. Avaliación das programacións didácticas e das prácticas docentes

Osindicadoresquenosservirándereferenciaparaestepropósitose-rán os seguintes:

97

Proxecto educativo

− O grao de adecuación dos obxectivos propostos.

− A validez da selección, a distribución, a secuenciación e a tem-poralización dos contidos.

− A idoneidade da metodoloxía empregada.

− A elección e a utilización adecuada dos recursos persoais e materiais didácticos, con especial atención ao emprego das tecnoloxíasdainformación/comunicación.

− A calidade dos materiais curriculares consultados e elabora-dos.

− A validez dos criterios e instrumentos de avaliación manexa-dos.

2.12.3. Grao de adecuación da oferta curricular no marco do Proxecto Educativo de Centro

Realizaransetomandocomoreferentes:

− Ograodeorganizacióneofuncionamentodocentro.

− A coordinación entre os órganos e as persoas responsables da planificación,odesenvolvementoeaavaliacióndaprácticadocente(EquipoDirectivo,Claustrodeprofesoreseprofeso-ras, Equipo Técnico de Coordinación Pedagóxica, departa-mentos e titores/as).

− O nivel de adecuación e o clima existente nas relacións interper-soais entre os membros dos distintos sectores da comunidade escolar, e o nivel de integración e participación destes no centro (profesorado,alumnado,familiasepersoalnondocente).

2.12.4. Instrumentos de avaliación

Unhavezfinalizadoocursoacadémico,osdistintosdepartamentosreuniranseparafacerunhaanálisedaadecuacióndocontidodaofer-ta curricular coa dinámica de traballo realizada durante o curso acadé-mico, indicándose na Memoria de Autoavaliación do centro cantas suxestións e cambios de mellora se consideren oportunos para a súa plasmación no curso seguinte; o órgano competente para estas modi-ficaciónséoEquipoTécnicodeCoordinaciónPedagóxica.Despoisde analizados todos os aspectos, elaboraranse propostas para con-sensuarnoClaustrodeprofesoreseprofesoraseengadiroscambiospara o curso seguinte.